Aandacht voor Schotland

De Columbaanse Kerk

De figuur, die het meest op de voorgrond trad in de vroege geschiedenis van Schotland was Columba of zoals hij beter bekend was bij zijn eigen volk Calum Cille. Zijn faam is tot op heden gebleven, niet alleen in documenten en geschriften, maar ook op de lippen van de mensen. Columba werd geboren in Noordwest Ierland, was van koninklijke afkomst, zowel van vaders als van moeders zijde, en genoot de voorrechten van een uitstekende opvoeding, niet alleen op godsdienstig gebied maar ook op algemeen wetenschappelijk terrein.

Wat dit betreft moeten we er wellicht om denken, dat de eigen Ierse beschaving op een hoog peil stond, vooral op kunstzinnig en letterkundig gebied. Aan deze eigen kuituur werd, toen het christendom kwam de kennis van Latijn en Grieks toegevoegd. De Ierse Kerk was vermaard om haar studiezin en zij alleen hield de fakkel van de Epropese beschaving brandend in de donkere eeuwen, die over de rest van Europa kwamen na de invallen van de Noormannen. Met de woorden van een geleerde: „Er was dan ook niets in die tijd — zelfs niet in Rome — dat het peil van beschaving dat in de Ierse kloosterscholen werd aangetroffen kon overtreffen of zelfs evenaren." Columba's eerste werk bracht hij in zijn vaderland, Ierland, tot stand. Hier stichtte hij een klooster te Derry. Later stichtte hij de kloosters van Durrow en Kells, die beroemd zijn vanwege de prachtige Evangeliën, die tot vandaag toe gedenktekens van de kunstzinnigheid van deze eerste Ierse monniken zijn gebleven.

Daar hij in zijn vaderland in politieke moeilijkheden geraakt was, vertrok Columba naar Schotland of, wat meer aannemelijk is, werd hij naar Schotland verbannen. Hier vestigde hij zich onder zijn landgenoten, de Schotten van Dalriade, op het kleine eiland lona. Dit kleine eiland gelegen voor de Atlantische kust van Schotland zou het centrum van de grote Columbaanse Kerk blijven tot de dagen van verwoesting, aangericht door de Vikingen, en van. hieruit werd de Evangelieverkondiging in Schotland geleid.

Er waren drie soorten monniken in het klooster op lona: de senioren, oudere broeders, die zich voornamelijk bezig hielden met het houden van verschillende godsdienstoefeningen en met het overschrijven van Schriftgedeelten; de „werkende" broeders, die voornamelijk handwerk deden en verenigd waren in een landbouwgemeenschap, die helemaal op zichzelf aangewezen was (er waren geen vrouwen); en de junioren, monniken in opleiding. De eredienst, die bestond in het houden van diensten en het beoefenen van persoonlijke vroomheid, nam in het dag-schema een centrale plaats in. Maar er werd ook tijd uitgetrokken voor studie (voornamelijk van de Schriften en in het bijzonder van de Psalmen, die uit het hoofd geleerd werden), schrijven en handwerk.

Onder de krachtige leiding van Columba kwam een grote zendingsbeweging op gang, die de definitieve kerstening van Schotland tot gevolg had. Columba zelf maakte een reis naar het centrum van de Pieten, Inverness, waar hij niet zonder sterke tegenkanting van de Druiden, de koning wist te winnen. Het grootste gedeelte van zijn tijd moet hij echter op lona doorgebracht hebben met het besturen van het klooster en het behartigen van de belangen van de groeiende Kerk. Daar is hij ook gestorven als een oud man, uitgeput door zijn werk. Columba had een gekompliceerd karakter, Tegenover zijn sterk religieuze natuur, zijn dichterlijk gevoel, zijn liefde voor de natuur en zijn medelijden met menselijke zwakheid stond zijn driftig temperament, dat zich nu en dan liet meesleuren door zijn hartstocht en tot betreurenswaardige gewelddaden leidde. Maar bij de beoordeling van zijn karakter moeten we ons de tijd te binnen brengen, waarin hij leefde en het volk. waaruit hij voortkwam. Om. een vooraanstaand historicus te citeren: „Door alle licht-en schaduwzijden heen ontdekken we een bijzonder groot man met een echt menselijk en innemend karakter. Hij is het waard om aan het begin van de geschiedenis van een volk te staan cn om de grondslagen te leggen van de godsdienst van een natie."

Deze korte schets van het ontstaan van de Keltische Kerk in Schotland zou niet volledig zijn, als we niet twee andere grote Ierse zendelingen zouden noemen, namelijk Moluag van Lismore en Maelrubha van

Applecross. Hun werk was bijna even belangrijk als dat van Columba zelf. Deze mannen lieten de bevolking van Schotland zo krachtig het Evangelie horen, dat er tot vandaag toe nog sporen van hun onderwijs zijn overgebleven.

Kenmerken van de Columbaanse Kerk

De Columbaanse Kerk bestond, evenals de Ierse Kerk waaruit zij voortkwam, uit kloostergemeenschappen, die op het stammenstelsel rustten, dat toen algemeen was. De kerkelijke eenheid was het klooster, die overeenkwam met de stam als eenheid. De positie, die de abt bekleedde, viel het meest op. De abt van Iona werd als het hoofd van al de Columbaanse klooster-stichtingen beschouwd, omdat Iona de moeder-kerk was en de abt was altijd een presbyter (opziener), die het voorbeeld van Columba volgde. Aan de kloosters waren bisschoppen verbonden om verschillende funkties uit te oefenen, maar deze waren altijd onderworpen aan het gezag van d.e presbyter-abt. De stichter van het klooster benoemde zijn opvolger, die vaak uit de kring van zijn eigen bloedverwanten werd gekozen.

De godsdienstige praktijk van de Keltische Kerk laat ons zien hoezeer de Bijbelse leer van de rechtvaardiging door het geloof verduisterd was en hoezeer een vormendienst zich van de vroeg Christelijke Kerk had meester gemaakt.

De zondagsviering was even streng als in presbyteriaans Schotland later, maar de sabbat schijnt begonnen te zijn bij het vallen van de avond op zaterdag en geëindigd te zijn wanneer het de volgende avond donker werd.

De Avondmaalsleer was niet zo duidelijk omschreven en moet zich later ontwikkeld hebben in de richting van de mis, mogelijk onder invloed van Rome in zuster-kerken. Maar zelfs in Adamnana) wordt er geen meldig gemaakt van de verdere Roomse verfijningen van deelnemen aan het sakrarnent, vastend, of alleen na de biecht. Vasten nam een grote plaats in de praktijk van de Keltische Kerk in en de woensdagen en vrijdagen werden hiervoor gereserveerd. Het gebed was het belangrijkst. Het schijnt, dat er gebeden werd voor de doden en ook voor de gestorven heiligen, maar er is geen spoor te vinden van gebed tot de maagd Maria of van enige verering, die aan haar werd gegeven.

We kunnen konkluderen, zonder aan de herinnering aan deze grote Kerk afbreuk te doen, dat de theologie van de Keltische Kerk erg vaag was. De nadruk lag meer op praktisch christendom en op de eredienst — daarom namen gebed en het zingen van de Psalmen de centrale plaats in — dan op dogmatische zuiverheid. Laten we er ook aan denken, dat de Keltische Kerk een kind van haar tijd was en daarom veel heidens bijgeloof in zich had, dat in het vroege Europa algemeen was.

Niettemin speelde de Keltische Kerk met haar nadruk op studie en zendingswerk, die hand in hand gingen, een grote rol in het overbrengen van het Evangelie en oefende een goede invloed op Schotland uit, die tot de Hervorming ongeëvenaard was. Het mag dan geen volmaakte kerk geweest zijn, maar de toestand van Schotland voor de Hervorming zou veel slechter geweest zijn, indien er niet de doordringende invloed van de Keltische Kerk op het romanisme - ) was geweest, die deze invloed probeerde te verdringen.

1) Adamnan, G25—704, schreef een „Leven van St. Columba".

2) Rcmanisme: verroomsing.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen