Feest in Middelharnis

Het 300-jarig bestaan in 1765

op 13 februari 1765 werd in Middelharnis het 300-jarig jubelfeest gevierd ter nagedachtenis van de eerste uitgifte en bedijking van de heerlijkheid en van het dorp. Dominee Michael Karwei Hannot hield een openbare dankpredikantie in de Ned. Herv. Kerk. De kerk was volgestroomd met mensen, die van heinde en verre naar Middelharnis waren gekomen om de feestelijkheid bij te wonen. Onder hen waren bovendien een vijftal dominees uit omringende streken; zij kregen een plaatsje voor de preekstoel toegewezen. De kollekte tijdens de dienst ten behoeve van de armen van deze plaats leverde ƒ 195,- op. Een anoniem dichttalent uit Middelharnis maakte het onderstaande vers in ietwat chaotisch Nederlands (kreupelrijm):

]uist op den eerste dag van februari koud Wiert Middelharnis driehondert jaaren oud Daar was door 't ganse dorp een overgrote vr Een ijder was verhleijd een ijder was verhe Men sag aan alle kant veel hoopen vreemdeling Die kwaamen om te sien al dese nieuwe ding Die kwaamen in de kerk al met een groot geta Nieuwsgierig om te hoore wat dan ons Karw Al uijt een goeden schat sijns herten zal volhnn En wat hijspreeken zal van oude en nieuwe ding En ivat hij voor een text in dit geval zal spreek En wat hij tot het volk in dit geval zal preeken Maar onsen Karwal die deed zijn dingen we Die bragt daar op de baan een vroome Sam Hoe die wel eenen steen nam ter gedagtenis En heeft die toe gesteh en henie mijn serveni Tussen de trosse Sen en Mispa seer verheve Heeft Samuel een naam aan deese steen gege Ebenhaeser was de naam van deese steen Dat was soo veel geseijd als God de Heer die was alleen

Die ons tot hier toe heeft geholpen zeer wel Wierd de Arke des Verhonds gehragt in Isra En dat de Heere ook met Zijnen feilen donder Het philisteijnse volk gebragten heel ten ond Doe kwam des Heeren kerk iveer m haar volle luijste

Die van te vooren was geseeten m 't duijste Was Israel doe verlost van Godes sterke han Soo zijn wij ook verlost van eenen dwingelan Van spaans swaare juk dat niet was om te draa Daar heeft de Heere ook Zijn kerk van ontslaag Wier de Arke des Verhonds Elisasar toevertro Wij hebben in ons kerk nog leeraars meenigf Den eenen na den ander tot twintig in 't getal Waar van wij nu nog hebben Michal Karwal Ik ivens dat de Heer Zijn kerk nog lang bewaar Gelijk een hutken kleijn in neerland wijngaar En ook aan deese plaats tot Zijnen grooten l Gelijk een nagthut m den komkommerhof

En zijn er dan meer digte die beeter zijn als mij Die beeter kan die beeter doet die zal ugd gt mijn meester zijn. En dat het strekken mag tot eer van Zijnen naam Tot hier in deesen tijt als hier naamaals ame Nu dit nog tot besluijt ik scheij er uijt met dig Ik heb nog ander werk dat moet ik gaan verri Mijn ambagt mijn beroep dat laat 't mijn met Dat ik maar zit en digt en anders niet en do Het werken met de naald dat is mijn hert en lus Daarom staak ik het digte en houde mij ger Ik hen nog geen poèetdigter heb nooijt geleer Neemt mijn ten besten afalstont het eens verkee Ik heb het maar gedaan soo goet als ik het ka Al wort er om gelagge daar stoor ik mij niet

en 's Avonds kwam het feest pas echt goed en op gang. Het raadhuis stond hierbij in l het midden van de belangstelling.

al Boven de hoofdentree werd namelijk gen een fraai geschilderd chassinet (houtsnijwerk in raam) onthuld, voorstel­ en lende de beschermheilige van Middelharnis St. Michael, staande met zijn ene n voet op een draak. In zijn hand heeft hij een spies waarmee hij de draak doodsteekt en in de andere hand een uel schild ve l er met het heerlijkheidswapen van Middelharnis (Dit chassinet siert thans een van de vertrekken van het nieuwe gemeentekantoor aan de Kon. Julianaweg). Boven de deur van de grutterij zag men de afbeelding van een grutmolen, aangedreven door een rondlopend paard, en de ramen werden door kaarsen verlicht. Ook het huis van de wijnkoper was schitterend geïllumineerd. Van het raadhuis tot aan de visbank op de Kaai was een touw gespannen, waarlangs vuurwerk liep. Tevens werd voor het raadhuis en ander belangrijke gebouwen vuurwerk afgestoken en in de haven hadden alle schepen de vlag hoog d in top. In het voorhuis van Jan Schenk d zag men een sierlijk gemaakte kroon. e Honderden zoniet duizenden mensen e waren op de been, waarvan ook velen wt van buiten het eiland. Het feest was dan out ook een daverend succes. II Bezoelc Stadhouder Willem V in 1781

n f e te pieerd door den Magistraet en Kerkeraed, en afgetreeden sijnde vandaer geleid langs de Voorstraet, midden door de twee compagniën gewapende burgers, naer het raedhuis, alwaer eenige ververschinge aengebooden wierd; Zijne Hoogheid, ofschoon zeer gefatigeerd (vermoeid), gaf echter aldaer nog audiëntie aan den Magistraet en Kerkeraed, wordende bij die occasie van weegens dezelve gedaen een gepaste en korte aenspraek, welke Zijne Hoogheid zeer gratieus beantwoordde, waarna oe Hoogstdenselven wederom op dezelfde e wijze wierdgeleid naer het jagt, leggende in de haeven alhier; Ende heeden morgen tusschen agt en neegen uuren st is rt n an Omtrent het bezoek van Stadhouder Willem V aan Middelharnis lezen we in oude kronieken het'volgende: „Middelharnis den 2 juny 1781. Gisteravond omtrent 12 uuren arriveerde alhier uit Goedereede Zijne Doorlugtige Hoogheid de Heere Prince Erfstadhouder, met Hoogst desselfs gevolg, werdende aen den ingang van het dorp gereci­ Zijne Hoogheid met Hoogstdesselfs gevolg op vier waegens (die van Zijne Hoogheid met vier paerden bespannen en neevens de daeropvolgende gevoerd door den Bailluw en Secretaris) weederom door de geschaerde burgerij heen gereeden, werdende geëscorteerd door een officier en twee burgers te paerd en gevolgd door den Burgerkrijgsraad op twee waegens naer Ooltgensplaet, en verder tot aen het hoofd aldaer, ter overtogt naer de Willemstad. Geduurende Zijne Hoogheids verblijf alhier hebben de vlaggen van den vele vaertuigen, in de haeven leggende, gewaeid, alsmede van de torens van kerk en Raedhuis en van veele der voornaemste Huizen, zijnde alles in eene goede orde geschieht afgeloopen en de burgerij over de hooge en vooren nooit beleefde teegenwoordigheid van den geliefden Heere Erfstadhouder ongemeen verheugd geweest."

III Het Kroningsfeest van Koningin Wilhelmina

Op 31 augustus 1898 was het de eerste dag met feestelijkheden waarop de inhuldiging van Koningin Wilhelmina werd gevierd. Het weer was goed; er stond wel een stevige bries, doch waarschijnlijk was dit de oorzaak dat het niet regende. Alles zag er feestelijk uit; door de zorgen van de, speciaal in het leven geroepen, feestcommissie was aan het begin van de Voorstraat een erepoort opgericht. Evenzo bij het raadhuis, waar tevens een balustrade was aangebracht. Ook waren aan onderscheiden woningen versieringen, zelfs zeer fraai, aangebracht. De nationale- en oranjekleuren wapperden van en uit vele openbare en particuliere gebouwen. Ook werd er veel aandacht besteed aan de versiering van de school. Om half acht werden de feestelijkheden geopend door reveille op het podium voor het raadhuis door de muziekvereniging Sempre Crescendo. Om 9 uur werd de bekende proclamatie van Hare Majesteit van het raadhuis voorgelezen. Het lezen van de proclamatie werd opgevolgd door een 'Leve de Koningin' en door het spelen van muziek. Om half tien werd er in de verschillende kerkgebouwen een speciale dienst gehouden, die druk werd bezocht. Na afloop van de godsdienstoefening in de Ned. Herv. Kerk werd koraalgezang, met begeleiding van het orgel, door een flink koor uitgevoerd. Er werd gezongen 'Natior^aal Loflied', 'Op een Nationale Feestdag' en daarna het volkslied.

Om half 12 had het planten van een Wilhelminaboom op de Kaai plaats. De muziek bewees daarbij goede diensten. Bij het planten van de boom werden door enige dames en leerlingen van de hoogste klassen van de openbare school liedjes gezongen, nadat voorlezing was gedaan van de plantingsoorkonde, werd deze oorkonde in een gesloten bus gestopt en nabij de boom begraven. Om 14.30 uur ving de allegorische optocht aan waaraan deelnamen militairen te voet, ruiters, de muziekvereniging, en waarin diverse ambachten en bedrijven uit de gemeente vertegenwoordigd waren. De optocht was zeer mooi. Hij passeerde verschillende straten en gewegen in Middelharnis en Sommelsdijk. Om 18.30 uur gaf Sempre Crescendo een uitvoering voor het raadhuis, terwijl om ongeveer 20.00 uur de veriichting van straten, van het raadhuis en particuliere gebouwen werd ontstoken.

De volgende dag was het wederom feest. De optocht van leerlingen van de openbare school ving om 9 uur aan. Hij overtrof zeker aller verwachting. Zowel op de openbare school als op de bijzondere en de bewaarschool had het onthaal van de kinderen in de net versierde lokalen plaats, 's Middags werden aan de West Havendijk verschillende volksspelen gehouden, afgewisseld door militaire oefeningen. Enkele spelen: ringrijderij met paard en tilbury, tonkruien, turfrapen en zaklopen. 's Avonds gaf Sempre Crescendo een concert voor het raadhuis. Ook was alles weer verlicht op dezelfde wijze als de vorige avond. De verlichting slaagde echter nog beter, omdat toen de verlichting van het raadhuis en enkele particuliere woningen slechts ten dele kon doorgaan wegens de felle wind. Tot slot werd er aan de Oost Havendijk vuurwerk afgestoken. De derde avond was er voor de notabe

De derde avond was er voor de notabelen van het dorp bij de heer Meijer een bal champetre, terwijl de verlichting van het raadhuis op veler verzoek nog eens ontstoken werd. Omringd door een talrijke menigte had voor het raadhuis de uitreiking plaats van herinneringsmedaiiles, door een ingezetene daartoe beschikbaar gesteld ten behoeve van de militairen, die zich bij de feestelijkheid zo bijzonder verdienstelijk hadden gemaakt. Tegelijkertijd werd voorlezing gedaan van een door de feestcommissie verzonden telegram met gelukwens aan H.M. de Koningin, en van een daarop namens Hare Majesteit ingekomen antwoord.

Het mag ook niet onvermeld blijven, dat de verpleegden in de gestichten van liefdadigheid op flinke wijze konden worden onthaald. Een inwoner van deze gemeente had daartoe de besturen van die instellingen middellijk in staat gesteld.

De historische optocht uit Sommelsdijk trok ook enkele straten van Middelharnis door. De optocht werd door zeer velen wegens zijn buitengewone pracht met bijzondere aandacht gadegeslagen. In de erepoort op de Voorstraat, waar de optocht doortrok, waren de woorden geplaatst: 'Hulde aan feestvierend Sommelsdijk'.

IV Onafhankelijkheidsfeest in 1913

Op donderdag 21 augustus 1913 vond er in Middelharnis een feestelijke herdenking plaats van Nederlands onafhankelijkheid 1813-1913. In 1813 werd Nederland namelijk verlost van de franse overheersing, die veel leed en onderdrukking met zich meebracht. Met name Middelharnis heeft veel overlast ondervonden van de fransen, daar de visserij en de handel met Engeland vrijwel plat kwam te liggen.

Ook de inkwartiering van franse manschappen leverde de nodige problemen op. Bovendien ontstonden er enkele malen hevige schermutselingen tussen Menheers vissers en franse soldaten. Reden genoeg dus om de 100-jarige onafhankelijkheid uitbundig te vieren. Het dorp was daarom ook keurig versierd, het raadhuis met bloemen en groen, de Voorstraat met vetpotjes en lampions en aan het begin een prachtige erepoort.

De Nieuwstraat was door de bewoners zelf keurig versierd, zo ook de Westdijk en het Zandpad, terwijl de kom van de haven met groen en vetpotjes was versierd.

Reeds vroeg in de morgen was het druk in het dorp en toen het 8 uur sloeg, kondigde het luiden van de beide klokken aan, dat het feest was begonnen. Nauwelijks waren de klokken uitgeslagen of muziekvereniging Sempre Crescendo, opgesteld boven op de toren, liet over het dorp zijn tonen horen en een massa mensen stonden in de Ring en omge-ving de gewijde muziek aan te horen, die vanuit de hoogte werkelijk plechtig klonk. Even half negen stonden de leden van Sempre Crescendo voor het raadhuis om hier een muziekuitvoering te geven, om daarna naar het schoolplein te gaan om de optocht van de schoolkinderen met muziek op te luisteren. De kinderen zagen er voor deze gelegenheid werkelijk uit als echte oranjeklanten. De optocht ging door de volgende straten: Nieuwstraat, Voorstraat, Ring, Voorstraat, Oostdijk, Waterweg, Kaai, Vingerling, Vissersdijk, Kaai en Westdijk. Om 12.00 uur werd in de haven en omgeving een toneelspel opgevoerd.

Het draaiboek zag er als volgt uit;

Ie bedrijf:

In de haven van Middelharnis zullen smokkelaars bezig zijn hun waar te ontladen, ze worden echter door de Fransche douanen achterhaald; een gevecht ontstaat waarbij de smokkelaars de overwinning behalen. De douanen worden meegenomen.

2e bedrijf:

De vrijheidshoed wordt verbrand. De Franschen worden omhangen met oranje, waarbij door de smokkelaars wordt gezongen:

„'t Is Oranje, 't blijft Oranje ..'tIs Oranje boven „Al wie geen Oranje draagt, ..die keeren we 't onderste boven."

Een troep jongens zingen; ,.Ze zeggen daar is weer een Prins in ons land, hoezee (bis) „De vlaggen die waaien aan allen kant hoezee (bis). Het muziekgezelschap valt in met het

Het muziekgezelschap valt in met het Oude Wilhelmus. Het gansche volk zingt mee.

3e bedrijf:

De douanen worden naar het Gemeentehuis gebracht waar zij Napoleon afzweren. Bij het terugkomen uit het Gemeentehuis speelt het muziekgezelschap:

,, 't Is Oranje, 't blijft Oranje „ 't Is Oranje boven. enz.

Iedereen wordt verzocht met de muziek mede te zingen.

Holland groeit weer' Holland bloeit weer! Holland's naam is weer hersteld. Holland, uit zijn stof herrezen. Zal opnieuw ons Holland wezen; Stervend heb ik 't U gemeld.

Om 14.00 uur was er een wedstrijd van versierde fietsen en rijtuigen. De beoordeling van deze versierde voertuigen vond plaats aan de Prinses Julianaweg. Na afloop van de beoordeling vertrok een optocht naar het feestterrein aan de Steneweg. Deze optocht bestond uit;

- versierde fietsen

- de kinderzangvereniging

- deelnemers van het toneelspel

'Geknecht-bevrijd'

- de vereniging 'De Volkszang'

- muziekgezelschap 'Sempre Crescendo"

- alle deelnemers aan de volksspelen en andere festiviteiten

- versierde rijtuigen.

De te volgen weg liep; Prinses Julianaweg, Stationsweg, Langeweg, Zandpad, Nieuwstraat, Voorstraat, Ring, Steneweg en feestterrein.

Daarna werden de volgende festiviteiten georganiseerd;

- 17.00 uur kinderzanguitvoering

- 17.30 uur allerhande volksspelen

"s Avonds om 19.00 uur werd er op de, in de haven gemeerde, Menheerse boot door de zangvereniging 'De Volkszang" een zanguitvoering ten uitvoering gebracht. Om 20.30 uur gevolgd door het avondconcert verzorgt door muziekvereniging 'Sempre Crescendo'. In de concertzaal van Hotel Meijer werden omstreeks 21.30 uur de behaalde prijzen uitgereikt. Hierna vertrok even na 22.00 uur een lampionoptocht vanaf de Vissersdijk door het dorp. Een ieder werd gewaarschuwd; „Hij of zij die of voetzoekers werpt of vuurwapenen afschiet, wordt onverbiddelijk verwijderd". Tarief van ververschingen:

Tarief van ververschingen:

Lager bier per glas 10 et

Pilsener idem 15 et

Madera idem 25 et

Sherry idem 25 et

Port roode idem 25 et

Port witte idem 25 et

Vermouth idem 25 et

Advocaat idem 25 et

Boerenjongens idem 25 et

Mineraalwater idem 10 et

Victoriawater 1/2 flesch 20 et

Framb. limonade kogelflesch 20 et

Citroenlimonade idem 20 et

Kwast per glas 10 et

Grenadine idem 15 et

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen