Onze verhouding met Rome

Dat ik onder deze titel enkele dingen wil zeggen heeft de volgende aanleiding. In Ede is een plaatselijke afdeling van het C.O.G.G., het Contactorgaan van de Gereformeerde Gezindte. In dat verband kwam ook de vraag op naar de verhouding met de Raad van kerken in Ede, waar alleen de Gereformeerde Kerken in deelnemen. De andere kerken, die meedoen aan het C.O.G.G. niet. Bij de bezinning daarop stuitte men op het feit dat ook de Rooms-Katholieke in de Raad van Kerken meedoet. Dat vormt voor verschillende kerken van gereformeerde signatuur duidelijk een belemmering. Vandaar de vraag, wat nu eigenlijk precies onze verhouding is met Rome. Hoe we ons t.o.v. Rome hebben op te stellen.

Nu is deze vraag bepaald niet alleen van plaatselijk belang. Het is voor ons allen zinvol om daar over na te denken.

In de eerste plaats al, omdat het een geweldig aangrijpende zaak is, dat er meerdere kerken naast elkaar bestaan, die zich noemen met de naam van Christus. Dat is eigenlijk iets, waar je nooit helemaal rustig over kunt worden. Nooit helemaal vrede mee kunt hebben.

Je kunt dat natuurlijk met een zekere gelatenheid aanvaarden, of er in berusten. Het is nu eenmaal niet anders. En je ver-

andert er toch niet veel aan. En je moet er onder de gegeven omstandigheden het beste maar van maken. In de praktijk van het kerkelijk leven kom je vaak ook niet eens verder. En toch echt getroost raken we er nooit over. De stem van ons geweten gaat altijd weer spreken als we Christus in Joh. 17 horen bidden voor de eenheid van Zijn gemeente en die eenheid in dat gebed ook onmiddellijk verbindt met het geloof van de wereld in Hem. Ik bid U, dat zij allen een zijn, gelijk Gij Vader in Mij en Ik in U, dat ook zij in Ons een zijn; opdat de wereld gelove, dat Gij Mij gezonden hebt.

Bij die veelheid van kerken stuiten we als Hervormden niet alleen op de kerken der Afscheiding, ook op Rome. Kunnen wij het eigenlijk wel verantwoorden, dat we met Rome geen kerkelijke en geestelijke eenheid vormen?

Nu ligt op deze vraag een antwoord voor de hand. In het verleden is die kerkelijke eenheid verbroken en dat niet zonder reden. We zitten dan midden in de Reformatie. Het Contactorgaan voor de Gereformeerde Gezindte toch serieus mee rekenen. We ons Het wenst te bevorderen dat de deelnemende kerken of groeperingen met elkaar kontakt oefenen, opdat ze elkaar beter leren verstaan, elkaar aanspreken op de basis van Gods Woord en de Drie Formulieren van Enigheid en op deze wijze dichter bij elkaar te komen.

In de Drie Formulieren van Enigheid vinden we in kort bestek verschillende beweeg-redenen van de Reformatie onder woorden gebracht. Daar willen we als Gereformeerde Gezindte toch serieus mee rekenen. We ons daar niet gemakkelijk vanaf maken, omdat we geloven dat er toen vanuit Gods Woord diingen onder woorden zijn gebracht, die van wezenlijk belang zijn voor het leven van het geloof.

In de Ned. Geloofsbelijdenis komt de tegenstelling met Rome vooral aan de orde als het gaat over de openbaring Gods in de Bijbel art. 5 vv. Voorts bij de belijdenis van de volkomen en vrije genade Gods art. 22 vv. Eigenlijk merken we er ook al iets van in art. 15, dat handelt over de erfzonde. Tenslotte als het gaat over de kerk en de ambten art. 27 w.

In de Heidelbergse Catechismus merken we er minder van. Een uitschieter is daarin naast Zondag 30 vraag 80. Daar komt de tegenstelling met Rome ineens fel naar voren inzake het Heilig Avondmaal en de mis.

In de Dordtse Leerregels komt de verhouding met Rome niet met zoveel woorden naar voren. Daar wordt gestreden op een ander front, op dat van de Remonstranten. Er worden daar echter over de genade Gods dingen gezegd, die ook in het gesprek met Rome gelden kunnen.

Heeft het dan eigenlijk wel zin deze zaak weer aan de orde te stellen? We weten het toch eigenlijk al? Of liever gezegd: We weten het nog. We hoeven onze verhouding met Rome toch niet telkens opnieuw in overweging te nemen. Daar hoeven we toch verder niet over te praten!

Ik denk dat deze opstelling erg onbevredigend is. Je zou je allereerst af kunnen vragen, of we het eigenlijk nog wel weten. Of we eigenlijk nog wel de diepste motieven van de Reformatie verstaan. Of anders gezegd of we werkelijk wel leven uit de geestelijke bron van de Reformatie. Dat is immers niet een zaak van je alleen maar gereformeerd noemen. Niet een zaak van wat woorden en namen, stellingen en tegenstellingen. En zeker geen zaak van het lidmaatschap van bepaalde verenigingen of andere uiterlijkheden in kleding en haardracht. Alleen al vanuit dat oogpunt is het telkens weer zinnig de zaak van de Reformatie aan de orde te stellen. Wat wij; van onze vaderen gekregen hebben, moeten we ons verwerven om het werkelijk te bezitten, luidt een bekend gezegde. Maar daar komt nog iets bij. Er is niet alleen het verleden er is ook het heden. De tijd is sinds de Reformatie verder gegaan en de vraag dient eerlijk in overweging genomen te worden: Hoe is Rome nu? Is Rome veranderd of niet?

Het lijkt me moeilijk om op deze vraag zo maar met ja of met nee te antwoorden. In ieder geval kan vastgesteld worden dat er bij Rome wel iets is gebeurd. In de 60-er jaren is het Vatikaans Concilie gehouden, bijeengeroepen door paus Johannes de 23e. Op dat concilie hebben woorden een rol gespeeld als aanpassing, vernieuwing. Aanpassing aan de omstandigheden waarin wij nu

leven. In ieder geval is er een uitleg gegeven aan klassieke roomse gedachtengangen, waar we niet zo maar omheen kunnen.

Al moet er wel gezegd worden dat er na het concilie ook wel een tegenbeweging op gang kwam. In ieder geval een strijd om de uitleg van allerlei formuleringen. Aan de ene kant wilde men laten zien, hoe er niets wezenlijk nieuws gezegd is. Van andere zijde echter wilde men het concilie beslist voor de kar van de vernieuwingen spannen.

Hoe dat nu verder ook zij, er kan ook nog gewez'en worden op een andere instelling van Rooms-Katholieke kant. Er wordt meegedaan aan een stuk gemeenschappelijke bezinning. Nog niet zo lang geleden verscheen het Lima-rapport van de hand van de Kommissie voor Geloof en Kerkorde van de V/ereldraad van Kerken. Een rajpport, dat gaat over de Doop, de Eucharistie en het Ambt. De afgevaardigden van de Rooms-Katholieke kerk zijn van die commissie volledig Hd. En zo zou er op nog veel meer dingen gewezen kunnen worden.

Een en ander heeft tot gevolg gehad, of misschien moet je eerder zeggen is samen opgegaan, met een veranderde houding in protestantse kring. Onze Hervormde Kerk liet nog in 1950 een Herderlijk schrijven uitgaan inzake de Rooms-Katholieke kerk, waarin de klassieke argumenten duidelijk naar voren komen. In 1969 verscheen het boekje: Onze verhouding tot de Rooms-Katholieke kerk, dat bedoeld was als een heroriëntering en een appèl. Men heeft dit boekje van Rooms-Katholieke zijde getypeerd als geschreven vanuit kritische solidariteit.

Wat de Gereformeerde Kerken betreft kan gewezen worden op het geschrift van de taakgroep Reformatie-Rome: Tussen Herkenning en Erkenning. De titel van dit geschrift is veelzeggend.

Als Gereformeerde Gezindte kunnen wij dan ook niet zomaar, ik zou haast zeggen domweg, blijven bij oude antwoorden, wij dienen ons eerlijk en weloverwogen te bezinnen op onze verhouding tot Rome, ook nu.

Dat heeft in dit jaar, waarin het vijfhonderd jaar is geleden da r Luther geboren werd nog een extra accent.

Er is nog een derde motief dat de bezinning op onze verhouding met Rome zin geeft.

Dat betreft de wereld waarin wij leven. In die wereld, ik denk dan met name aan ons modern seculariserend West-Europa zijn Reformatie en Rome samen een minderheid aan het worden. En door die wereld worden we ook op een hoop gegooid. Eventuele verschillen worden niet meer aangevoeld, zijn niet meer bespreekbaar.

Bij velen leeft dan ook de gedachte dat we in de krisis van deze tijd eenvoudig op elkaar worden geworpen.

Het bovenstaande moge voldoende zijn om het belang van de vraag naar de verhouding met Rome aan te tonen. Een volgende keer willen we ons bezighouden met eventuele problemen, die zich voordoen bij de beantwoording van deze vraag.

E.

Jac. W.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen