AFWEZIGHEID VAN GOD

Vorig jaar verscheen van dr. W. Dekker zijn boek Marginaal en missionair. Dat was - zoals de ondertitel luidde - een ‘kleine theologie voor een krimpende kerk’. Het boek is inmiddels een ware bestseller. Eind vorig jaar promoveerde hij aan de Vrije Universiteit op deze studie, die op het eerste gezicht over een heel ander thema gaat. Toch bedriegt hier de schijn. Als de kerk marginaal geworden is in onze cultuur, hoe komt dat dan? Het heeft alles te maken met het huidige levensgevoel, dat Gods al dan niet bestaan er niet toe doet. Waarom zou je dan nog naar de kerk gaan? Dat moderne levensgevoel gaat aan christenen niet voorbij, maar zij benoemen de huidige situatie liever (nog) als afwezigheid van God. Alle reden dus daar de insteek te nemen.

In zijn proefschrift doet dr. Dekker de godsdienstsociologische onderzoeken naar hoe het ervoor staat niet nog eens dunnetjes over, maar gaat hij op zoek naar antwoorden. Hij zet in bij de veronderstelling die kenmerkend is voor de Verlichting: de wereld is god-loos en het is maar de vraag of ze naar God verwijst.

Drie theologen van onze tijd kiest hij als gesprekspartners. De eerste is de Duitse lutheraan Pannenberg, die Gods afwezigheid interpreteert als oordeel over het mensgerichte denken van onze tijd. We willen volgens hem eenvoudig niet zien dat we als mensen op God aangelegd zijn en dat Hij zich ook manifesteert in onze wereld. De ervaring van Gods afwezigheid is voor Pannenberg dus geen onvermijdelijk noodlot, maar minstens voor een deel onze schuld.

De tweede gesprekspartner is de Nederlandse theoloog K.H. Miskotte. Hij heeft aan de godvergetenheid van onze cultuur geleden en beseft dat alle kennen van God genade is. Dekker voelt zich met hem het meest verwant, maar zijn bezwaar tegen Miskotte is dat hij de moderne mens maar zelden gefundeerd en ter zake weerspreekt.

De derde gesprekspartner is de enkele jaren geleden overleden rooms-katholieke theoloog A.W.J. Houtepen. Hij heeft de term ‘agnosme’ bedacht: ‘het diffuse levensgevoel dat er waarschijnlijk geen god is, maar zeker weten doe je het nooit’. Net als Pannenberg was hij ervan overtuigd dat wie echt naar het geheim van de mens vraagt bij God uitkomt. Alleen - waar Pannenberg opkomt voor geloof als keuze en Miskotte voor geloof als gave, loopt bij Houtepen bestaanservaring al te naadloos over in geloof.

Dr. Dekker heeft gelijk: De huidige geestelijke situatie is een andere dan die van de tijd van de Reformatie en ook dan die van een eeuw geleden. Toch zou het naar mijn overtuiging het nodige hebben opgeleverd als dr. Dekker Calvijn en Bavinck echt in het gesprek betrokken zou hebben. Dat hij geen peiling doet naar wat de Bijbel over Gods afwezigheid zegt, begrijp ik niet. De eerste Apeldoornse Studie ooit, van prof. dr. B.J. Oosterhoff over De afwezigheid Gods in het Oude Testament zou daarvoor zeker in aanmerking zijn gekomen. Maar waarom niet alsnog - in een volgend boek?

N.a.v. W. Dekker, Afwezigheid van God. Een onderzoek naar antwoorden bij W. Pannenberg, K.H. Miskotte en A. Houtepen, Uitg. Boekencentrum, Zoetermeer 2011, 293 blz., € 25,=

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen