HET VASTE VERBOND

Belofte en vervulling

Zijn de Oud-Testamentische geboden nog geldig? Met deze vraag begint hoofdstuk IV van Graaflands boek. Vanuit de visie van Calvijn worden Kuitert en Rothuizen onder de loupe genomen, van wie vooral de eerste, maar in zijn spoor toch ook de tweede als ethische norm beschouwt dat wat vanuit de mens beoordeeld goed en nuttig is. Dat deze ethische visie berust op een tijdgebonden Schriftbeschouwing is duidelijk. Daartegenover staat Douma, die veel meer aansluit bij Calvijn.

Hoofdstuk V gaat over „belofte en vervulling". Calvijn stelt dat ook in het Oude Testament het heil in wezen reeds is ontvangen en ervaren, terwijl dat in het Nieuwe Testament ook geschiedt, maar op een rijkere manier. In belofte en vervulling gaat het dan echter om hetzelfde heil.

De belofte krijgt bij Calvijn een zeer zwaar accent. Calvijn bedoelt ermee dat de openbaring Gods zich voltrekt op de wijze van het Woord en dat geldt zowel voor het Oude als voor het Nieuwe Testament. Daartegenover staat de opvatting van verschillende moderne theologen (Berkhof, Schillebeekx, Von Rad) die de openbaring zich zien voltrekken in het proces van de geschiedenis.

In hoofdstuk VI (teken en werkelijkheid) gaat het erover dat Israël — althans volgens Calvijn — het land Kanaan heeft verkregen als onderpand van de geestelijke erfenis.. De auteur distanciëert zich hier wat van de Reformator door op te merken dat Calvijn wat te weinig oog heeft gehad voor het aardse aspect van het heil in het O.T.

Israël

Interessant en van het hoogste belang voor ieder die zijn bijbel leest en die Gods bedoeling met Zijn volk Israël ter harte gaat zijn de hoofdstukken VII, VIII en IX, waarin het respectievelijk gaat over Calvijns visie op Israël, Israël in het Gereformeerd Protestantisme en de plaats van Israël in de bijbel.

Graafland constateert bij Calvijn „een wat ambivalente houding". Soms lijkt het alsof Israël heeft afgedaan en de Kerk de plaats van Israël heeft ingenomen, dan weer legt Calvijn de nadruk op de waarheid van Gods belofte die niet ongedaan gemaakt kan worden.

Ook de opvatting van Brakel wordt uitvoerig belicht. Bekend is dat Brakel gematigd chiliastisch dacht en een massale bekering van de Joden tot de Messias verwachtte. Maar dat is iets anders dan het hedendaags chiliasme, waarin het heil sterk dualistisch wordt verstaan.

Wat betreft het hoofdstuk „De plaats van Israël in de bijbel", dat komt in grote lijnen neer op wat Graafland daarover eerder schreef in „Pilaar en Kandelaar". Israël, het volk van Gods verkiezing, wordt om z'n zonden met verwerping bedreigd, maar die verwerping is niet definitief: God verkiest Jeruzalem nóg. Die lijn zet zich door in het Nieuwe Testament: Israël verwerpt de Messias, maar de genadegiften en de roeping Gods zijn onberouwelijk.

Israël in belijdenis en prediking

De auteur komt terug op de vraag die hij ai aan het begin van zijn boek heeft gesteld: verdient Israël niet een plaats in het Reformatorisch belijden? Op grond van het voorafgaande is hij van mening dat „de hoofdlijn die in Artikel 25 wordt aangegeven en die vanuit de theologie van Calvijn goeddeels wordt bevestigd" nader zou moeten worden uitgewerkt. De moeilijkheid is dat er vandaag de dag zulke tegengestelde meningen bestaan in de Kerk van de Reformatie, zodat het gevaar aanwezig is dat de moderne theologie weieens zou kunnen gaan heerser over het Reformatorisch belijden.

Het laatste hoofdstuk, dat handelt over de plaats van Israël in de prediking, mogen alle dienaren van het Woord wel ter harte nemen. Althans, ik voelde me wel aangesproken toen ik las over de prediking van niet weinige predikanten: „Men verandert deze wonderlijke geschiedenis van God met Zijn volk Israël in een geestelijke geloofsgeschiedenis, die God houdt met Zijn gelovigen in de christelijke gemeente van alle tijden." Ik geloof dat ook Graafland gelijk heeft als hij zegt dat op deze wijze de Oud-Testamentische tekst geweld wordt aangedaan en dat een prediker die eerlijk wil zijn zichzelf en zijn geweten geweld aandoet.

De vraag die vele dienaren van het Woord zichzelf stellen: „Maar hoe moet ik dan de beloften van het Oude Testament preken? " wordt door Graafland beantwoord als hij zegt dat deze beloften in Christus een nieuw perspectief krijgen. „Zij nodigen ons uit om niet alleen terug te zien op dc fundamentele vervulling (...) maar ook om vooruit te zien naar de volkomen vervulling, geestelijk en aards-reëel voor Israël en de volken in de toekomst des Heeren die nabij is" (blz. 176).

Een belangrijk boek

Ik heb me noodgedwongen bij de weergave van de inhoud van dit boek wat beperkingen opgelegd, want voortdurend bekroop me de lust uitvoeriger te zijn en vooral meer citaten te geven. Maar wat me voor ogen stond was belangstelling te wekken voor de interessante en aangelegen zaken waarvoor Graafland in dit werk onze aandacht vraagt en die hij op een voor iedere geïnteresseerde zo bevattelijke manier behandelt. Vooral wat betreft de verhouding Wet en Evangelie, alsook in de beantwoording van de vraag wat we nu eigenlijk aan moeten met de Oud Testamentische voorschriften zullen misschien de onder ons heersende opvattingen weieens moeten worden herzien. Ook over Gods heilsplan met Israël worden vele behartenswaardige dingen gezegd, waarmee de dienaren van het Woord onder ons hun winst kunnen doen, al mogen we op détailpunten met de auteur van mening verschillen.

Ik hoop in ieder geval dat dit boek onder ons gelezen en bestudeerd zal worden. De schrijver heeft materiaal genoeg aangedragen om er langdurig en diepgaand mee bezig te zijn.

Het is misschien wat kleinzielig om nü nog de aandacht te vestigen op drukfouten, maar als ik op blz. 17 lees „ontleend" i.p.v. „ontleent" en op blz. 45 „nochmaals" i.p.v. „nogmaals" dan vraag ik me wel af of de correctie van zo'n standaardwerk niet wat zorgvuldiger had kunnen geschieden... En dat zijn dan nog maar een paar voorbeelden van slordigheid!

N.a.v. Dr. C. Graafland, Het vaste Verbond, Uitg. Ton Bolland, Amsterdam, 1978, 180 blz. Prijs ƒ 35, - .

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen