Is de verkiezing een blokkade ?

Een recensie

Boekbesprekingen in kranten en tijdschriften hebben altijd mijn interesse. Je kunt nu eenmaal niet alles kopen wat op de markt komt. Een recensie kan je helpen bij je beslissing al of niet tot aankoop van een boek over te gaan. Bovendien, al koop je een bepaald boek niet, door middel van een wat uitvoerige bespreking kun je je toch enigszins op de hoogte stellen van de inhoud.

In Trouw van maandag 3 augustus besprak de Amsterdamse dominee A. A. Spijkerboer de dissertatie van ds. G. Bos te Zeist over Gunning. Aangezien ik dat boek zelf had gerecenseerd voor het Reformatorisch Dagblad las ik zijn artikel met méér dan gewone belangstelling. Dat is begrijpelijk. Je hebt jezelf een oordeel gevormd over een bepaald werk, dan ben je benieuwd of een andere recensent deze visie deelt.

Nu gaf Spijkerboer niet zozeer een beoordeling van het proefschrift van Bos, als wel zijn visie op de persoon en het werk van Gunning. Maar dat laat ik verder rusten. Wat bij me bleef haken was deze zin: „Er is weieens gedacht dat God al vóór de schepping bepaald zou hebben wie er verloren gaan en wie er behouden worden en dan betekent de uitverkiezing dat Gods genade geblokkeerd is..."

Het hart der kerk

Hopelijk kunnen mijn lezers zich voorstellen dat ik de hierboven geciteerde zin wel een keer of zes heb overgelezen om me ervan te overtuigen dat dat er wérkelijk stond.Want ik kon het eenvoudig niet geloven dat een man als Spijkerboer zoiets kan schrijven. „Er is weieens gedacht dat God al vóór de schepping bepaald zou hebben wie er verloren gaan en wie er behouden worden". Dat staat daar dan zomaar alsof het een afwijkende, een ketterse gedachte zou zijn die ooit in het hoofd van een of andere dwaalleraar zou zijn opgekomen, maar spoedig daarna weer vergeten.

Hoewel ik graag de wat speelse manier van Spijkerboers schrijven wil incalculeren geeft hij toch met deze enkele zin blijk dat hij in ieder geval zo niét denkt. Er is w 7 el-eens gedacht dat... Maar ik sta daar zeker niet achter, ik werp die gedachte vèr weg...

Er is inderdaad weieens gedacht dat God bepaald heeft wie er zalig zullen worden en wie niet. Dat heeft Augustinus gedacht. Dat heeft Calvijn óók gedacht. Dat hebben de vaderen van Dordt óók gedacht. En Kohlbrügge dacht het óók. Maar dat waren toch echt geen gedachtenkronkels van deze grote mannen in dc kerk, die gedachten hadden ze rechtstreeks uit de Heilige Schrift. Ze hadden bijvoorbeeld weieens gelezen in Rom. 8 : 29—30: Want die Hij tevoren gekend heeft, die heeft Hij ook tevoren verordineerd het Beeld van Zijn Zoon gelijkvormig te zijn, opdat Hij de Eerstgeborene zij onder vele broederen. En die Hij tevoren verordineerd heeft, deze heeft Hij ook geroepen; en die Hij geroepen heeft, deze heeft Hij ook gerechtvaardigd, en die Hij gerechtvaardigd heeft, deze heeft Hij ook verheerlijkt..." En ze hadden ook weieens gezien wat Paulus schreef in'Efeze 1 : 4: Gelijk Hij ons uitverkoren heeft in Hem vóór de grondlegging der wereld". En ze wisten dat er in Hand. 13 : 48 staat: er geloofden er zovelen als er geordineerd waren tot het eeuwige leven".

Op grond van deze en vele andere Schriftplaatsen heeft de Kerk in Zondag 21 van de Heid. Catechismus beleden „dat de Zoon van God uit het ganse menselijk geslacht Zich een Gemeente, tot het eeuwige leven uitverkoren, vergadert..." Heeft de Kerk in Artikel 16 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis beleden dat God „uit deze verderfenis trekt en verlost hen die Hij in Zijn eeuwige en onveranderlijke raad, uit enkel goedertierenheid., uitverkoren heeft in Jezus Christus, onze Heere, zonder enige aanmerking van hun werken". En omdat er over deze belijdenis in de jonge Kerk van de Reformatie verschil was ontstaan heeft de Nationale Synode van Dordrecht, in 1618— 1619, nogeens een heel nieuw belijdenisgeschrift gewijd aan de „Nadere Verklaring" van dit 16de Artikel...

Al die duidelijke Schriftplaatsen en héél dit belijden der Kerk brengt Spijkerboer in een boekbespreking terloops onder deze noemer: „Er is weieens gedacht dat..." Ik had dat toch niet verwacht van een dienaar des Woords die deze belijdenis heeft ondertekend en zelfs kortgeleden geroepen werd tot een zo belangrijke post als hoogleraar... Zómaar met één handbeweging de leer van Gods verkiezing in Christus, het „Cor ecclesiae", het hart der kerk, van de tafel vegen...

Een correctie

Jammer dat dr. Spijkerboer zich ook nog vergist... „Er is weieens gedacht dat God al vóór de schepping bepaald zou hebben wie er verloren gaan en wie er behouden worden", zegt hij. Dat heeft God zó niet bepaald, en dat heeft ook nooit iemand gedacht. Althans, dat is niet het belijden van de Kerk der Reformatie.

Nergens in de bijbel of in de belijdenisgeschriften zal men dat zó geformuleerd vinden: dat God al voor de schepping bepaald heeft wie er verloren gaan en wie er behouden worden. De Heere heeft w T èl van eeuwigheid af besloten wie er zalig zouden worden en wie Hij in het verderf zou laten liggen. Dat is niet hetzelfde! Dat is precies het omgekeerde!

Ik citeer Artikel 16 N.G.B.: .

„Wij geloven dat het gehele geslacht van Adam door de zonde van de eerste mens in verderfenis en ondergang zijnde, God Zichzelf zodanig bewezen heeft als Hij is, te weten: barmhartig .en rechtvaardig. Barmhartig, doordat Hij uit deze verderfenis trekt en verlost hen die Hij in Zijn eeuwige en onveranderlijke raad, uit enkel goedertierenheid, uitverkoren heeft in Jezus Christus, onze Heere, zonder enige aanmerking van hun werken. Rechtvaardig doordat Hij de anderen laat in hun val en verderf waarin zij zichzelf geworpen hebben".

Dat klinkt toch wel wat anders dan de ongecompliceerde zin van Spijkerboer: God heeft bepaald wie er verloren gaan en wie

er behouden worden... Nee, zegt onze belijdenis: God bewijst Zichzelf zoals Hij is. Hij is allereerst barmhartig en dat bewijst Hij door mensen uit het verderf te verlossen. De barmhartigheid roemt tegen het oordeel! Maar Hij is ook rechtvaardig. Hij laat de anderen liggen in hun verderf. Het eerste is genade van God, het tweede is eigen schuld van de mens.

Laat nu niemand denken dat dit maar een spitsvondigheidje is! De verwerping is niet zomaar de keerzijde van de verkiezing. En Dordt liet de waarschuwing uitgaan dat men niet op dezelfde wijze over de verwerping zou spreken als over de verkiezing!

Een muur of een poort

Maar ik heb Spijkerboer nog niet helemaal laten uitspreken. Want hij stelt niet alleen de leer van Gods verkiezing onjuist voor, hij trekt er ook een verkeerde conclusie uit. Ik citeer zijn zin nog een keer: „Er is weieens gedacht dat God al vóór de schepping bepaald zou hebben wie er verloren gaan en wie er behouden worden en dan betekent de uitverkiezing dat Gods genade geblokkeerd is..."

Gods genade geblokkeerd! Dat wil zeggen: er is genade, maar de weg naar die genade is versperd. Een zondaar zou die weg naar Gods genade willen inslaan, maar aan het begin van die weg staat een bord met het opschrift: „Verboden toegang". Je kunt en je mag die weg niet op, want je bent niet uitverkoren.

Dat is exact hetzelfde dat men tegenkomt bij extreem-lijdelijke mensen. Als je hen het Evangelie verkondigt en zegt dat God wil dat zij zalig zullen worden, dan kun je te horen krijgen: „Ja maar, er is toch een uit-verkiezing? God heeft toch van eeuwigheid af al besloten wie er zalig zullen worden en wie niet? Dan kan ik hoog springen of laag, maar als mijn naam dan niet voorkomt in het boek des levens, dan kom ik er nooit. Al zou ik dan mijn leven lang in de bijbel lezen en naar de kerk gaan, dat zal me allemaal niet helpen".

Deze mensen krijgen nu voor hun opvat-' tingen steun van de kant van Spijkerboer! Er is wel genade, maar die wordt geblokkeerd door de uitverkiezing...

Waar komt het toch vandaan, dat altijd weer opduikende misverstand over de uitverkiezing? Dat komt voort uit ons verdorven verstand dat Gods soevereiniteit en onze verantwoordelijkheid in een goed sluitend systeem wil samenbrengen. Ons verstand dat er niet aan wil dat „de verborgen dingen zijn voor de Heere onze God, maar de geopenbaarde voor ons en onze kinderen" (Deut. 29 : 29). Hoe kan de Heere nu welgemeend roepen tot de zaligheid als niet alle geroepenen zalig zullen worden? Die vraag heeft ertoe geleid dat men aan de linkerzijde de verkiezing ging ontkrachten of ontkennen en dat men aan de rechterzijde het welmenend aanbod van Gods genade ging loochenen. En hoe deze uitersten elkaar raken, dat is gemakkelijk te constateren aan de hand van die éne zin van Spijkerboer.

In de Dortse Leerregels, die helemaal gewijd zijn aan de belijdenis van Gods verkiezing, lees ik héél andere taal. Bijvoorbeeld: „Die het levend geloof in Christus, of het zeker vertrouwen des harten, de vrede van het geweten, de betraching van de kinderlijke gehoorzaamheid, de roem in God door Christus, in zich nog niet krachtig gevoelen en nochtans de middelen gebruiken, waardoor God beloofd heeft deze dingen in ons te werken, die moeten niet mismoedig worden wanneer zij van de verwerping horen gewagen, noch zichzelf onder de verworpenen rekenen, maar in het waarnemen der middelen vlijtig voortgaan, naar de tijd van overvloediger genade vurig verlangen en die met eerbied en ootmoed verwachten" (D.L. I, 16).

Het is — alleen al op grond van bovenstaand citaat — een caricatuur als men. beweert dat de leer van de verkiezing zou bedoelen mensen af te houden of af te schrikken.

Het is juist omgekeerd. Had God niet in Zijn onbegrijpelijke zondaarsliefde mensen verkoren, er zou niemand zalig morden. Er is immers niemand die uit zichzelf naar God vraagt of naar God zoekt. Maar Zijn welbehagen gaat uit naar mensen en daarom laat Hij het onbeperkt verkondigen: „Wendt u naar Mij toe en wordt behouden, alle gij einden der aarde!"

Het is dan ook niet een vondst van Gunning, maar de uitdrukking van het klassieke belijden der kerk wanneer Spijkerboer de volgende woorden van Gunning citeert: „Elke uitverkiezing heeft van Godswege niet het doel om aan Zijn genade een dam ter stuiting, maar om haar een kanaal tot haar verdere uitbreiding te geven".

Dat is het nu precies: geen dam, maar een kanaal. Of, zoals vaak gezegd wordt: geen muur, maar een poort.

Mag ik tot slot een paar regels citeren uit het boek van ds. C. den Boer over de Dordtse Leerregels? Hij schrijft over mensen die God van onrechtvaardigheid beschuldigen omdat Hij de één aanneemt en de ander niet. En dan zegt hij:

„De uitverkiezing is voor hen een muur waarop ze zich te pletter lopen. Maar

er zijn ook altijd 'heilige en godvrezende zielen' geweest die aan deze leer van vrije genade Gods een onuitsprekelijke troost hebben beleefd. Zij ontdekten dat het voor hen kon, omdat er een uitverkiezing is. En zij aanbaden het wonder dat de Heere al van eeuwigheid gedachten van vrede over hen had, hoewel zij nooit anders gedaan hadden dan zondigen. Zij klommen door het geloof in Christus op tot het Vaderhart van God, waarin zij al de vastigheid van hun zaligheid vonden. Voor hen is de uitverkiezing geen muur, maar een poort" (Om 't eeuwig welbehagen, blz. 37— 38).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen