TER OVERWEGING

Ds. P. de Vries, Het Zout der Aarde. Geloven en belijden in een geseculariseerde samenleving. Uitg. J.J. Groen en Zoon, Leiden. 196 blz. f 29,95.

Een veelzins sympathiek boek dat op pastorale en praktische wijze de zaak van ‘geloven en belijden in een geseculariseerde samenleving’ aan de orde stelt. Weliswaar wordt die ‘geseculariseerde samenleving’ meer aangeduid dan diepgaand omschreven en ontleed in haar materialistische instelling die ook de kerken niet onberoerd laat. Soms lijkt het alsof mode en amusement de schrijver in dezen het meest aanspreken. Het eerste van de drie “stukken” van de Catechismus wordt bijna albeheersend volle nadruk gegeven, terwijl daarbij soms de indruk wordt gewekt dat de schrijver uitgaat van het genadeverbond (dus: Evangelie) alleen met (voor) de uitverkorenen (waarbij terloops in Luc. 19:10 “verloren” met “verkoren” wordt verwisseld), maar vooral blijkens de laatste hoofdstukken is dat beslist niet het geval. Eigen visie en eigen traditie worden overigens zonder verdere argumentatie gedekt geacht met Gods Woord, zodat de ruimte voor een eerlijke en open discussie erg beperkt wordt. Als het over de kerk gaat, dan wordt grote nadruk gelegd op de ‘plaatselijke gemeente’ (38, 42), waarbij de schrijver stelt dat hij ‘noch de Afscheiding noch de Doleantie kerkelijk gezien als een werk van God erkennen’ kan (43). Kennelijk is voor hem alleen de Ned. Herv. Kerk ‘de planting van God in ons vaderland’. Geen wonder dan ook dat, als de confessie ter sprake komt, daarover niet gesproken wordt als een akkoord van geméénschap, maar slechts als ‘spreekregel van de kerk’ (43 v., 82) en als ‘hulpmiddel bij het verstaan van het spreken van de Schrift’ (83). Die ‘spreekregel’ wordt wel door ‘ver uit de meerderheid’ weersproken - die zich ‘op onrechtmatige wijze in de kerk’ bevindt -, maar dat verhindert de schrijver niet om ‘de Hervormde Kerk als de historische gestalte van het lichaam van Christus in Nederland’ te zien (43). De vraag rijst dan haast als vanzelf of die “historische gestalte” die zoveel onrechtmatigs bijkans twee eeuwen lang heeft verwerkt, door het zogenaamde samen-op-weg-proces, dat ds. De Vries als bedreigend ervaart (‘waardoor “de kerk der Reformatie” wordt ‘prijsgegeven’ - 44), wezenlijk verandert (de genoemde “meerderheid” wordt slechts wat groter). De confessie als akkoord van gemeenschap ofte wel van ènigheid in trouw aan Gods Woord, waarop onderling trouw bewézen en verwácht mag worden, sámen luisterend naar en lévend uit dat Woord van God, zal vermoedelijk ook dan omzeild kunnen worden (net als in 1816, toen de “kerk van de Reformatie” confessioneel en kerkrechtelijk werd ‘prijsgegeven’). Uiteraard zijn er zo nog wel enkele vragen te stellen. Maar laat dit voldoende zijn om aan te geven dat het goed is dit boek nuchter en kritisch te lezen, ook in veel opzichten met instemming.

Drs. J.G. van der Land, Van Abraham tot David. De oudste geschiedenis van het volk Israël. Archeologische, chronologische en historische aspecten. Uitg. Buijten & Schipperheijn, Amsterdam. 128 blz. f 22,50.

In zijn Inleiding betoogt de schrijver dat voor het goed begrijpen van de inhoud van het Oude Testament “inzicht in de historische achtergrond ervan belangrijk” is. Hij stelt dat er nog nooit zoveel over het historische toneel dat de achtergrond vormt van het Oude Testament, bekend is geworden dan in onze eeuw. Zijn uitgangspunt is “dat het Oude Testament betrouwbaar is” (10). Deze betrouwbaarheid is vaak betwist in verband met de Uittocht van Israël uit Egypte. Het is niet onbekend dat vele oudtestamentici niet zuinig waren met hypothesen om eigen constructies gelijk te geven. Minutieus welhaast bespreekt de schrijver vele van deze constructies. Gebruikmakend van vele archeologische en historische gegevens, alsmede van de Septuaginta (de vertaling van het Oude Testament in het Grieks), komt hij tot een chronologie die recht doet aan wat het Oude Testament ons overleverde omtrent de oudste geschiedenis van Israël. De Uittocht dateert hij dan in 1401 v. C., 430 jaar na de belofte aan Abraham.

Drs. W.H. Velema, Bloelen In de woestijn. Over het leven met God in deze tijd. Uitg. J.J. Groen en Zoon, Leiden. 152 blz.

Blijkens het Woord vooraf stond de schrijver een positief doel voor ogen: “dienstbaar te zijn aan de beleving en de groei van het Christenleven”. In een negental hoofdstukken, met gemiddeld elk vijf paragrafen, worden verschillende kanten van het leven in deze tijd beschouwd en dan belicht vanuit Gods Woord. Elke paragraaf wordt besloten met één of meer vragen die dringen tot persoonlijke toepassing. Graag aanbevolen voor studie - ook in kring of vereniging - en voor meditatie met het gestelde doel voor ogen.

Dr. F. van der Pol, Gelovig kruisdragen. Over verdrukking en tegenspoed. Een preek uit het Huysboec van reformator Heinrich Bullinger in hedendaags Nederlands. Ingeleid en besproken om moeite en lijden christelijk te verwerken. Uitg. Stichting ter bevordering van de kennis van Reformatie, Woerden. 127 blz. f 24,50.

De figuur Bullinger staat voor de meesten van ons helemaal in de schaduw van Zwingli en Calvijn, terwijl hij toch de niet weg te cijferen schakel tussen beide reformatoren is en niet ten onrechte in de ondertitel van dit boek zelf ook als reformator wordt aangeduid. Prof. Van der Pol heeft de aandacht op hem gevestigd door in dit boek een preek van Bullinger uit te geven, de 33ste uit zijn Huysboec, een prekenbundel die de bekendste uit het gereformeerde protestantisme van de zestiende eeuw wordt genoemd, een “goed voorbeeld uit de begintijd van de gereformeerde preekliteratuur” (5). Deze preek gaat over het “Gelovig kruisdragen”. Prof. Van der Pol biedt behalve informatie over Bullinger en diens Huysboec een karakteristiek van de preek en commentaar - inspringend afgedrukt in de preek -, alsmede een nabeschouwing, waarin gewezen wordt op “troost voor de 20e-eeuwse mensen” die de preek bevat. Twee excursen besluiten de uitgave, nl.: “Christenen over de joden” en “Martelaarschap”. De eerste excurs is wel heel ‘ontdekkend’: ons “past slechts schaamte en schulderkenning” (107). Of zijn we in vele opzichten die ‘schaamte voorbij’ dat de kèrk Israël in de weg stond om zicht op dé Goede Herder te krijgen?

Drs. M. van Campen (red.), “Elke dag een Psalm”. Bijbels dagboek. Uitg. Boekencentrum, Zoetermeer 1994. f 32,-.

Een keurig gebonden uitgegeven dagboek. Er worden dus alleen teksten uit de psalmen besproken. Niet per dag een psalm, zoals de titel suggereert. Elke dag een vers uit een psalm, soms vier of vijf dagen achter elkaar uit dezelfde psalm. Er zijn dertien predikanten, die elk vier weken verzorgen.

Er komen veel onbekende teksten aan de orde. Voor de feestdagen zijn aparte overdenkingen geschreven door de redacteur.

Soms is het opschrift gezocht en de uitleg wat geforeeerd. De ene lezer zal meer met deze auteur op hebben, de ander met die.

Ik heb waardering voor dit dagboek. Wel vraag ik me af of een systematischer behandeling van een psalm (over meer dagen uitgestrekt) niet dieper inzicht in het Psalmboek had gegeven. Nu moet de lezer elke dag opnieuw beginnen, zonder veel samenhang. Niettemin een boek dat zijn plaats met ere zal innemen onder de vele reeds versehenen dagboeken.

Inge de Visscher-Oostdijk, Doe je mee uit dankbaarheid? Met tekeningen van Janie Groen-Meyering. Uitg. De Vuurbaak, Barneveld 1994. 108 blz. f 22,50.

In gele band gebonden is dit een vertelling van de inhoud van de Tien Geboden. Echt bestemd voor kinderen, fraai geïllustreerd. Het is een mooi boekje om aan ouders cadeau te geven.

Goede Moed. Dagkalender 1995. Uitg. Buijten & Schipperheijn, Amsterdam 1994. f 12,50.

In de fleurige groene omslag verschijnt deze dagkalender in 29e editie.

Aaneengesloten bijbelgedeelten en de Ik-ben teksten uit het evangelie naar Johannes worden behandeld. Ditmaal ook minderbekende schriftgedeelten, zoals Klaagliederen, Ezechiël (46-48) en Hooglied. Twaalf predikanten verzorgden elk een maand of tweemaal een halve maand. Oude en nieuwe namen zijn er onder de schrijvers. Dit boekje heeft zijn weg gevonden en zal die vinden.

A. Zijlstra, R.J.A. Doornenbal, Christelijke filosofie in “Beweging”. Uitg. Buijten & Schipperheijn, Amsterdam 1994. 136 blz. f 24,90.

Het tijdschrift “Beweging” van de Reformatorische Wijsbegeerte bestaat twintig jaar. De auteurs hebben veertien artikelen uit de jaargangen van vóór 1989 bijeengebracht onder vier kopjes: Maatschappij, Cultuur, Filosofie en Geloven. Er zijn langvergeten en meer récente artikelen. De auteurs hebben een goede keus gedaan. Een waardevol boek om kennis te maken met de praktische uitwerking van de reformatorische wijsbegeerte op de vier genoemde terreinen. Wie op deze vier terreinen wijsgerige belangstelling heeft, late zich dit boek niet ontgaan.

Woorden van Leven. De lessen van Jezus in Lucas, Marcus en Matteüs. Anne de Vries (vertaling). Uitg. Kok Voorhoeve, Kampen 1993. f 24,90.

Dit boek verscheen eerst in het Engels. Het bevat door Anne de Vries vertaalde teksten uit delen van de evangeliën.

Er komen zeer onderscheiden woorden van Jezus aan de orde. Ze vormen het randschrift bij prachtige natuurfoto’s. Als zodanig is dit een fraaie uitgave. Wel heb ik me afgevraagd: Waarom alleen opnamen van de natuur, en niet van locaties of situaties in Israël?

Het is een boek om “erbij” te hebben. Gezien de fraaie uitgave is de prijs niet hoog.

Harm Tijssen, De laatste oorlogswinter. Hattem, halteplaats bij hongertochten. Uitg. Bredewold, Wezep z.j. 144 blz. f 29,75.

De auteur heeft in zijn jonge jaren een dagboek bijgehouden gedurende de laatste oorlogswinter. Hij woonde in Hattem waar veel mensen die voedsel zochten in de noordelijke provincies, een stop maakten en gastvrijheid genoten. Levendig wordt verteld wat trekkers en bewoners beleefden in de maanden voor en de dagen van de bevrijding. Een boek van groot formaat en met veel foto’s. Juist nu we de herdenking van 50 jaar bevrijding tegemoet gaan, is dit een mooie herinnering.

Peter Calvocoressi, Wie is wie in de Bijbel? Uitg. Callenbach, Nijkerk 1995. 253 blz. f 49,50.

Meer dan 450 personen uit het Oude en het Nieuwe Testament, en ook uit apocriefe boeken worden hier besproken. Over hun leven, hun boodschap en hun plaats in de schilderkunst wordt uitvoerige informatie gegeven. Er zijn afbeeldingen van schilderstukken afgedrukt. Er wordt verteld door wie deze en andere schilderijen zijn vervaardigd.

De schrijver kent de stof. Hij geeft hier en daar resultaten van het historisch-kritisch onderzoek weer. Men moet hier en daar wel kritisch lezen.

De overzichten zijn, met name over belangrijke figuren, breed. Het boek is prachtig uitgegeven. Een sieraad voor de boekenkast, en een hulp bij het bijbellezen.

G.C. den Hertog, G.W. Neven (red.), Miskotte: Hoofdlijnen van zijn theologie. Uitg. Kok - Kampen 1993. 148 blz. f 27,50.

In deze bundel zijn de lezingen gepubliceerd die in Kampen zijn gehouden op 1 juni 1994 (ten onrechte staat als jaartal van verschijnen 1993 aangegeven).

De relatie met J.H. Gunning, Rosenzweig, de betekenis van de opstanding, Miskottes fenomenologische benadering van het jodendom en tenslotte Miskotte in (en) de postmoderniteit. Prof. Neven schrijft over de opstanding in Miskottes theologie. De bijdrage van dr. Den Hertog springt er voor mijn besef uit door een trefzekere tekening van Miskottes relatie tot het jodendom en de ontmaskering van allerlei kritiek die anderen op dit punt Miskotte deden toekomen.

Het is geen gemakkelijke bundel. Er is een verscheidenheid van themata en aspecten. Dat Miskottes theologie niet gemakkelijk te typeren is en evenmin gemakkelijk onder één noemer te vangen is, wordt uit dit boek duidelijk. De relatie tot, de confrontatie met het jodendom levert voorshands het meeste op.

Voor hen die in Miskotte geïnteresseerd zijn een boek om niet aan voorbij te gaan.

Om het levende Woord. Bijbel-theologische en dogmatische uitgave van het Delenus Instituut. Uitg. Kok, Kampen 1994. 144 blz. f 24,50.

Dit deel van de serie is geheel aan Miskotte gewijd. Het boek bevat detailstudies. Laat ik er alleen dit van zeggen: men moet in Miskotte bijzonder geïnteresseerd zijn om door dit boek verrijkt te worden. Er zijn studies over Miskotte die meer licht verspreiden over de vroegere Leidse dogmaticus dan dit boek. Soms kreeg ik de indruk dat de schrijvers minstens zo geïnteresseerd zijn in hun eigen ideeën en bevindingen als in Miskotte. Voor kenners niettemin een niet te vergeten boek.

Wiesje de Lange, Lepelen in de linzensoep. Uitg. Kok Voorhoeve, Kampen 1994. 112 blz. f 19,90.

De schrijfster is een christin van joodse afkomst. Ze heeft heel wat geschreven over de joden, hun land en hun strijd. Dit boek laat zien, wat zich in Israël de laatste vijftien jaar heeft afgespeeld. Ze beschrijft vanuit het leven van een joodse familie het verlies van een zoon in de oorlog, de spanning door de aanslagen van de Palestijnen. De joden leven met angst en vrees.

Dat wordt duidelijk. Het boek is niet een doorlopend verhaal. Er worden indrukken weergegeven, emoties en hoop en wanhoop tot uitdrukking gebracht.

Je moet je wel inspannen om de draad van het verhaal vast te houden.

Tekst en toelichtlng. Een praktische bijbelverklaring: Dr. J.A. Loader, Ruth, 102 blz. f 23,50. Dr. L. Th. Witkamp, Kolossenzen. 116 blz. f 27,50. Uitg. Kok, Kampen 1994.

Twee delen uit de bekend (geworden) serie. Een eenvoudige, maar praktische bijbelverklaring.

Lodder heeft zo zijn eigen visie op het boek Ruth. Wel boeiend, maar of deze toereikend is, is voor mij de vraag. Ik zou haar enigszins speculatief willen noemen.

Dr. Witkamp is voor mij een duidelijker gids, wiens spoor ik wat beter kan volgen.

Hoe men over de inhoud ook denkt, het zijn boeken die ik bij de bestudering van teksten uit Ruth of Kolossenzen, er zeker bij betrek.

A.J. Moggré, Blijf bij het geloof! Een oproep tot jonge mensen van nu. Uitg. C. van Baardewijk, Apeldoorn. 26 blz. f 4,35 (incl. porto), ING-bank Apeldoorn, giro 82 63 19, bankrek. nr. 6 92 06 03 16.

Een mooi boekje, dat een appèl bevat aan jonge mensen. Zoals de ondertitel zegt, een oproep. Het is vlot geschreven en echt gericht op de jeugd van nu. Het laatste hoofdstuk heeft als titel “Nieuw leven”. Dat is de karakteristiek voor de intentie van dit geschrift.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen