KLEINE KRONIEK

Piaats van de kerk in de wereld

In het weekblad 'De Tijd' van 8 juli 1983 komt een gesprek voor met de Gereformeerde predikant A. C. Hofland, tot voor enkele maanden praeses van de synode van zijn kerken. In dit gesprek reageert ds. Hofland op wat An Salomonson in NRC-Flandelsbiad van 27 mei dc kerken verwijt in een column die de titel kreeg „Misbruikte kerk en Babylonische spraakverwarring". An Salomonson poneerde in deze column de volgende drie stellingen die er niet om liegen:

„— dc kerken hebben hun centrale functie van kerk-zijn ingeruild tegen vormen van actiewezen en daardoor hun spirituele gezag verspeeld; — de kerkelijke instellingen vertegenwoordigen niet meer dé kerk van Christus en evenmin het gelovige kerkvolk, maar alleen nog zichzelf, namelijk dat kleine legertje van linksradicale priesters cn vrijgestelde dominees dat in de jaren zeventig het establishment uit de kerkelijke kaders heeft verdrongen;

— de manier waarop binnen en buiten het CDA christenen elkaar bestrijden en waarop ieder voor zich de kerk voor zijn politieke belangen misbruikt herinnert aan de Babylonische spraakverwarring. Complete desintegratie was toen cn is blijkbaar ook nu het gevolg.

Haar conclusie: Niet alleen dc christelijke politiek is verloederd, ook de kerken verloederen. En steeds meer gelovigen houden het voor gezien."

Tot zover de stellingen van An Salomonson. In het gesprek van „Dc Tijd" met ds. Hofland zegt de laatste het in grote lijnen met haar eens te zijn. Hij vindt ook dat vele predikanten en theologen kerkelijk getuigen cn politiek spreken met elkaar verwarren. Politici en kerken hebben ieder hun eigen verantwoordelijkheid en die mogen niet met elkaar vermengd worden. Ook gaat ds. Hofland in op de constatering dat veel gelovigen het wat de kerk betreft voor gezien houden. Ze krijgen niet meer wat zc wel van de kerk verwachten. Namelijk: geestelijke begeleiding in levensvragen, in geestelijke vragen, vragen die 'de ziel stelt'. Aan een preek(je) over raketten heb je voor je ziel, voor je innerlijk leven niet zo veel. Op het artikel van An Salomonson volgde een reactie van een Groningse hoogleraar, mr. M. van Empel. Hij ziet de leegloop van de kerken niet zozeer als het gevolg van hun betwistbare uitspraken op politiek en maatschappelijk terrein, zoals Salomonson beweert', maar als resultaat van het feit dat de kerk haar gelovigen in de steek heeft gelaten waar het hun individuele problemen betreft. Dit heeft het kerkelijk gezag sterk ondermijnd, aldus mr. Van Empel.

zorg voor mensheid of zorg voor de mens

Op dat laatste haakt J. L. Heldring in NRC-Handelsblad van 12 juli .1983 in. Hij constateert dat mensen die gedreven worden door idealen tot wereldverandering cn verbetering, zoals b.v. socialisten, vaak zulke gedreven mensen zijn dat ze nauwelijks oog hebben voor de enkele mens, de mens in zijn eigen kleine wereld vol problemen. Anders gezegd: je kan zo opgaan in het streven naar verbetering van de structuren, nationaal en internationaal, dat je aandacht voor de enkele mens kwijt raakt. Achter de zorg voor de mensheid gaat soms dc zorg voor de mens verloren. Heldring schrijft dan verder als volgt, daarbij tevens inhakend op het gesprek met ds. Hofland in 'De Tijd' alsvolgt:

„Dat is een gevaar waar de kerken tegenwoordig ook niet aan ontsnappen. Een paar jaar geleden zeiden twee directieleden van de IKON in 'Trouw' dat een geloof dat niet op de wereld gericht is, „slechts dient ter bevrediging van het religieuze gemoed, gericht op innerlijk en individu". Ook hier die veronachtzaming van dc mens als individu — en hier te erger omdat het niet een politieke partij, maar een kerkelijke omroep betrof.

Ds. A. C. Hofland, tot voor kort praeses van de gereformeerde synode, constateert ook (in hetzelfde nummer van 'De Tijd'): „Als ik sommige dominees en pastores hoor preken, lijkt de bijbel net een spoorboekje voor concrete maatschappijkritiek. Het is alles kernbewapening, milieuverontreiniging, feminisme wat de klok slaat. Ook als het in feite niks met de gewijde tekst te maken heeft. Dat vind ik manipuleren met het evangelie."

En hij citeert een oud-hoogleraar van hem die hem zei: „Ik was een trouw kerkganger, maar nou ga ik zelden meer. Voor m'n ziel heb ik cr niet zoveel aan om almaar over raketten en zo te moeten horen." Hier zijn ouwe zakken aan het woord, zal het weerwoord misschien luiden, en de toe-

komst is aan de jeugd. Betekent dat dat de rest dus verwaarloosd kan worden.? (Die rest wordt overigens, met dc vergrijzing van Nederland, steeds groter). Trouwens, heeft de jeugd geen individuele noden.?

Ixn andere , , ouwe zak" — dat neem ik tenminste aan, want hij is al 46 jaar hdmaat van zijn kerk — schrijft nuj dat zijn pastor onlangs in de liturgie „een kyrie-gebed voor de nood van de wereld" heeft ingevoerd. „Daar is niets op tegen, integendeel. Maar als u begrijpt wat ik bedoel: die nood van de wereld is er alleen in Middenen Zuid-Amerika. En een enkele maal wanneer de fractievoorzitter van het CDA iets heeft gezegd dat deze paslor niet zint.

„Ik heb de pastor eeiis gevraagd of hij niet weet van de nood der Polen cn van de dissidenten in ver'vanning en psychiatrisciie inrichtingen in de "ïüvjct-Unie, en van de nood van Afghanistan enz., enz. Maar dat was een heel verkeerde vraag van me. Dat was neutralisme, de kerk onwaardig. En er was toch een stil gebed, en iedereen die behoefte had om voor die volken achter het IJzeren Gordijn te bidden, kon dat dan daarbij doen."

Een merkwaardig dualisme! Hoe zou dit evangelisch worden verklaard.? Met de balk in eigen en de splinter in andermans oog.? Maar tot zulke keuzen leidt de politisering van de kerk — nog geheel afgezien ervan dat zij de mensen met hun individuele zorgen (die natuurlijk in het niet verzinken bij het leed der wereld) in de kou laat s': aan.

Waar zou dat aan liggen.? Zouden die dominees en pastores het eigenlijk gemakkelijker vinden een donderpreek te houden over de raketten dan zich tc verdiepen in die individuele zorgen? Ds. Hofland suggereert zoiets: „Ik denk wel eens dat sommige pastores en dominees zich daarom zo vastbijten in maatschappijkritische zaken omdat ze op die manier niet echt authentiek hoeven te pralen, zichzelf nooit bloot hoeven te geven.

„Als je het over individuele zaken — relatie-|)roblemen, seksuele moraal, persoonlijke geloofscrisis, conflicten met de kinderen — hebt, moet je als predikant ook zelf het achterste van je eigen tong laten zien. Een mooi verhaal houden over milieukwesties kan iedereen; vertellen hoe jij je huwelijk beleeft blijkt stukken moeilijker."

Maar zou dit politieke engagement van de kerken niet op den duur als een boemrang gaan werken.? De nieuw benoemde secretaris van de Raad van Kerken, dc als „linkse dominee" aangekondigde ds. W. R. van der Zee, spreekt dat vermoeden uit in 'Trouw' van 9 juli j.1:

„Men zoekt naar religieuze ervaring. Het engagement bracht niet de gezochte warmte en dc godsdienstige geborgenheid. Sommigen zoeken dat nu in speciak'religieu/c bewegingen. De kerk kan niet zoveel religie bieden, maar zou wel meer troost, bemoediging en geborgenheid moeten hebben."

Voor de buitenstaander is dat allemaal, socio-

logisch gezien, buitengewoon interessant. Er is blijkbaar behoefte aan religieuze ervaring, op z'n minst aan troost en geborgenheid. Waar vindt men die wanneer de kerken op dit punt verstek laten gaan.? Ook de verzorgingsstaat, bedoeld als geinstitutionaliseerde sohdariteit, heeft vaak het tegendeel bereikt. Waar gaan de teleurgestelden de ontwortelden naar toe.? De kerken kunnen die politieke verantwoordelijkheid niet ontlopen."

Tot zover J. L. Heldring. We laten zijn woorden verder voor wat ze zijn. Duidelijk is wel dat veel mensen moe geraakt zijn van alle politieke uitspraken zondag na zondag op de kansel. Jammer is dat velen dan maar wegblijven. Onbcgrijpeiij!; dat links georiënteerde predikanten daar soms zo weinig zorg om hebben. Laat maar gaan, zo gaat het immers waar het Evangelie konsekwent wordt verkondigd. Soms beluister je dat ook in rechtse kring. De vijanden van het rechte Woord lopen weg cn zoeken het bij een meer aangepast Evangelie. Beide uitspraken getuigen van een ongekende zelfgenoegzaamheid. Wil de kerk nog mensen bereiken dan zal ze die mens in zijn wezenlijke nood en strijd hebben aan te spreken. In zijn \xn-vreemding van God en van het leven, in zijn schuldvraag, in zjin diepe eenzaamheid en gebrokenheid. De prediking van Jezus Christus, gekuisigd cn opgestaan, het levende Woord werpt nog vrucht af, laat een spoor na dwars door mensenlevens heen om hen te zetten op de vaste weg van Gods beloften. Laten we kerk en volk van Nederland in de voorbede gedenken, u die bidden geleerd hebt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen