400 JAAR BAPTISME

2009 was niet alleen het Calvijn-jaar, het was óók een gedenkwaardig jaar voor de Baptisten. Vierhonderd jaar geleden - in 1609 om precies te zijn - kreeg in ons land onder hierheen gevluchte Engelse protestanten voor het eerst een gemeente met een baptistisch karakter gestalte. De puritein John Smyth scheidde zich af van de Anglicaanse kerk en vluchtte naar ons land, waar hij afstand nam van gereformeerd gedachtegoed en zich uiteindelijk aansloot bij gematigde doopsgezinden, de ‘Waterlanders’. Hoewel zijn medestander Thomas Helwys hem daarin niet volgde, is er ook bij hem reserve ten opzichte van de gereformeerde verkiezingsleer. Het waren jaren waarin over dit punt in ons land een felle strijd woedde! Enkele jaren later gingen deze vroege ‘baptisten’ weer terug naar hun land van oorsprong om daar uit te groeien tot een zelfstandige loot aan de stam van de Reformatie. Zo ontstond in Engeland de beweging van de ‘General Baptists’, die op de punten van erfzonde en verkiezing afstand hielden tot het gereformeerde belijden. Er was in Engeland ook een andere lijn. Er waren andere Puriteinen die moeite kregen met de kinderdoop, maar vasthielden aan de verkiezingsleer: de ‘Particular Baptists’.

Dr. O.H. de Vries geeft in zijn boek een uitvoerige beschrijving van het Nederlandse baptisme, tegen de achtergrond van het internationale baptisme. Een belangrijk moment is het, als de hervormde predikant Joh.E. Feisser zich in 1845 in Gasselternijveen in een vaart laat dopen. Zo kwam zo’n honderdvijftig jaar geleden het baptisme terug naar ons land.

De Vries haalt vooral naar voren dat de gelovigen zich aaneensluiten tot een gemeente. Typerend is de titel van het hoofdstuk dat de ontwikkeling in Engeland beschrijft: ‘van separatistisch puritanisme naar baptisme: van verbondsgemeente naar gemeente van op belijdenis van geloof gedoopten’. Dat ‘democratische’ is één van de ‘moderne’ trekken van het baptisme, net als de scheiding van kerk en staat.

Waar het boek van De Vries een overzichtelijke chronologische beschrijving van de geschiedenis en de kenmerken van het baptisme biedt, heeft het boek van dr. H.A. Bakker een andere opzet. Hij toont zich - evenals in eerdere publicaties -een gedreven verteller, die met zijn visie op de geschiedenis een boodschap wil overbrengen. De titel geeft dat aan: met de ‘weg van het wassende water’ doelt hij op die christenen die zich in het doopwater lieten reinigen of ‘afwassen’ en ‘als “onaangepaste christenen” in geestelijke zin een opkomend getij beleefden’. Bakker zet de verbindingslijnen tussen de dopersen uit de vroegste Reformatietijd en de baptisten sterk aan, en voert de ‘baptist’ Van den Vondel ten tonele als de man die de tegenstelling tussen Arminius en Gomarus oversteeg. Al laat Bakker de leer van de verkiezing steeds terugkomen, hij werkt die niet helder uit. Zo geeft dit boek in meer dan één opzicht stof om over door te praten.

n.a.v. Henk Bakker, De weg van het wassende water. Op zoek naar de wortels van het baptisme. Boekencentrum Zoetermeer 2008,318 blz., € 24,90.

Olof H. de Vries, Gelovig gedoopt. 400 jaar baptisme. 150 jaar in Nederland. Uitg. Kok Kampen 2009, 342 blz., € 21,50.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen