De wederdopers in Munster
Zeeuwse wandelinge
In juli is in Amsterdam het wereldcongres van de Doopsgezinden gehouden. In ons blad van 4 aug. heeft „Waarnemer" er over geschreven. Ze worden ook wel Mennonieten genoemd. Naar hun stichter Menno Simons, eerst pastoor te Witmarsum. Later brak hij met de Roomse kerk. We moeten deze groep Christenen
We moeten deze groep Christenen niet verwarren met de Wederdopers, die in dezelfde tijd grote invloed hadden. Toch is er een groot verschil tussen de rustige Doopsgezinden en de woeste fanatieke wederdopers. Dat blijkt vooral duidelijk als we zien hoe deze laatsten zich gedroegen in Munster. Een paar jaar geleden was ik op een vakantiereis in deze stad, bekend ook door het sluiten van de vrede van Munster (1648). Daarom wil ik in 't kort iets vertellen hoe de wederdopers daar te keer zijn gegaan.
Jon van Haarlem
In 't begin der 16e eeuw trokken de „apostelen" der Wederdopers overal het land door met de prediking: „Bekeert u en doet boete, want de dag des Heeren is nabij!" Ze zagen vrucht op hun werk want het aantal van hen die zich voor de tweede maal lieten dopen, werd steeds groter. Zo vonden ze ook in 't begin van 1534 een vruchtbaar arbeidsveld in Munster, het gelukte hun zelfs de stad te veroveren.
De geestdrift bereikte het hoogtepunt toen hun grote profeet Jan Matthijsen, vroeger bakker te Haarlem, naar deze stad overkwam om als koning over het nieuwe Sion te regeren. Tot de onderdanen behoorden niet alleen eenvoudige burgers, maar o.a. ook de geliefde prediker Rothmann en een zeer geacht man KnipperdoUing, die later burgemeester van Sion werd.
De stad werd grondig van „onkruid" gezuiverd. Daarbij liep Jan Matthijsen zelf als een razende door Munster om de bewoners op te wekken zich aan te sluiten bij het ware Israël, gevolgd door een troep opgezweepte walgelijkdoende vrouwen.
Inmiddels lag de bisschop van Munster met zijn leger buiten de poort. Met hulp van andere vorsten trachtte hij een einde te maken aan de macht der Wederdopers, maar zijn aanvallen werden steeds afgeslagen. Bij deze aanvallen was Jan Matthijsen de ziel van de verdediging. Tot er opeens een eind aan zijn leven kwam; bij een uitval werd hij gevangen genomen en gedood.
Jan van Leiden
Nu zou de stad wel spoedig in zijn handen vallen, dacht de bisschop. Maar juist het tegendeel gebeurde, want de tweede heerser in Sion vermocht nog meer dan Jan van Haarlem. Dat was Jan Beukelsz. uit Leiden, nog slechts 24 jaar oud. Na een zwervend leven vertoefde hij sinds korte tijd in Munster. De dood van zijn voorganger kwam hem niet ongelegen: visioenen en goddelijke openbaringen hadden hem voorzegd, dat hij Matthijsen moest opvolgen als koning van Sion en diens weduwe Dieuwertje moest huwen. Zijn vrienden KnipperdoUing en Rothmann bevestigden deze voorspellingen en het goedgelovige volk was blij met zijn nieuwe koning. Met een beroep op de Heilige Schrift
Met een beroep op de Heilige Schrift en bijbelse voorbeelden voerde hij de veelwijverij in: „God heeft de heiligen het voorrecht gegeven van meer dan één vrouw te mogen hebben."
Naast Dieuwertje, die echter alleert de titel van koningin mocht dragen, nam hij nog twee andere vrouwen, terwijl hij later zijn harem tot veertien uitbreidde. En de onderdanen deden als hun koning, zodat het geen wonder was dat het „koninldijk hof" en de stad Munster het toneel van vreselijke zedeloosheid werden.
Het koninklijk hof, inderdaad. Want Jan ging wonen in het gebouw der domheren, dat hij als zijn paleis liet inrichten.
Naar het voorbeeld van Salomo liet hij een troon maken, die op de Markt was opgericht. Daar sprak „de koning der gerechtigheid over de ganse aarde',', naar oud gebruik recht, schitterend gekleed en omringd door zijn talrijke hofstoet.
Om het volk te verblinden liet hij soms op het Marktplein onder honderden het Avondmaal vieren. Vooraf ging een liefdemaaltijd waaraan ieder kon aanzitten. Een feest tot diep in de nacht volgde.
Wie het niet met- koning Jan eens was werd streng gestraft. Dat ondervond een van zijn vrouwen, die twijfelde aan zijn goddelijke roeping: met eigen hand onthoofde hij haar.
Munster geefde zich over
Ondertussen duurde het beleg al maanden. Meermalen had de bissdhop de stad bestormd, maar hij werd steeds teruggeslagen. Zijn edelmoedig aanbod om op redelijke voorwaarden de stad over te geven werd verworpen.
Tenslotte besloot hij de stad zo nauw in te sluiten, dat de burgers door de honger zouden gedwongen worden zich over te geven. Dit is gelukt. Nadat er verschrikkelijk gebrek was geleden, viel 24 juni 1535 de stad in handen van de bisschop. Een verrader uit Munster diende als gids en wist het leger op een zwakke plek binnen de stad te brengen. Hevig werd er nog gevochten in de straten, maar eindelijk moesten de Wederdopers zich overgeven.
Tot de gevangenen behoorden o.a. Jan van Leiden, de koning van Sion, de burgemeester KnipperdoUing en de kanseier Krechting. Dit edele drietal werd zwaar geboeid in kooien naar verschillende plaatsen gezonden om bekeken en bespot te worden. In januari 1536 werden ze ter dood gebracht. Op het Marktplein werd een groot schavot met 3 palen opgericht, waaraan ze werden vastgebonden. Met gloeiende tangen werden stukkenl vlees uit hun lichaam gerukt.
Na deze marteling werd hun de tong uit de mond getrokken, tot een dolksteek door het hart een eind aan hun lijden maakte. Rechtop werden de lijken in drie ijzeren kooien gezet en aan de toren van de Lamberti-kerk gehangen, de koningskooi een manslengte hoger dan de andere twee. Als een afschrikwekkend voorbeeld werden) ze aan de vertering prijs gegeven. Nog zijn de kooien daar boven de
Nog zijn de kooien daar boven de wijzerplaat te zien en ze zeggen ons hoe Jan van Leidens droom over het koninkrijk Sion eindigde.
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 8 september 1967
Eilanden-Nieuws | 10 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 8 september 1967
Eilanden-Nieuws | 10 Pagina's