KLEINE KRONIEK

Kerkblaadje

Dat is de naam van het orgaan van de „Kring van Vrienden van Kchlbrugge". Dr. W. Aalders is één van de redacteuren van het Kerkblaadje. Vaak zijn er van zijn hand doorwrochte artikelen in te lezen, zeer de moeite waard. Zoals veel wat dr. Aalders schrijft de moeite van het lezen cn het overwegen waard is. In het nummer van 30 november vonden we een artikel dat het opschrift meekreeg Evangelisch radikalisme en reformatorisch geloof. We lichten daaruit voor u enkele delen.

Politiek radikalisme

Dr. W. Aalders begint dan zo:

De verwachting van het Koninkrijk Gods en de consequenties daarvan voor het handelen van de gemeente heeft momenteel de volle aandacht. Sinds Karl Barth de stelling naar voren bracht, dat de Bijbel één en al eschatologie ') is, is de blik van de hedendaagse gelovigen gericht op de toekomst, op de laatste en voorlaatste dingen. Daarbij is zich een verschijnsel gaan voordoen, dat hoe langer hoe dominanter - ) naar voren treedt en door zijn zelfverzekerdheid in kerk en maatschappij de dienst gaat uitmaken. De gemeente wordt er niet zelden door in verwarring gebracht. Dat verschijnsel is het evangelisch redikalisme.

Kenmerkend voor deze stroming is de politieke kleur en de felle toon. Een ieder wordt hartstochtelijk opgevorderd om de politieke arena : 1 ) binnen te treden cn er een politiek radikalisme te openbaren in Gods naam en op grond van het Evangelie. Onwillekeurig wordt men erdoor herinnerd aan de middeleeuwse kruisvaarders met hun roep: Dieu le veut!" — „God wil het!"

Om dit evangelisch radikalisme helder vóór ons te zien, geef ik een bloemlezing van uitspraken, die deze stroming typeren: „Het Evangelie is de boodschap van de radikale verzoening, liefde, geweldloosheid". „Het Evangelie is inspiratiebron en richtsnoer voor het politiek handelen, cn het heeft als kern de broederschapsgedachte, een allesomvattende democratie, solidariteit' en gemeenschapszin." „Het Evangelie als specifiek verbeteringsmodel der samenleving, dat uiterst actueel blijft." „Het evangelische uitgangspunt en de evangelische bewogenheid maken, dat christenen zich alleen kunnen voegen in progressieve partijen." „Het Evangelie van de radikale mensenliefde heeft unieke verzoenende en vernieuwende kracht." De navolging van Jezus heeft ingrijpende gevolgen voor ons politieke handelen.", „Het Evangelie van het messiaanse rijk houdt in: offerbereidheid, eerbied voor al Gods schepselen, solidariteit met de medemens en voorrang voor de vermenselijking van dc structuren van de samenleving." „Het Evangelie staat radikaal tegenover de natuurlijke Godskennis cn religiositeit, als de kwalijke voedsters van het status-quo-denken ') en het heidense conservatisme." „Het Evangelie maakt dc christen tot de natuurlijke bondgenoot van de marxisten."

In dit evangelisch radikalisme hebben wij vóór ons ccn uitleg en vertolking van het Evangelie als verbeteringsmodel voor de samenleving en als politiek program. En als het Evangelie nu één ding niet is, dan dat! Daarom noem ik dit evangelisch radikalisme een dweperige, doperse, chiliastische"') vertekening van het Evangelie. Een vertekening, die even simplistisch (i ) en oppervlakkig, als fataal is.

Al met al heeft het er dus dc schijn van, dat Karl Barths theologie met haar gerichtheid op de laatste en voorlaatste dingen de kerk op dopers spoor gebracht heeft met alle kwalijke gevolgen van dien. En aangezien de doperse instelling zowel door Luther als door Calvijn gezien werd als de antipode 7 ) van de Hervorming en in flagrante s ) strijd met het reformatorisch geloof, is het thans noodzakelijk om ons die tegenstelling bewust te maken cn een keuze te doen. Doen wij dat niet, dan lopen wij het gevaar om onder de druk van het evangelisch radikalisme allengs meer het reformatorische spoor bijster te worden cn, ongewild en onbedoeld, in de situatie van de Galaten te geraken, aan wie Paulus schreef: O, onverstandige Galatcn, wie heeft u betoverd, wie Jezus Christus toch als gekruisigde voor de ogen geschilderd is? Dit alleen zou ik van u willen weten: ebt gij dc Geest ontvangen door middel van de werken der wet, of door de prediking van het geloof? " (Galaten 3 : 1, 2).

Reformatorisch Schriftgeloof

Daarna zet dr. Aalders uiteen waarin dat radikale doperse zich dan uit. Hij wijst er op hoezeer juist in deze tijd dc Bergrede weer zoveel aandacht krijgt. Hier is volgens de evangelisch radikalcn het ware cn oorspronkelijke christendom te vinden. Het fundamentele verschil met de Reformatie terzake van de Schriftuitleg is zowel in de lutherse als in de calvinistische traditie vastgelegd in de belijdenisgeschriften. Aalders gaat dan nader in op de reformatorische Schriftuitleg en schrijft:

Wij wezen erop, dat de Hervorming dc nadruk gelegd heeft op het: sola scriptura, alléén de Schrift. En het is nu op dit punt, dat wij een antwoord vinden op de vraag, hoe het fundamentele verschil tussen reformatorische cn doperse christenen in hun uitleg en vertolking van het Evangelie tc verklaren is. Met het „sola scriptura— alléén de Schrift" stellen de reformatoren het Evangelie in een bepaald kader, namelijk in de omlijsting van de Schrift als geheel. Zó lezen zij het Evangelie; zó benaderen cn verstaan zij het. Zó is liet voor hen opengegaan en tot een ontdekking geworden, waarbij (zoals Luther het heeft uitgedrukt) „de poorten van het paradijs zich voor hem ontsloten en het woord gerechtigheid tot het lieflijkste woord uit de bijbel werd '.

Volgens de hervormers kan en mag het Evangelie niet uit dat schriftuurlijke kader losgemaakt worden. Doet men het wèl, dan ontkomt men er niet aan, dat het zich verzelfstandigt en wordt tot een absolute wet, die de mens een nog veel harder en ondraaglijker juk brengt dan de mozaïsche wet voor Israël is geweest. En dat is nu het geval bij de Dopers. Zij hadden wel het Evangelie, maar het was geen „schriftuurlijk" Evangelie. Hun Evangelie

gaf niet het woord gerechtigheid een lieflijke klank: het ontsloot niet de poorten van het paradijs; het voerde niet tot de rechtvaardiging door het geloof alléén.

Bij de reformatoren werd het Evangelie schriftuurlijk ingekaderd en schriftuurlijk geïntegreerd. Het werd geplaatst in zijn oorspronkelijke, historische, geestelijke bodem, omdat het daar ontsprongen is. In feite is dat het tegendeel van wat de mensen meestal, en zeker in onze tijd, met het Evangelie plegen te doen. Zij willen het Evangelie in het heden, in het moderne leven, in de actualiteiten brengen. Zij willen het eigentijds en toepasbaar maken. Daartoe dient clan de historische kritiek, de moderne bijbelwetenschap, de hermeneutiek !) ), de zgn. materialistische bijbeluitleg.

Neen! zeggen de hervormers. Het Evangelie moet niet in de actualiteit van het moderne leven gebracht worden, maar in het geheel van de Schriften. Daar komt het pas tot leven; daar is het: Woord Gods. Het eerste is de weg van het ongeduld en dc haast, het andere dc weg van het geloof; het eerste is vleselijk, het andere geestelijk. Uiteindelijk gaat het hier om deze tegenstelling: zoeken wij een moderne, eigentijdse Jezus, öf zoeken wij de Christus der Schriften?

Helaas is te constateren, dat wij al zó ver van de reformatoren zijn afgegroeid, dat wij van hun diepe en bange worsteling cm het Evangelie te verstaan, eigenlijk weinig of niets meer afweten en beseffen. Waar ging het hun toch om? Om de authentieke, oorspronkelijke, levende Heere Jezus, dat wil zeggen: om de ontmoeting met Hem als discipel-tijdgenoot, om een levend „vis a vis" l0 ). Tn feite werd hun dat onmogelijk gemaakt, doordat zich tussen hen en Jezus altijd weer het eigentijdse Christusbeeld schoof van de toenmalige theologie en filosofie 11 ). Dat was de Christus van het laatste gericht, van de Dies irae dies illa 12 ); de Christus zoals Michel Angelo die geschilderd heeft op het dak van de Sixtijnse kapei. Voor die Christus beefde en sidderde Luther. Hij kon niet begrijpen, hoe men die Christus liefhebben en Zijn boodschap Evangelie noemen kon.

Hoe is Luther van dat drukkende, beangstigende Christusbeeld verlost? Niet door wetenschappelijke exegese 1: i ), niet door historische kritiek, maar door de Schrift als geheel, s o l a scriptura. Flet zijn de Psalmen, de Profeten, en vooral de Brief van Paulus aan de Romeinen, die voor hem het eigentijdse Christusbeeld vergruizeld hebben, en hem gebracht hebben „vis a vis" met de Christus der Schriften.

Vandaar nu, dat de Hervormers voor niets zo bang zijn geweest als voor het losmaken van Christus uit het schriftuurlijke kader. Dat kader is en blijft voor hen normatief 1 ' 1 ). Het is onvervangbaar. Het hoort wezenlijk tot de openbaring. Wie het Evangelie stelt buiten dat schriftuurlijke kader, valt onherroepelijk in de handen van mensen die de waarheid verbasteren. Calvijn heeft het eens zó uitgedrukt: „Als de mensen de Schriften verwerpen en afwijzen, dan vallen zij in handen van profeten en verleiders, die niet alleen de goede leer veranderen, maar die ook geloof vinden. Ons verstand wordt dan verduisterd, en wij stompen zó af, dat wij waarheid en leugen niet meer onderscheiden kunnen. Wij vallen in open kuilen zonder er het geringste van te zien ..."

Schriftuurlijk Evangelie

De uitleg en vertolking van het Evangelie in onze tijd noemt Aalders: dopers, dweperig, chiliastisch. Wat is dan het schriftuurlijk Evangelie? Volgens dr. Aalders kunnen we de verwachting van het Koninkrijk Gods in het Oude Testament aanduiden met het Hebreeuwse woord sjaloom (= vrede, heil). Die sjaloom is er alleen maar langs de weg der verlossing. Aalders ziet dan het Oude Testament eindigen met het faillissement van elke vorm van wetticisme en messianisme. Het enige wat overblijft is Gods trouw aan Zijn belofte. En dan eindigt dr. Aalders o.a. met deze woorden:

V/at anders is nu het schriftuurlijke Evangelie, dan een Evangelie dat in dat kader staat en vanuit dat kader verstaan wordt!? Het is dus een Evangelie, waarin de verlorenheid en de verlossing centraal staan, en waarin afgerekend is met elk spoor van joods wetticisme en messianisme. Het is een Evangelie, dat een fundamentele correctie is van zelotisme ir> ), fanatisme, dweepzucht: een nieuwe wet, geen utopie Ui ), geen verbeteringsmodel, geen politiek program. De wereld en de mens moeten niet „verbeterd", niet „bevrijd" worden, maar — verlost! Dat Evangelie maakt de mens nederig, ootmoedig, bescheiden, wijs, voorzichtig, gematigd. Geen kruisvaarder, geen Tolstoj, maar een gelovige, wiens geloof nauwelijks aan iets anders tc herkennen is dan aan zijn ootmoed: Wie zichzelf gering acht als dit kind, die is de grootste in het Koninkrijk der hemelen" (Mattheüs 18 : 4). Kortom, het is het Evangelie van „het kruis van onze Heere Jezus Christus, door wie de wereld mij gekruisigd is en ik der wereld" (Galaten 6 : 14).

') eschatologie — de leer der laatste dingen; hier: gerichtheid op de laatste en voorlaatste dingen.

-) dominant — overheersend.

: i ) arena — strijdperk.

') status-quo-denken — denken in de lijn van de gevestigde orde.

"') chiliasme — geloof aan een duizendjarig vrederijk op aarde.

(i ) simplistisch — al te eenvoudig.

T ) antipode — tegenvoeter.

s ) flagrant — overduidelijk.

!> ) hermeneutiek — methode van Schriftuitlegging.

m ) vis a vis — (ontmoeting) van aangezicht Lot aangezicht.

") filosofie — wijsbegeerte.

12 ) Dies irae dies illa — die dag is de dag des toorns (Thomas van Celano, ± van Franciscus van Assisi). 1221, leerling

1; i ) exegese — uitlegkunde.

ir ) normatief — gezaghebbend.

lr> ) zelotisme — onverdraagzame geloofsijver.

1li ) utopie — onuitvoerbaar droombeeld.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen