Crisis!

‘Crisis!’, het essay van historicus en terrorisme-expert Beatrice de Graaf, schets de historische ontwikkeling van het omgaan met crises vanaf 1800 tot aan de huidige covid-crisis.

Bij de opkomst van de natiestaat in 1800 begint de overheid op nationaal niveau maatregelen voor crises begint te ontwikkelen.

Sinds de 19e eeuw is er dus een ontwikkeling gaande waarbij de overheid bij rampsituaties steeds meer een centrale zorgende rol op zich neemt.

‘Crisis!’ behandelt de geschiedenis van Nederland vanaf de negentiende eeuw tot nu als het gaat om het bestrijden van epidemieën, rampen en oorlogen.

De manier waarop er door de bevolking tegen rampen wordt aangekeken is veranderd. Zingeving vanuit het christelijk geloof speelde in vroeger tijden een belangrijke rol bij het verwerken van crises. Hoe zingeving en betekenis van crises aan verandering onderhevig blijkt te zijn, legt de schrijfster uit aan de hand van voorbeelden uit het verleden (bijvoorbeeld grote cholera-epidemieën en de Watersnoodramp) en het heden (Bijlmerramp en de corona crisis).

Kantelpunt en positieve overeenkomst

Een andere vraag die Beatrice de Graaf aan de hand van een aantal belangrijke politieke en (inter)nationale gebeurtenissen beantwoordt is deze: welke ontwikkelingen maken dat er door verschillende groeperingen binnen de samenleving wordt getwijfeld aan de betrouwbaarheid van de uitgestoken hand van de overheid? Het kantelpunt voor deze ontwikkeling blijkt in de jaren negentig van de vorige eeuw te liggen. De rampenbestrijding werd in deze periode mede door de toenemende dreiging van terrorisme steeds complexer en de behoefte aan controle door de overheid in het risicomanagement groter.

In tweehonderd jaar aan crisisbeheersing is het systeem fundamenteel veranderd, stelt de auteur in het afsluitende hoofdstuk ‘Kantelpunt covid’.

Naast crisisbeheersing maakte ook het crisisbesef een enorme ontwikkeling door. De schuldvraag die burgers stellen rondom een crisis speelde vroeger veel minder een rol dan nu.

In de conclusie brengt de schrijfster de noodzaak tot een nieuwe vorm van crisisbeheersing en crisisbesef te komen naar voren. “Als de geschiedenis van crisis en crisisbesef ons inderdaad iets kan leren is het dat de moderne overheden een crisis kunnen managen. (.) Tegelijkertijd hebben mensen wel het gevoel nodig dat de pijn en lasten eerlijk en rechtvaardig worden verdeeld: over de regio’s, over de generaties, en over de sociale, economische en culturele scheidslijnen heen.”

De auteur ziet in de recente reacties op crises ook positieve overeenkomsten met hoe men in het verleden met rampen omging: “Ook toen was een crisis een moment om te laten zien wat voor burger je was en waarin mensen vooral elkaar helpen.” Het essay is voorzien van een uitgebreid bronnenregister.

‘Crisis’ geeft stof tot nadenken. Ook over de eigen rol in de veranderende positie van burger en overheid bij het omgaan met noodsituaties.

‘Crisis’ verscheen ter gelegenheid van de Maand van de Geschiedenis 2022.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen