Ds. Gerrit Hendrik Kersten (1882 - 1948)

Het zijn de bedroefden om der bijeenkomst wil, waar de Heere Zijn kerk vergaderde en samenbraclit en in het midden van Zijn erfdeel wonen wilde, zoals weleer de tent heette: de tent der samenkomst. Dat volk dat uit de tent der samenkomst verstoken is, verstoken van de samenkomsten en benauwd door hun vijanden. Over die gaat het: de Sionieten, bedroefd om der bijeenkomst wil. Zoals dat volk dat de waarheid Gods aankleefde en bedroefd werd omdat het de kerke Gods verbroken zag in de hand van de vijanden.

Aldus enkele woorden uit een preek, gehouden op 16 oktober 1934. In een dienst, belegd ter herdenking van de toen 100 jaar oude Afscheiding. Het zijn geen triomfantelijke uitspraken, vol van dadendrang en eigenwaan. Niet uitgesproken in het kader van een vreugdevolle eeuwfeest-bijeenkomst, „zoals anderen deze dag wensen In te richten. Deze dag mocht een dag zijn van vernedering en een buigen onder de schuld van Nederlands Kerk. Och, of er verwachting ware vanwege Zijn Goddelijke trouw en betoningen van Zijn eeuwige ontfermingen". Woorden die de spreker van destijds —

Woorden die de spreker van destijds — dominee G. H. Kersten — typeerden.

Een tweetal bundels met artikelen van en over ds. Kersten werd onlangs door uitgeverij De Banier op de markt gebracht. Twee kloeke, degelijk gebonden boekwerken zijn het, fraai en verzorgd ogend. Beide in vrijwel identieke linnen band, gevat in zwarte stofomslag en (één deel) met tal van illustraties.

Bedroefden om der bijeenkomst wil

Zo luidt de titel van één der bundels. Ontleend aan de preek waaruit ik al citeerde (vergel. Zef. 3 : 18). Ik mag de persoon en het werk van wijlen ds. Kersten wel als bekend veronderstellen. „£•£« kleine Kuyper" werd hij wel eens — niet geheel ten onrechte — genoemd. En daarmee is dan niet bedoeld op de relatie tussen beider theologische standpunten (een lijn valt inderdaad te trekken), maar wel op de overeenkomst wat hun plaats en taak in kerk, school en politiek betrof.

Veel heeft ds. Kersten betekend voor het verband van de Gereformeerde Gemeenten. Samen met ds. N. H. Beversluis was hij de stuwende kracht achter het samengaan in 1907 van de tot dan geïsoleerd en versplinterd levende ledeboeriaanse en kruisgezinde gemeenten.

Maar niet alleen,,stichter" — zo daarvan in de kerk te spreken valt —, ook stimulerende, leidinggevende, samenbindende krachtwas hij. Daarnaast schooloprichter en, niet te vergeten,geschiedschrijver van de gemeenten. In ieder geval te midden van zijn collega-predikanten:pnwMs inter pares — de eerste onder zijns gelijken.

In dit boek komt Kersten als boekstaver van de zogenaamde „kleine kerkhistorie" aan het woord. Veel kerkhistorische publicaties — meest in de vorm van artikelen — zijn ooit van zijn hand verschenen. Als weinig anderen in zyn kring was hij op de hoogte van de gecompliceerde voorgeschiedenis van de Gereformeerde Gemeenten sedert de jaren van de Afscheiding. In 1947 verscheen zijn „Kort historisch overzicht", destijds uitgegeven bij de 40-jarige herdenking van de vereniging van 1907. Het op de Nederlandse gemeenten betrekking hebbende deel werd in de nieuwe bundel opgenomen.

Veel en velerlei is voorts het scala van onderwerpen dat in dit boek aan de orde komt. De geschiedenis van gemeenten en voorgangers in de vorige eeuw noemde ik al. Zijn betrokkenheid op hen en zijn kontakten met de oude generatie kruisgezinden en ledeboerianen zorgen voor een beschrijving die meer is dan die van de objectieve waarnemer. Datzelfde geldt in nog grotere mate van het tweede deel van dit boek, daar namelijk waar Kersten spreekt of schrijft over zijn ambtsbroeders. Enkele namen: C. Pieneman, A. Makkenze, H. Kieviet, H. A. Minderman, J. Fraanje. Na deze kerkhistorische schetsen volgen artikelen met betrekking tot de levensloop van ds. Kersten, verslagen van zijn reizen naar het buitenland en de publicaties bij overlijden en begrafenis in 1948.

Op diverse plaatsen is de van ootmoed en schuldbelijdenis getuigende toon opmerkelijk. Zowel wat het persoonlijke leven als de situatie van de kerken in Nederland betreft. Duidelijkheid ten aanzien van de leer gaat gepaard met besef van schuld en droefheid over de breuk in kerk en volk. Onmiskenbaar is in dit verband ook de theocratische ondertoon. Uit dezelfde preek uit 1934 nog een enkel fragment.

Ik heb er zo weinig behoefte aan te zeggen: deze kerk is het alleen. Ik zie het zo geheel anders. ( ) Als uitgeworpenen en verstrooiden zijn wij bedroefd en God make het tot een rechte droefheid om des bijeenkomst wil. Dat de tijd kome dat het woord van Ledeboer weder kome: de Hervormde Kerk is de onze en God zal ze ons op Zijn tijd wedergeven. Een bedroefd volk, want er blijft voor Gods volk hope.

Mochten degenen die zich op hem beroepen, enige delen van deze geest hebben. In het voetspoor der vaderen

In het voetspoor der vaderen

Over het boek met deze titel kan ik wat korter zijn. Ds. Kersten schonk niet slechts aandacht aan het verleden, de geschiedenis van de gemeenten, ook en juist de actuele situatie van het kerkelijk leven had zijn aandacht. Zelfs moet gezegd dat veel van Kerstens publicistisch werk is bedoeld als bijdrage aan de totstandkoming en bestendiging van een ordelijk kerkelijk samenleven in het verband van de Gereformeerde Gemeenten.

In de vorige-eeuwse kruisgezinde en ledeboeriaanse kringen kon de kerkorde zich niet in een grote belangstelling verheugen helaas. Door onkunde en isolement vierden individualisme en exclusivisme niet zelden hoogtij. Het domineren van enkele personen en de verabsolutering van hun meningen zorgden nog al eens voor pure willekeur in de kerk-,,regeling".

Het is de grote verdienste van ds. Kersten geweest dat hij de gemeenten terugriep tot de handhaving van de Dordtse Kerkorde. Het kerkblad „De Saambinder" (!) bevatte periodiek een of meerdere artikelen waarin voorlichting werd gegeven op allerlei terreinen van het kerkelijk leven. Veel praktische en kennelijk urgente kwesties kwamen aan de orde. En er werd naar geluisterd....

Zodanig zelfs dat in de veertiger jaren kon worden genoteerd: „Meer en meer hebben de gemeenten zich beyverd in het voetspoor dat door onze vaderen naar Gods Woord ons gewezen is, te wandelen. Persoonlijke opvattingen, die men als regel voor het kerkelijk leven stellen wilde, hebben dikwerf veel kwaad gedaan. De Heere doe het steeds meer beseffen, dat Zijn Woord en Ordinantie in Zijn Kerk alleenheerschappij heeft, opdat èn in de leer èn in de kerkregering alle opzieners met verloochening van eigen inzicht zich Sions Koning onderwerpen". Opmerkelijke woorden!

De nieuw uitgegeven bundel nu betreft een bundeling van die in de loop der jaren geschreven beantwoordingen, geselecteerd in een aantal hoofdstukken die elk een aspect van het kerkelijk leven betreffen. Zoals: de kerk, de ambten, de sacramenten, de kerkelijke tucht, etc. Het door Kersten in 1908 (!) samengestelde boekje „De tucht in de Kerke Christi" is mede opgenomen. Hetzelfde geldt van de integrale tekst van de Dordtse kerkorde.

Van harte aanbevolen — ook dit boek. Dat betekent overigens niet dat op het een en ander niets zou zijn aan te merken. Zo is, dunkt me, niet alles wat werd opgenomen nog even actueel voor het huidige kerkelijk leven. Doublures zijn niet steeds vermeden. Ook op de inhoud van een aantal antwoorden is wel iets af te dingen. Over de theologie en de persoon van Maccovius wordt te positief gesproken. De beantwoordingen over de verbondstheologie zijn m.i. te absoluut gesteld en de opmerkingen over supra- en infralapsarisme kunnen niet in alles met de belijdenis (Dordtse Leerregels) worden gestaafd.

Desondanks zijn deze boeken vele lezers waard.

N.a.v. Ds. G. H. Kersten: „Bedroefden om der bijeenkomst wil en „In het voetspoor der vaderen". Uitgeverij De Banier te Utrecht.

458 resp. 267pagina's. Prijs f 49,50 resp f 46,50.

J. K.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen