Historisch hoekje

Levenskansen

Voor Cornells van der Valk 2 kan bij de huwelijkskeuze een rol hebben gespeeld dat Jacomina van Kassei jong en sterk was, geschikt om voor een nageslacht te zorgen. Van hun acht kinderen, onder wie een tweeling, bleven er zeven in leven. Dat was in die tijd zeker niet algemeen. Veel kinderen haalden hun vijfde verjaardag niet. De levenskansen van de kinderen hingen natuurlijk mede af van de levensomstandigheden. Een goede behuizing, goede voeding, hygiëne en medische zorg waren factoren in het voordeel van de kinderen Van der VaUc. We mogen veronderstellen dat Maatje Zaaijers Huijsinghe al vroeg een stenen huis was, dat door de bewoners regelmatig aan de eisen van de tijd werd aangepast. In Dirksland werden in 1759 houten huizen en rieten daken vanwege brandgevaar verboden. Het is dus wel zeker dat Comelis van der Valk 3 bij zijn geboorte ook letterlijk onder de pannen was.

Wat voeding betreft kwamen de bewoners van Maatje Zaaijers Huisinghe niets tekort. Meel, zuivelproducten, vlees en vis, groenten en vruchten, ze konden er in ruime mate over beschikken.

Welgevoed

Een aanwijzing voor veel en divers voedsel vinden we ook in de grote hoeveelheid fragmenten van gebruiksaardewerk die De Motte ter plaatse heeft aangetroffen. Stukken van voorraadpotten, kookpotten, melkteilen, vergieten, schalen en wat dies meer zij in verschillende afmetingen. De meeste fragmenten waren te veel verspreid om er iets van te kunnen maken, maar uit stukken van randen met dekselgeulen valt wel te concluderen tot welk soort potten fragmenten behoord hebben. Diameters van potten zijn na te gaan en uit de structuur van scherven valt ook veel op te maken. Door vergeUjking met vondsten van andere opgravingen en met behulp van naslagwerken kan een betrouwbaar beeld van een voorwerp ontstaan. Een kookpot die in de 18de eeuw hier in de buurt werd gebruikt was een zogenaamde 'kromstaart'. Het was een kookpot van roodbakkend aardewerk, aan de binnenzijde geglazuurd. De kromstaart had een steel en, omdat hij in open vuur werd gebruikt, drie pootjes. Vermoedelijk kwamen de kromstaarten uit pottenbakkerijen in Bergen op Zoom. Rias Olivier heeft zo'n kromstaart getekend naar aanleiding van een bodemvondst in Sommelsdijk.

Bedje gespreid Gegeven de opvattingen over hygiëne en

Gegeven de opvattingen over hygiëne en verzorging in die tijd hadden de Van der Valken als welgestelde mensen een grote voorsprong op hun minder bedeelde tijdgenote. Ze hoefden hun privaat waarschijnlijk niet met een aantal m

andere gezinnen in de buurt te delen. Ze hadden de middelen om hun boeltje schoon te houden. De beter gesitueerde famiUes beschikten over veel linnengoed en konden het zich permitteren dat regelmatig te laten wassen. Voor het nageslacht van Comelis van der VaUc en Jacomina van Kassei was het bedje gespreid. Dit in schrille tegenstelling tot de situatie waarover Comehs van der Valk 2 als schout en secretaris van Melissant in 1782 een brief schreef aan het dorpsbestuur van Stellendam.

Stellendams bedelaerkind

Nadat in 1751 de zogenoemde Statendam over het Stellegors tussen de eilanden Goeree en Overflakkee was aangelegd, duurde het nog een tijdje voordat het dorp Stellendam tot ontwikkeHng kwam. In 1782 werd daar door de toenmalige ambachtsheer van Stellendam, Mr Iman Cau, het eerste stenen huis gebouwd. Dit huis op de hoek van de Stellendamse Voorstraat deed dienst als rechthuis en was de zetel van het dorpsbestuur. De meeste inwoners van Stellendam woonden echter in houten onderkomens en hadden het niet breed. Velen van hen waren dijkwerkers die zich na inpolderingen in Stellendam vestigden.

In het voorjaar van 1782 bracht een "bedelaerster en zwerfster" aan de dijk op Melissants grondgebied een kind ter wereld. Het kind bleef hulpeloos achter en schout

Het kind bleef hulpeloos achter en schout en schepenen van Stellendam vonden dat het dorpsbestuur van Melissant voor "den onderhoud" van het kind moesten opdraaien. Het dorpsbestuur van MeUssant gaf echter als weerwoord dat het domiciUe van de moeder, in dit geval Stellendam, bepalend was en niet de plaats der geboorte: "...en dus kunnen wij ons die zaek niet aantrekken".

Geboren bestuurder

Jacomina van Kassei had meer geluk dan de moeder van het "bedelaerkind". Ze bracht haar kinderen in luxe ter wereld en had ook nog het geluk dat ze al gauw het leven schonk aan een stamhouder Haar tweede kind was een zoon.

Getuigen bij de doop van Comelis 3 waren Renetta van Lobbregt, de stiefmoeder van zijn vader, en Klijntje van der Valk, zijn vaders zuster. Bij het dopen was de moeder meest£il niet

Bij het dopen was de moeder meest£il niet aanwezig, omdat de kinderen gewooiüijk op de eerste zondag na hun geboorte werden gedoopt. Het was in die tijd ook gebruikelijk dat jongetjes gedurende hun kleutertijd in rokken hepen, omdat men bang was dat het kwaad het op jongens had voorzien. Door jongens in hun kleuterjaren als meisjes te kleden en het haar lang te laten dragen dacht men dat onheil af te wenden. Rond het zevende levensjaar gingen de jongens uit de rokken. Dan werden zij gekleed als kleine volwassenen. De jonge Comelis zal er hebben uitgezien als een kleine magistraat. Het is jammer dat er geen portret van hem bekend is. Archiefwerk maakt nieuwsgierig naar de personen achter de geschriften. Comelis 3 komt uit de stukken naar voren als een ondernemend en energiek persoon. Hij zou nog meer macht verwerven dan zijn vader en in zijn loopbaan te maken krijgen met ingrijpende gebeurtenissen in de Europese geschiedenis, zoals de komst van Napoleon.

Al op jeugdige leeftijd was Comehs 3 als opvolger van zijn vader een man die veel te zeggen had in Dirksland en naaste omgeving.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen