Alle aspecten van de Zuid-Hollandse Atlantikwall zijn nu in kaart gebracht

De Atlantikwall was een verdedigingslinie die het Duitse Rijk tijdens de Tweede Wereldoorlog moest beschermen tegen een geallieerde invasie. De linie aan de westkust was duizenden kilometers lang en bevatte ontelbaar veel bunkers en versperringen.

De kuststrook van Zuid-Holland vormde daarin slechts een klein onderdeel, dat echter niet onbelangrijk was. De Rotterdamse havens en industrie, het bestuurscentrum in Den Haag en de goede infrastructuur in het achterland maakten Zuid-Holland zelfs van grote strategische waarde. En Goeree-Overflakkee dus ook, zij het in mindere mate.

Op het eiland zijn diverse restanten van de Atlantikwall bewaard gebleven. Die concentreren zich op de kop van het eiland, tussen de vuurtoren van Ouddorp en Stellendam.

Truppenverbandplatz

Vrij bekend zijn de bunkers op de Punt, de zogenoemde Bunkerroute. Dat zou een gepaste locatie zijn voor een gesprek met de auteurs van ‘Atlantikwall in kaart’, maar zij kiezen voor de bunkers aan de Hofdijksweg, die samen een veldhospitaal vormen. In het Duits: Truppenverbandplatz.

“Kijk”, wijst Jeroen Rijpsma naar de twee langwerpige bunkers die vanaf de weg te zien zijn. “Dit zijn de ziekenzalen. Onder de aarde zit nog een derde. Dat weet ik zeker, want op een luchtfoto uit 1944 die Stichting WO2GO mij liet zien, staan duidelijk drie identieke bunkers op een rij. En op de grond waren rode kruisen op een lichte ondergrond geschilderd. Dat betekent: niet bombarderen, dit is een hospitaal.”

Toiletbunker

Naast de ziekenzalen zijn nog twee bunkers. Die waren bedoeld voor de medische staf, de voorraden en de administratie. Een bunker met vier toiletten op een rijtje maakt het plaatje compleet. Althans, als we de twee ruïnes van andere toiletten en de iets verderop gelegen telefoonschakelbunker – Kabelschaltstelle – niet zouden meetellen.

“Het veldhospitaal hoorde bij het bataljonshoofdkwartier in Ouddorp, het militaire hoofdkwartier van het eiland”, zegt Arthur van Beveren. “Dat ligt een eindje verderop, in het dorp. Bij andere stellingen liggen het bataljonshoofdkwartier en het veldhospitaal vlak bij elkaar, maar op Goeree dus niet. Waarom dat is, weten we niet. Misschien omdat het veldhospitaal pas begin 1944 is gebouwd. Er is helaas geen stellingkaart bekend.”

Snel gebouwd

Het lijkt erop dat er snel gebouwd is, met materiaal dat voorhanden was. Beton, verschillende soorten bakstenen, geprefabriceerde blokken – het is allemaal min of meer kriskras door elkaar gebruikt. Van ‘echte’ bunkers, met muren van twee meter dik gewapend beton, is aan de Hofdijksweg geen sprake.

De bunkers waren, met het oog op de hygiëne voor de manschappen, voorzien van metalen wateropslagtanks met een inhoud van 1700 liter. Die waren na de oorlog heel wat waard. Reden waarom ze eruit zijn gesloopt en dus niet meer te zien.

Zieke militairen

Jeroen Rijpsma stelt: “Als er gevechten aan de kust zouden zijn, konden de Duitsers gewonden naar dit veldhospitaal brengen om ze te verzorgen en te opereren. Dat is niet gebeurd, maar er zullen hier wel patiënten hebben gelegen. In een bataljon met negenhonderd militairen heb je immers altijd wel zieken. Je kon tijdens een oefening ook een arm breken of gewond raken door munitie.”

Als de medische zorg in het veldhospitaal niet gegarandeerd was – een wat minder belangrijk gebied als Goeree zat weleens zonder Duitse militaire arts – dan moest het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis in Dirksland bijspringen. Die ‘samenwerking’ was uiteraard afgedwongen door de bezetter. Voor het vervoer konden de Duitsers auto’s of bakfietsen vorderen als er geen ziekenwagen in de buurt was.

Geen bunkerboekje

Het veldhospitaal aan de Hofdijksweg is een locatie die gaat leven als je de verhalen hoort. Ter plekke. Dat kan op zaterdag 12 november. Dan verzorgen Arthur van Beveren en Jeroen Rijpsma rondleidingen voor kopers van het boek. Ze beginnen om 14.00 en 15.30 uur en duren ongeveer drie kwartier. De rondleiding is gratis voor wie het boek ‘Atlantikwall in kaart’ koopt. Laten signeren is ter plekke mogelijk.

“Het is geen bunkerboekje, maar een boek over het idee, de planning, de bouw, de bezettingsmacht, de gevolgen voor de burgerbevolking, de oefeningen, de daadwerkelijke strijd en de nasleep van vijf jaar bezetting. We beschrijven het hele systeem van de Atlantikwall in Zuid-Holland”, zeggen de auteurs, die jaren onderzoek deden in archieven en privécollecties in binnen- en buitenland en in 2017 samen ‘Wandelen langs de Atlantikwall in Zuid-Holland’ schreven.

Het 328 pagina’s tellende boek, in groot formaat, bevat honderdtwintig historische kaarten en plattegronden en tientallen foto’s, veelal nog niet eerder gepubliceerd. Ook Goeree-Overflakkee komt in een twintigtal kaarten prominent aan de orde in ‘Atlantikwall in kaart’. Het boek kost 49,95 euro en is te koop via www. atlantikwallinkaart.nl of in de boekhandel.

Excursie veldhospitaal

Wie ‘Atlantikwall in kaart’ bestelt via www. atlantikwallinkaart.nl, kan op zaterdag 12 november meedoen aan een excursie naar het veldhospitaal en omliggende bunkers aan de Hofdijksweg (tegenover huisnummer 48) in Ouddorp.

Vermeld bij de bestelling onderaan in het veld ‘bestelnotities’: rondleiding 12 november 14.00 uur of rondleiding 12 november 15.30 uur én het aantal personen (één of twee). Het boek ligt dan klaar tijdens de excursie.

Het is goed te weten dat men op eigen risico deelneemt aan de rondleiding, dat het verstandig is om een zaklamp mee te brengen en goede schoenen te dragen, en dat parkeren mogelijk is op het terrein.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen