Jodendom is niet getypeerd met lieden in zwarte pakken

De onderwerpen die in deze uitgave aan bod komen zijn: joodse identiteit, de positie van vrouwen, de positie van homoseksuelen, de relatie tot de staat Israël, Thora en geloof, joodse kunst in Nederland en proselitisme. De inhoud van het boek berust voor een groot deel op gesprekken die eerder voor NCRV-radio werden uitgezonden.
In een woord vooraf zeggen de samenstellers Yko van der Goot en-Klaas A. D. Smelik over hun bedoehng: „Wij wilden geen kitsch leveren maar werkelijk inzicht in de huidige situatie van joden in Nederland. Wat staat nu ter discussie?" Van der Goot en Smelik doen een keuze voor welke richting dan ook: orthodox en liberaal komen gelijkelijk aan het woord.
Binnen het jodendom kampt men met dezelfde verdeeldheid als binnen het christendom. Rabbijn drs. E. van Voolen drukt zich in zijn inleiding nogal eufemistisch uit: „Niet alle joden zijn het namelijk onderling met elkaar eens." Van Voolen wijst erop dat jodendom niet louter en alleen met religie geassocieerd mag worden. Blijkens een enquête willen de meeste joden in Nederland weinig van religie weten. Het lidmaatschap van een joodse gemeente hoeft geen religieuze oriëntatie in te houden. Solidariteit of traditie kunnen ook motieven voor een dergelijk lidmaatschap zijn. Joden kunnen, aldus Van Voolen, hun verbondenheid ook nog op een andere manier tot uitdrukking brengen: cultureel, sociaal of politiek, of alleen door het lezen van het Nieuw Israëlietisch Weekblad.

Identiteit
De antwoorden op de vraag naar de joodse identiteit illustreren duidelijk de verschillende denkrichtingen in het jodendom. Drs. Van Voolen (liberaal): „Voor mij heeft het jodendom waarde voorzover ik er elementen in kan vinden die ik aan mijn kinderen zou kunnen overdragen." De cultureel antropologe Minny Mock (orthodox): „De kern van het jood-zijn is voor mij toch wel het orthodoxe leven."
Een niet-religieuze visie op de joodse identiteit geeft dr. I. Samkalden: „Joodse identiteit betekent voor mij voor alles het besef te behoren tot een groep die op elk moment in de wereld op een aparte plaats kan worden gezet."
Een belangrijk verschil tussen orthodoxe en liberale joden betreft de positie van vrouwen binnen het jodendom, in het bijzonder binnen de joodse eredienst. Het liberale jodendom wil de vrouw ook een rol in de synagogedienst geven. (In de Verenigde Staten kent men sinds 1972 al vrouwelijke rabbijnen.) Volgens de traditionele visie speelt de religieuze rol van de vrouw zich echter binnen het gezinsleven af.

„Goed, dank u"
De orthodoxe rabbijn J. S. Jacobs benadrukt sterk het belang van het joodse leven thuis en de rol van de vrouw daarin. Op de vraag van interviewer Van der Goot hoe het met de positie van vrouwen in het traditionele jodendom is gesteld, antwoordt hij dan ook: „Goed, dank u"... Ook Minny Mock is niet van zins zichzelf en haar medezusters tot de categorie zielepoten te rekenen: „Over het algemeen zijn joodse vrouwen vrij expressieve, een beetje stevige, zo niet dominerende vrouwspersoontjes."
Ook in orthodoxe kringen gaan er stemmen op om de mogelijkheden voor vrouwen en meisjes te verruimen. De orthodox-joodse vrouwengroep „Deborah" is van mening dat er voor vrouwen in religieus opzicht meer mogelijk is dan nu het geval is.
Ook joodse feministes komen aan het woord. Hun argumenten verschillen niet van die van Catharina Halkes c.s. „Voor de mannen die actief zijn in de synagoge is het vaak een machtskwestie" en „Het taalgebruik in gebeden is sexistisch."

„Shalhomo"
Aan de positie van homoseksuelen wordt binnen het jodendom nauwelijks aandacht besteed. In de Thora wordt homoseksualiteit gezien als typerend voor de niet-joodse heidense cultuur. Vandaar de opvatting dat homoseksualiteit binnen het jodendom eigenlijk niet zou moeten voorkomen en ook niet voorkomt.
De praktijk blijkt echter ook in dit opzicht helaas sterker dan de leer. Dat bewijst wel de oprichting van een joodse beweging voor homoseksuelen „Shalhomo" (!) Het zal duidelijk zijn dat deze beweging met het verbod op homoseksualiteit in de Thora niet wil rekenen. „Ik denk dat het belangrijk is om eerst naar homoseksuelen te luisteren voordat men conclusies gaat trekken over wat goed is en wat fout", aldus Jonathan van Amersfoort, woordvoerder van „Shalhomo."
De interviews met rabbijn Jacobs en rabbijn A. Soetendorp geven een goed inzicht in de relatie Thora en geloof.
Uitvoerig gaat Jacobs in op het „lernen", het samen oplossen van verschillende interpretaties van de Thora door elkaar te bevragen. Jacobs geeft als voorbeeld de zin „het kopje staat op tafel". Wanneer men over deze zin gaat „lernen" gaat dat, zo vertelt Jacobs, als volgt: „Bedoelt u nu, dat het kopje op tafel staat, of dat het kopje op tafel staat. Dan kan ik antwoorden: ik bedoel dat het kopje op tafel staat. En zo ontspin zich een discussie." Dergelijke voorbeelden maken veel duidelijk van de manier waarop joden met de Thora omgaan.
„Joods leven in Nederland" is een goed leesbaar boekje dat eenzijdige beeldvorming met betrekking tot het jodendom corrigeert.

N.a.v. „Joods leven in Nederland" onder redactie van Yko van der Goot en Klaas A. D. Smelik; Uitgeverij Meinema, Delft, 1986; 120 pag.; prijs ƒ 22,50.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen