KLEINE KRONIEK

Samen op Weg met de Gereformeerde Bond?

Bovenstaande is het opschrift van een artikeltje van dr. G. Heitink (wetenschappelijke hoofdmedewerker aan de Theol. Hogeschool der Geref. Kerken in Kampen) in het blad Evangelisch Commentaar van 28 januari. Er is de laatste tijd in de pers begrijpelijk erg veel geschreven over de kwestie van Samen op Weg, zeker na de laatste combisynode en het zal voorlopig zeker niet het laatste zijn. Dit stuk is vrij mild van toon. Meer een sfeertekening die behoorlijk met de werkelijkheid overeenstemt. Leest li maar:

„Samen op weg met de Gereformeerde Bond? Eerlijk gezegd: Dat zie ik er nog niet van komen. Tn mijn wijkkerk, die we delen met de Hervormde Gemeente, gaat regelmatig een Bonder voor. Als zij om negen uur dienst hebben en wij om half elf, betekent dit soms even wachten. De eerste dienst is nog aan de gang. Het is vol. Veel kerkgangers van elders zijn naar deze dienst gekomen. Ze zijn herkenbaar aan stemmige kleding. Veel vrouwen dragen een hoed. Aan het psalmbord te zien, kon men het liedboek deze morgen thuis laten. Ook staan er nog geen bloemen in de kerk. Vrouwelijke ambtsdragers mogen vandaag geen dienst doen. De sfeer en entourage, die hier op me afkomen, zijn mij volstrekt vreemd.

Dat gevoel van vervreemding maakt zich bij het lezen van kerkbladen uit deze kring opnieuw van me meester. Steeds treffen me dezelfde dingen. Het aureool, waarmee dominees nog altijd worden omgeven. De autoritaire toon, waarop deze dienaren hun gemeenteleden kapittelen, alsof het onmoncfige kinderen zijn. Ik zou daar niet tegen kunnen.

Dan is er vervolgens de gemeente politiek. In raadsvergaderingen worden afval en verderf in onze samenleving breed uitgemeten. Het werk van satan en de vinger Gods zijn concreet aanwijsbaar. Als het aan bepaalde bonders en verwante groepen ligt, blijft het zwembad op zondag dicht. Bepaalde toneelvoorstellingen worden verboden. Subsidies op sport worden teruggedraaid. En door dit alles heen klinkt steeds zo'n liberale en anti-socialistische toon. Gezag en orde moeten er zijn. Het is maar goed dat zij het hier niet alleen voor het zeggen hebben, denk ik dan.

Zijn dit de dingen, waar we overheen moeten stappen? Op landelijk niveau laat zich zoiets wel bedenken. Maar wat moet je er plaatselijk, althans in een plaats als mijn woonplaats, mee aan?

Gaat het hier alleen om vooroordelen? Ik zou willen, dat het waar was. Tegelijk besef ik natuurlijk ook, dat het een bonder weinig moeite kost om de Gereformeerden op een soortgelijke manier op de korrel te nemen. En dikwijls raak!

De wereld van de gereformeerde kerk en de gereformeerde bond liggen, ondanks dat beide aanspraak maken op het woord gereformeerd, mijlenver uit elkaar. Al valt het hemelsbreed misschien wel mee! De eerlijkheid gebiedt het dit te zeggen.

En toch . ..

En toch... Gelukkig is hiermee niet alles gezegd. Soms ben ik jaloers op dc Bonders. Wanneer het gesprek met bevindelijke mensen verder komt dan deze buitenkant, treft mij steeds een diepe spiriualiteit. Een heilig ontzag voor de majesteit van God en een diep doordrongen zijn van eigen menselijke nietigheid. Mij treft een bezig zijn met vragen van wedergeboorte en bekering, omdat we echt andere mensen moeten worden, wil er van de toekomst van de mensheid iets terecht komen. Op een bepaalde manier voel ik me er door aangesproken. De diepe tonen van oordeel en bekering raken ergens een heel andere kritiek op de samenleving, waarmee ik me verwant voel. Ze horen bij een kritische distantie ten opzichte van de wereld waartoe het evangelie ons oproept. En als er ergens iets is overgebleven van een reformatorische mystiek, dan is het in deze kringen. Worden we hier als gereformeerden niet bepaald bij veel wat ons ontvallen is?

Natuurlijk valt hier vervolgens een heleboel op af te dingen. Dit geloof helpt depressieve mensen vaak nog dieper in de put. Bij dc bekering staat vaak het eigen heil meer centraal dan de dienst aan de naaste. Ik weet het. Maar in de spiritualiteit van de Nadere Reformatie zit ook een groot tegoed.

Dan laat zich misschien ook verstaan, waarom bonders niet staan te trappelen om met gereformeerden onder één kerkdak te kruipen. Dat is niet alleen omdat wij gezangen zingen en zondags wat gemakkelijker aanschuiven op een caféterras. Het

is denk ik vooral om liet gemis aan spiritualiteit in onze kringen.

Gereformeerden hebben groot belang bij een dieper gesprek met de Gereformeerde Bond op het niveau van de geloofservaring

Gereformeerden, die zelf wortelen in de Afscheiding, althans de ouderen onder hen, kennen nog wel iets van wat we noemen de verborgen omgang met God. Die diepe persoonlijke vroomheid van de binnenkamer, maar met de ramen open naar de wereld.

De Doleantie heeft bij jullie veel stuk gemaakt, zei iemand uit bondskringen eens tegen mij. Jullie dachten dat je het allemaal zelf moest doen. Hij doelde hiermee op het activisme van Kuyper, om alle terreinen des levens onder calvinistisch beheer te krijgen. Rentmeesterschap heette dat. Die breedte ging ten koste van de diepte. Ze bracht ons in een wereldse competitiementaliteit en dikwijls in een strijd om de macht, die in wezen vreemd is aan het christelijk geloof. Daar doelde de spreker op.

Ook nog op iets anders trouwens. Op het rationele karakter van het gereformeerde geloof. Een geloof dat zich samenbalde in een vuist van leerstelligheden, met als gevolg dat elke afwijking van de leer uitliep op een kerkscheuring. Maar die nadruk op de geloofsleer ging ten koste van de geloofservaring.

In de kringen van de Bond ziet men het zo, dat met het verdwijnen van deze ervaring het moderne levensgevoel in gereformeerde kring steeds meer vrij spel kreeg. Het Schriftrapport 'God met ons' en de rapporten over sexuele relaties ademen — ik zeg het in eigen woorden — de geest van verlichte moderne mensen uit de middenklasse. In grote lijnen deel ik deze kritiek niet. Toch geven bepaalde signalen me te denken. Dat zou op z'n minst kunnen betekenen, dat wij als gereformeerden een groot belang hebben bij een dieper gesprek met dc Gereformeerde Bond. Geen gesprek op het vlak van hoedjes, zwemmen op zondag en de vrouw in het ambt. Daar mag het althans niet bij blijven. Wel een gesprek op het niveau van de geloofservaring.

Voor mijn besef zou dit een van dc centrale thema's moeten zijn in het kerkelijk leven. Vooral omdat in onze kring zovelen afhaken, die aan het geloof zelf nooit echt iets zijn gaan beleven. Confessie reikte niet verder dan conventie en confectie. Een leerstellige kerk als de gereformeerde worstelt vandaag met een gebrek aan spirituele traditie. Dat bleek destijds al bij het z.g. 'verschralingsrapport'. Op de vraag, waarom men deelnam aan het avondmaal antwoordde toen 'n groot aantal ambtsdragers: uit gehoorzaamheid. Dat is niet niks, maar je overtuigt er je kinderen niet meer mee. Dit mag gezegd worden zonder onszelf tekort te doen. We hebben immers voldoende andere charismata in huis om ook een bijdrage te mogen leveren aan dc toekomst van het Rijk van God.

Bij dat laatste denk ik met name aan een eigentijds Kuyperiaans engagement, waar progressieve jongeren voor kiezen. De verbinding van geloof en ethiek. Dat is niet minder wezenlijk. Ik geloof in een verbinding van mystiek en politiek. Ervaring zonder engagement wordt stilstaand water. Het leven gaat er uit. Actie zonder inspiratie houdt het niet uit tegenover de weerbastigheid van de strukturen, waar we tegen op moeten boksen. Daarbij lijkt een. gevoel van machteloosheid zich van ons meester te maken."

Tot zover dr. G. Heitink.

Slot

Ik denk dat dr. Heitink in de zin, die midden in zijn stuk voorkomt, midden in de roos schiet. Ik bedoel deze zin: „Het is denk ik vooral om 't gemis aan spiritualiteit in onze kringen". Hij bedoelt: Bonders staan niet om eenheid met ons Gereformeerden te trappelen omdat ze bij ons het geestelijk, u mag wat mij betreft ook zeggen, het bevindelijk, het innerlijk leven zo missen. Er is geestelijk gesproken nauwelijks enige eenheid te bespeuren. Daarom is dat vastprikken op het jaar 1986 ook zo dwaas. Trouwens, eenheid is geen kwestie van doordrukken, maar een geschenk, een gave. En van daaruit ook een opgave. Niet andersom. Een midden-orthodoxe collega zei het onlangs in de pauze van een classicale vergadering heel nuchter zo. Waarom eenheid forceren waar ze toch niet is en wellicht nooit zal komen. Laten we daar waar Samen op Weg funktioneert omdat men elkaar uit economische oorzaken nodig heeft, en/of uit: oecumenische motiveringen zoekt, regelingen treffen en verder dc kerk de kerk laten. Anders verergeren we de problemen alleen maar waar we al jaren onder zuchten. Dat is misschien wel een heel erg nuchter standpunt, maar het getuigt wel van realiteitszin.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen