Kohlbrugge en de Nadere Reformatie

Op een bijeenkomst van de Vrienden van Kohlbrugge heeft Prof. Dr. C. Graafland gesproken over de verwantschap van Kohlbrugge met de Nadere Reformatie, met de „oude schrijvers". Hij stelde daarbij vast dat Kohlbrugge bewust met de bevindelijken verkeerde. Aan het verslag in het R.D. ontlenen we nog het volgende:

Persoonlijk
Op sterke verwantschap wijst allereerst de diepe en essentiële aandacht voor de verhouding van God en mens. Het gaat bij Kohlbrugge om de enkele mens die voor God staat en dat persoonlijk ondervindt," leert bukken en zijn toevlucht neemt tot Christus en Diens gerechtigheid.
Vervolgens krijgt de applicatio, de toepassing, zowel bij de Nadere reformatie als bij Kohlbrugge een duidelijke plaats. Het heil in Christus, groot en volkomen, moet, toegepast door de Heilige Geest, werkelijkheid, waarheid des levens worden, door het geloof. Niemand, zegt Kohlbrugge, vermag het een verslagen geest op te heffen. Alleen Woord en Geest doen dat. Zo gaat Kohlbrugge uitvoerig in. op het onderscheid tussen bedroefd zijn naar de wereld en naar God, aangetoond aan de kenmerken. Wie dat vergelijkt met Petrus Immens en zijn „Godvruchtige avondmaalganger" wordt getroffen door een opvallende gelijkenis. In het toepassende werk van de Geest, valt dus de beslissing, aldus Graafland, en daarmee staat Kohlbrugge geheel in de Calvijns-gereformeerde traditie die zich in de Nadere reformatie heeft voortgezet en verdiept.

Uit de vruchten
Het onderscheidenlijk preken heeft ook bij Kohlbrugge een plaats. Ontmaskeren van het nabijkomend werk. Wel kunnen wc niet zeggen dat de sluitrede — op grond van de kenmerken besluiten dat iemand een kind van God is — een erg grote plaats inneemt, maar het verzekerd zijn uit de vruchten van het geloof ontbreekt bij Kohlbrugge niet, aldus Graafland. Hij benadrukte verder Kohlbrugges onderscheiden van staat en stand, uitwendig en inwendig en zijn spreken over het algemene werk van de Heilige Geest, het nabijkomend werk. Wie in oude schrijvers het hunne vinden, zullen ook graag Kohlbrugge lezen, aldus Graafland. Bij Koibrugge vinden we ook niet, aldus de Utrechtse hoogleraar, een soortgelijke reactie op de Geref. bevindelijkheid als bij Woelderink, welke ook in zijn polemiek geen steun zoekt, kan zoeken, bij Kohlbrugge. Als de visie van Woelderink niet geënt is op het bevindelijk leven, strikt persoonlijk, van Kohlbrugge, lijdt die visie tot verschraling.
Schortinghuis en Lampe verdienen hun predikaat van verinnerlijking wel, maar ze kenden ook geloofszaken als Kohlbrugge. Juist bij Schortinghuis vinden we extreem Kohlbruggiaanse uitspraken. Hij weet alles overboord te zetten om de gerechtigheid van Christus alleen. Dit alles, aldus prof. Graafland is veel te veel verwaarloosd, in de bepaling van de verhouding Kohlbrugge-Nadere reformatie.

Diepgaand verschil
Toch noemde hij ook diepgaande verschillen tussen Kohlbrugge en de Nadere reformatie, daarbij tevens verwijzend naar Luther, Gray en diverse Schotten. De soms al te sterke verzelfstandiging van explicatio en applicatio bij de oude schrijvers is in feite uitvloeisel van Cartesius' denkwijze. Anderzijds vinden we bij iemand als Smytegelt de pastorale gerichtheid juist weer in de hele preek verweven. Ook bij Kohlbrugge, zo benadrukte prof. Graafland heel sterk, leeft dat element. De Schrift wordt steeds bij het leven gebracht. Hij wilde leer en leven niet uit elkaar trekken, geen analytische beschrijving van het geloofsleven die als preek in het theoretische blijft hangen zonder een werkelijk gebeuren te worden, zonder het nabij brengen van God en mens.
Kohlbrugges visie op de vleeswording des Woords vormt de achtergrond hiervan, dat hij Christus zo dicht weet te brengen bij de zondaar. Dat gebeurt ook wel in de Nadere reformatie, aldus Graafland, daarbij waarderend wijzend op Comries preek over I Petrus 2, waar Christus zo indringend voorgesteld wordt. Maar niet zelden wordt de afstand tussen Jezus en de zondaar juist krampachtig in acht genomen. Graafland citeerde in dit verband Wilhelmus a Brakel die over het labadisme — aan de geest waarvan de Utrechtse hoogleraar die afstand wellicht ontleend achtte — al moest zeggen dat de zielen opgehouden werden om tot Jezus te gaan.

Geweten
Kohlbrugge is, aldus Graafland, meer theocentrisch dan de Nadere reformatie (meer antro-pocentrisch) en vandaar dat de rechtvaardiging bij hem een grotere plaats krijgt dan de wedergeboorte, een kwestie die bij de Nadere reformatie omgekeerd is. Prof. Graafland bestreed verder de bewering dat Kohlbrugge zich — niet om heiligmaking bekommerend — maar aanpaste bij iedere zede of gewoonte. Het gaat om de hele Christus en daaorm kan er geen sprake zijn van minder of meer. Christus is zijn heiligmaking. Maar tegelijkertijd plaatste hij de mens en zijn geloof midden in de realiteit van het dagelijks leven. Hij doet daarbij een beroep op het geweten, gereinigd, door Christus' bloed, dat een antenne heeft ontvangen om God en Zijn gunst te ervaren.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen