Floris V en de Zeeuwse kwestie

]Iet vorige artikel ging over de vader fillem II), nu slaan we een blik in het „en van de zoon Floris V.

[Iij had er geen besef van, dat zijn der in 1256 bij Hoogwoud tegen de itest-Friezen sneuvelde: een kleuter j iVa jaar was hij. Later heeft hij wraak genomen. De aakgedachte leefde in de Middeleeujn sterk, het Oud-testamentische oog j, oog en tand om tand. Hij was 28 jar, toen hij deze Westfriese tegenstanjfs'onderwierp, zo goed mogelijk tenjste. Hij vond ook het lijk (meer een eraamte) van zijn vader en liet het aar Middelburg overbrengen. De dichjde kroniekschrijver Melis Stoke zegt rvan: nde dancte Gode ende onser Vrouwe, at ik so vele dus mach scouwen ran den vader, de mi ghewon".

Zgn levensloop.

Eerst viril ik in het kort zijn levensge- [liiedenis nagaan. Eerst kwam hij on- 'ff voogdij van een broer van zijn vaer Floris, daarom de Voogd genoemd, en energiek man. Slechts 2 jaar: in 1 stierf deze in een tournooi en werd 'veneens in de Abdij te Middelburg beaven.

Zijn tante Aleid, een zuster van zijn ader, nam de voogdijschap over. Die vrouwe was goedertieren nde viriste niet bi wat manieren at de zaken waren comen". Volgens Melis Stoke dus een vrouw an weinig betekenis. Algemeen wordt aangenomen, dat hij een jongen van 12 jaar) reeds in 126 eerderjarig werd verklaard en dus elJ de regering aanvaardde. Dat zal ei met behulp van goede (en soms opk inder goede) raadgevers geweest zijn. Waarschijnlijk is hij een paar jaar ater (we weten niet precies wanneer) etrouwd met Beatrijs van Vlaanderen,^ e dochter van zijn erfvijand, waarover traks meer. Het was een politiek huelijk, lang te voren al bekokstoofd, als dat bij vorstelijke personen toen eestal het geval was. Verlovingen en huwelijksbeloften van

Verlovingen en huwelijksbeloften van leine kinderen, soms nog ongeboren inderen, kwamen in die tijd — en in de Igende eeuwen ook — dikwijls voor. och schijnt het een goed huwelijk geeest te zijn.

Met zijn vele kinderen was hij niet elukkig. 4 zoons en 3 dochters zijn kort a de geboorte gestorven. Het waren irk, Willem, Floris, Otto en Elisabeth, Machteld en Beatrijs. Zijn dochter Margaretha werd enkele aanden uit door een verlovings-ver- : bestemd voor de zoon van de Enelse koning. Het huwelijk is niet doori: beide „verloofden" stierven jong, Margaretha is slechts 15 jaar oud eworden.

Ook zijn zoon en opvolger Jan I is maar 15 jaar geworden. Eigenaardig is dat zijn 5 onwettige nderen alle volwassen zijn geworden. e bekendste is Witte van Haamstede, ie de Vlamingen, reeds doorgedrongen bij Haarlem, daar bij het Manpad ersloeg en terugdreef (1304). Het jaar 1296 kent iedereen: Floris V oor de edelen vermoord. Meestal worden er 3 genoemd: Gijsbrecht van Amtel, Herman van Woerden en Gerard van Velzen.

De eerste twee hadden reden om raaf Floris te haten. Hij had hun bettingen afgenomen en die weer in leen eruggegeven. Van vrije edelen worden e onderhorigen van de graaf geworden. ocli was het niet hun bedoeling Floris te doden. Ze wilden hem van het Muiderslot naar Engeland voeren. De ! koning zat ook in het complot. 'ens een goede vriend van Floris V as hij nu zijn vijand geworden, doortot Ploris een bondgenoot van Frankfijk was geworden. Toen er van alle kanten hulp kwam om Floris V te beijden, heeft Gerard van Velzen hem Kgenhandig gedood. Deze scheen zich persoonlijk te willen wreken, omdat loris diens vrouw had verkracht zoals eweerd werd.

Zeeland bewester Schelde.

We gaan nu de Zeeuwse kwestie eens •lekijken. Dat ging over Zeeland beweste Schelde, de eilanden Walcheren, Koord- en Zuid-Beveland, dus alles wat tusschen de beide Scheldearmen lag.

Behoorde dit gebied bij Holland of bij Vlaanderen? Het antwoord hierop is niet zo ge

Het antwoord hierop is niet zo gemakkelijk te geven als het wel lijkt. De kwestie bestond al een paar eeuwen. Toen had een keizer deze Zeeuwse eilanden in leen gegeven aan de graaf van Vlaanderen. Deze had ze op zijn beurt weer in (achter) leen gegeven aan de graven van Holland.

Een ingewikkelde situatie. Neem b.v. graaf Willem II uit het vorige artikel. Als graaf van Holland was hij leenman van Vlaanderen, moest de gravin van Vlaanderen dus leenhulde geven. Maar — Willem II was ook Rooms-koning, na kroning door de paus bestemd om keizer te worden. Als zodanig was hij dus de leenheer van Vlaanderen! Hij leefde niet lang genoeg om deze moeilijke knoop te ontwarren.

In de tijd van Floris V laaide de strijd weer op. Nu was het erg vervelend voor hem dat de meeste Zeeuwse edelen aan de zijde van Vlaanderen stonden. Daar had hij soms wel aanleiding toe gegeven. Hij wilde de macht van de edelen beknotten. Stierf b.v. een geslacht uit in de mannelijke lijn, dan trok hij hun bezittingen aan zich, confisqueerde ze. Volgens deze edelen mengde hij zich te veel in de Zeeuwse aangelegenheden, hield te weinig rekening met geldende keuren en plaatselijke gewoonten. We kennen Floris V als de begunstiger van het gewone volk, de horigen en lijfeigenen, waaruit later de z.g. derde stand zou ontstaan. Eens had hij 40 huislieden (bijna vrije burgers) tot ridder geslagen. Vandaar zijn bijnaam „der keerlen god", de afgod, de gunsteling van de gewone man.

Eens sloegen de Vlamingen het beleg voor Middelburg. De stad werd niet ingenomen, maar in Biervliet zou men samenkomen om een verdrag te sluiten. Floris ging er heen. Ondanks zijn vrijgeleide, nam de graaf van Vlaanderen (zijn schoonvader!) hem gevangen. Hij werd vrijgelaten op voorwaarde dat hij leenhulde zou doen aan Vlaanderen. Hij stoorde zich echter niet aan zijn belofte, omdat hij die onder dwang had gegeven. Bij een aanval op Vlaanderen verwoestte hij Sluis en Cadzand (het tegenwoordige Zeeuws-Vlaanderen behoorde toen gewoon aan Vlaanderen). Een tegenaanval van Vlaanderen bezorgde hun een nederlaag op het eiland Baarland.

De wederzijdse aanvallen hebben nog vele jaren geduurd. In 1304 wisten de Vlamingen zelfs tot bij Haarlem door te dringen, zoals ik zoeven reeds geschreven heb. Eerst in 1323 werd Zeeland bewester Schelde definitief aan Holland afgestaan. Toen was Floris al dood, dit was onder graaf Willem III.

Middelburg. L. van Wallenburg.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen