JAC. OVEREEM

In de kring van de redactie van ons jeugdblad w a s a| e e n s h e t p]an geopperd om de beken Jac. Overeem in „Daniël" aan het woord te laten. Toen we dan ook op ons bondsbureau een uitnodiging ontvingen om aanwezig te zijn op een ontmoetingsdag van Protestants-Christelijke schrijvers en schrijfsters was het besiuit genomen. Jac. Overeem nodigde ons uit om op zaterdag 28 juni in zijn boerderij „de Flevohof" te Voorthuizen deze bijeenkomst bij te wonen. Een mooie gelegenheid om eens kennis te maken met de schrijver van vele kinderboeken en van het onlangs verschenen boek voor ouderen: „Opdat Zijn huis vol worde".

Toen ik op de bewuste zaterdag in de omgeving van Voorthuizen over een landweggetje hobbelde en ik juist van plan was om te stoppen — 'k moest hier wel verkeerd zijn — zag ik achter me publicist Rik Valkenburg in z'n dafje a a n komen ryderi. Kennelijk was ik toch op de goede w T eg! En ja, na nog ongeveer honderd meter door gereden te zijn, stond in de verte op het erf van de boerderij een figuur met hoed: Jac. Overeem! We werden door Overeem via de stal naar het voorhuis geloodst, waar ons een kopje koffie werd aangeboden.

Het was stil in de boerderij! Iedereen was onder de indruk van de vele rijen boeken die ons in het voorhuis en in de stal aankeken. Zo'n tienduizend boeken staan er! Overal waar je een kijkje nam: boeken en nogeens boeken! Werken van Calvijn, Bunyan, Kersten, Dachsel, Schilder, Philpot, maar ook van de prot. chr. auteurs uit de twintiger en dertiger jaren!

Ontmoeting met schrijvers en schrijfsters

In deze sfeervolle omgeving verwelkomde Overeem zijn gasten en hij vertelde hoe hij al lang had uitgezien naar een dag als deze. Vooral in deze tijd waarin een stroom van lectuur ons overspoelt en' waarbij nauwelijks iets is wat je nog aan je vrouw of kinderen kunt geven, is kontakt. met gelijkgerichte auteurs dringend nodig. We moeten tegenover de grote stroom van onchristelijke boeken iets positiefs stellen, aldus Overeem. Hij zou graag zien dat de lezer in het werk van de schrijver — ook in de uitbeelding van het zondige leven — iets kan bemerken van de betrokkenheid van de schrijver op de Schepper van alle dingen.

Na het openingswoord van Overeem hield Rik Valkenburg een causerie over het ontstaan van zijn boeken. Hij begon met verhalen schrijven op de rand van „de Banier", omdat er voor papier geen geld was. Ze groeiden uit tot enkele jeugdboekjes. Later kwamen zijn interviews, vooral met theologen. Rik Valkenburg wil geen theologische boeken schrijven, hij wil graag als schakel functioneren tussen de theologen en het kerkvolk. De mensen hebben er recht op te weten wat een bepaalde theoloog nu pre-

cies bedoelt, aldus Valkenburg. Andere thema's waarmee Rik Valkenburg zich bezig houdt zijn: de tweede wereldoorlog (deze boeken blijken het in onze kring goed te doen!); het neo-marxisme (volgens Valkenburg een groot gevaar) en de betekenis van Israël. Valkenburg beschouwt zich niet als maker van literatuur maar van lectuur. „Ieder moet bezig zijn op het niveau dat hij heeft", aldus Valkenburg. „God houdt wel van bekwaamheid, maar Hij ziet in de eerste plaats het hart aan".

Op zoek naar het oorspronkelijke

Tijdens de middagpauze zoeken Overeem's gasten in en om de boerderij een plaatsje om de meegebrachte boterhammen te nuttigen. Terwijl mevrouw Overeem koffie en chocolademelk schenkt klim ik achter Overeem de trap op naar z'n werkkamer op zolder. Terwijl ik een plaatsje opzoek tussen de boeken begint Overeem al te vertellen:

„Het hart van de kunstenaar moet oorspronkelijk zijn! De schrijver geeft iets door wat hij waarneemt. De lezer komt door het woord van de schrijver tot ontdekkingen. Ik probeer me te verplaatsen in het leven van de mensen zoals ze hier in mijn omgeving op de Veluwe leven, Dat leven probeer ik in mijn boeken weer te geven. Om een voorbeeld te geven: De landman is bezig op z'n akker. Hij denkt na over z'n werk en over de natuur rondom hem. Hij ziet in de natuur het spreken van God. Ook dat laatste aspect wil ik in mijn boeken laten doorklinken. Hoe openbaart God zich aan de mens? Hij openbaart Zich door de natuur en door Zijn zoon, De mens is zo geneigd zich een beeld van God te maken naar eigen inzicht. Alleen door het geloof krijg ik oog voor de openbaring Gods. Dat geloof dringt mij om het ook door te geven aan anderen. Ook al zegt de hele wereld dat het niet waar is!"

Als het even stil blijft vraag ik hem: Hebt U zich altijd al gedreven gevoeld om juist de geestelijke dingen in uw boeken door te geven?

Ja, er kwam in mijn leven al een verlangen om de Heere te leren kennen. Als we op de jongelingsvereniging een bijbelbespreking hadden bleef ik daarover doordenken en zocht ik het aangezicht des Heeren, Hij leerde mij mijn zonden kennen, maar ook de verlossing in Christus. De Heilige Geest dreef mij er toe om persoonlijk de bijbel te gaan lezen en te onderzoeken. Door Gods Woord heb ik iets mogen leren kennen van de rijkdom van Gods genade. Ja, ik verwacht Hem, door genade ....

Bent U al jong met het schrijven van boeken begonnen?

Op de schoolbanken schreef ik reeds gedichtjes en voor opstellen maken had ik vaak een hoog cijfer. Het werd pas serieus toen ik in 1937 in Katwijk logeerde en met mensen sprak die mij zeer boeiden. Er was verwondering in mijn hart over het handelen van God in de harten van eenvoudige vissersvrouwen. Dit waren zeldzame momenten die mijn creatieve vermogen hebben gestimuleerd.

U hebt inmiddels al heel w r at boeken geschreven. Doet U dat allemaal in uw vrije tijd?

Vroeger wel. Overdag tijdens mijn werk op de boerderij clacht ik na over de stof. Zodra ik 's avonds achter mijn schrijfmachine plaatsnam werkte ik mijn gedachten uit. Sinds mei 1970 ben ik opgehouden met de boerderij en kan ik me geheel aan de schrijverij wijden,

Schrijft U voornamelijk kinderhoeken?

Niet speciaal voor kinderen. Ook veel ouderen lezen mijn boeken. Ik heb echter een eenvoudige stijl, waardoor de kinderen ook de boeken voor ouderen kunnen lezen. Men zegt weieens dat ik voor kinderen teveel bevinding schrijf.

Ik ben het daar niet mee eens. Een kind begrijpt vaak veel meer dan wij grote mensen denken. Vooral kinderen uit onze kringen kunnen best wat hebben. Ze zijn met een bepaalde wijze van zeggen vertrouwd en ik wil hen ook in hun taal aanspreken.

Als ik me niet vergis schrijft U nogal eens historische verhalen. Ik denk dan bijvoorbeeld aan: „De landbouwer van Driebergen" en „De schaapherder van Lunteren".

Ja, ik probeer me in te leven in het leven en werk vna de persoon die ik beschrijf. In „De schaapherder van Lunteren" heb ik geprobeerd, aan de hand van gesprekken

met mensen die ds. Roelofsen gekend hebben, recht te doen aan de prediker die zovelen tot zegen is geweest. Bij een bekend figuur als ds. Roelofsen is dat trouwens wel moeilijk. Je vraagt je steeds weer af: doe ik hem wel recht?

Is uw nieuwste boek „Opdat Zijn huis vol worde" ook op deze wijze tot stand gekomen?

Kennis van de geschiedenis is natuurlijk belangrijk. Daarbij probeer je door gesprekken met de mensen er achter te komen op welke vnjze een bepaalde geschiedenis voortleeft. Als schrijver moet je dan wel een bepaalde verbondenheid voelen met de mensen waarover je schrijft en waarmee je spreekt. Als je dan schrijft over het werk Gods in het hart van de mens moet je ook zelf iets kennen van de bevinding van Gods kinderen. Je moet proberen de personen levensecht te tekenen. Er komt natuurlijk wel wat fantasie bij om het geheel een goede consumptie te geven.

Mijnheer Overeem, hartelijk dank voor de beantwoording van de vragen. Wilt U tot slot nog iets doorgeven aan de lezers van „Daniël"?

Ja. ik wil graag jonge mensen jaloers maken op de dienst des Heeren. Ik schrijf daarom ook nooit in de eerste plaats iuat de mens mist, maar wat God geeft. Ons gemis is immers niet tot verheerlijking van God, maar de liefde Gods. De Heere leert ons dan wel dat we erm en ellendig zijn. Ik hoop dat de jonge mensen hiervan mogen getuigen in deze wereld en dat ze de ontvangen gaven mogen besteden tot Gods eer.

Moderne literatuur

Toen we na ons interview met Jac. Overeem de stal weer binnenkwamen bleek de belangstelling nog groter te zijn geworden. Eerst werd kort aandacht besteed aan „De plaats van de religie in het kinderboek" door de heer P. F. v. d. Meer. Het laatste en ook belangrijkste deel van de bijeenkomst werd in beslag genomen door het onderwerp „Onze houding tegenover de moderne literatuur". Dit onderwerp werd ingeleid door de heer C. Bregman, leraar Nederlands aan de „Guido de Brès-scholengemeenschap" te Rotterdam en medewerker van ons jeugdblad „Daniël"! De heer Bergman koos, in navolging van prof. Velema, voor het dialectiekmodel als het gaat om een plaatsbepaling van de christen in deze wereld. We moeten in de wereld leven, al zijn we niet van de wereld. Vanuit deze houding moet er belangstelling zijn voor literatuur en andere culturele verschijnselen. We begeven ons hiermee wel in een spanningsveld, aldus de heer Bregman. Hij verwerpt echter toch het distantiemodel, dat vroeger in onze kringen veel en ook nu nog wel gevolgd wordt: Men mijdt dan de cultuur, de wereld ligt immers in het boze.

Na enkele historische lijnen te hebben aangegeven geeft de heer Bregman een analyse van de moderne literatuur van na 1945, aan de hand van voorbeelden uit modern proza en poeëzie. In het slot van zijn betoog wijst hij erop dat we onze christelijke literatuur niet weg hoeven te gooien. Mensen als Risseeuw, De Mérode, Jacoba M. Vreugder.hil, Jan Overduin e.a. hebben werk geleverd van goede literaire kwaliteit. De „wereldlijke" literatuurbeschouwing heeft hiervoor blijkbaar geen oog, maar in de christelijke school mag men hen niet verwaarlozen!

Aan het slot van de bijeenkomst werd een comité opgericht, cm voor een vervolg te zorgen van het initiatief van Jac. Overeem. Overeem bood daarvoor spontaan zijn boerderij weer aan!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen