Boek over Frangois van Aerssen

Een volledige biografie van Frangois van Aerssen geeft het boek niet; Frangois Van Aerssen heeft een lang werkzaam en veelbewogen leven geleid, waarom de samensteller zich in de te verwerken stof moest beperken. Eén boekdeel zou ook niet voldoende zijn om de periode van meer dan veertig jaar diplomatieke en politieke activiteit, recht te doen wedervaren. Daarom is als eindpunt gekozen het jaar 1613, omdat dat jaar een duidelijke caesuur (rust) in het leven van Frangois van Aerssen betekent. Van 1598 - 1613 diende hij de Staten Generaal in een afhankelijke positie. Na een intermezzo van ruim vijf jaar, waarin hij geen enkele funktie vervulde, bracht hij vanaf 1619 tot zijn dood toe de buitenlandse politiek van de Verenigde Provinciën ten uitvoer.

Korte levensloop.

Het geslacht van de Van Aerssens treedt pas in de historie met Frangois' vader Cornells Aerssens. (Volgens het Nieuw Nederl. Biogr. woordenboek schreef men CorneHs Aerssens, maar steeds Frangois van Aerssen.) De stamvader <ran het geslacht wordt wel gezocht bij een zekere Cornells Aertszoon, die hovenier was en omstreeks 1450 te Brussel leefde, maar zekerheid bestaat hierover niet. Frangois van Aerssen werd in 1572 te

Frangois van Aerssen werd in 1572 te Brussel geboren — zoals gezegd als zoon van Comelis Aerssens. In 1584 kwam hij met zijn familie naar Den Haag, omdat zijn vader griffier der Staten Generaal was geworden, wat hij ongeveer 40 jaar gebleven is. In 1627 is hij overleden. Deze Comelis Aerssens had vier zoons, van wie er één ongehuwd overleed. De drie andere werden de stamvaders van de drie takken van het geslacht: Frangois van de tak Sommelsdijk; Jacques van de tak Voskol en Johan van de tak Wemhout.

Frangois van Aerssen was een zeer vooraanstaande figuur in de tijd van Prins Maurits en Frederik Hendrik. Hij studeerde te Leiden, promoveerde in de rechten en vervolgde daarna zijn studie te Parijs. Op 26 jarige leeftijd werd hij reeds gezant van de Republiek in Parijs bij koning Hendrik IV. In 1611 werd hij ambassadeur in Venetië, doch reeds een jaar later was hij weer in zijn vroegere functie te Parijs terug. Hij werd in dat jaar door koning Lodewijk XIII (die in 1610 zijn vader was opgevolgd) in de adelstand verheven tot ridder van Sint-Michel. Daardoor kreeg hij zitting in de riderschap van Holland en West Friesland en derhalve in de Staten van Holland.

Frangois van Aerssen is een vEin de grootste Nederlandse diplomaten geweest. Behalve Parijs en Venetië heeft hij ook nog korte tijd Londen als standplaats gehad. De beroemde kardinaal Richelieu, die veelvuldig contact met Van Aerssen had, noemde hem een van de intelligentste politici die hij kende (blz. 296). Frangois van Aerssen was aanvanke

Frangois van Aerssen was aanvankelijk een goede vriend van Oldenbarneveldt, maar gedurende de twisten tijdens het Twaalfjarig Bestand, werd hij een van zijn felste tegenstanders. Hij had zitting in een speciale rechtbank, die Oldenbamevelt ter dood veroordeeld heeft.

In velerlei opzicht hebben historici de Nederlandse diplomaat onrecht aangedaan, ook ten opzichte van zijn verhouding tot Oldenbamevelt. Het oordeel van dr. S. Barendrecht is veel gunstiger; zijn funktie als gezant en als persoonlijkheid wordt in dit boek geheel anders gewaardeerd. De verhouding tot Oldenbamevelt werd tot nu toe ontluisterd vanuit de gezichtshoek van de landsadvokaat beschouwd; dit boek van dr. Barendrecht beziet het geheel vanuit Van Aerssens standpunt. In een slotbeschouwing wordt door hem gezegd. „In de meeste geschiedeniswerken wordt te veel nadruk gelegd op zijn minder gunstige eigenschappen, waardoor hij bij het nageslacht niet die waardering heeft gevonden, waarop hij krachtens zijn grote verdiensten recht heeft". Voor hen, die studie van het geslacht van de Van Aerssens willen maken, is dit boek van zeer grote waarde.

Heer van Sommelsdyk.

Wij hebben reeds gezegd, dat dr. Barendrecht zich in zijn dissertatie moest beperken. Dat hij heer was van Sommelsdijk wordt (begrijpelijk) slechts terloops genoemd. Wij vnllen toch enkele zaken nader aanstippen, óók omdat de familie Van Aerssen te Sommelsdijk begraven ligt.

De heerlijkheid Sommelsdijck werd in 1611 aangekocht van Herman van Bourgondië. Deze heerlijkheid is in de familie gebleven tot 1825, toen de erven van douarière Arnold Joost van der Duyn — geboren Van Aerssen — ze verkochten aan David van Weel. Deze tak van de familie droeg voortaan de naam Van Aerssen van Sommelsdijk. Het jaar daarop kocht Frangois ook de heerlijkheid Sint Adolfsland (Ooltgensplaat en Den Bommel) voor 60.000 gouden kronen van Jan van Croy. Deze heerlijkheid is ook tot omstreeks 1825 in de familie gebleven.

De grafkelder.

Te Sommelsdijk heeft Frangois in het koor van de kerk een grafkelder laten bouwen, waarin hij als eerste is begraven. Hij werd 69 jaar oud. Zijn vrouw Petronella Barre, beroemd om haar schoonheid, is naast haar gemaal begraven. Zij was de dochter van Gillis van Barre, baljuw van Zierikzee en Lovina Ockerse (zie blz. 42 van genoemd boek). Zij stierf in 1653. In totaal zijn er 18 leden van het geslacht Van Aerssen in de grafkelder bijgezet. Deze grafkelder was een mooie, met kruisbogen gemetselde ruimte van 4 bij 5 meter, met aan weerzijden een uitbouwseL In het koor stond boven de grafkelder een wit marmeren praaltombe' met in het midden een tafel met kleed en aan weerszijden biddend Frangois van Aerssen en zijn vrouw Petronella Barre (zie foto) In het voetstuk stond een uitvoerig „in memoriam" gebeiteld. In de ramen van het koor stonden de wapens van het geslacht en die van hun vrouwen, terwijl ook tegen de muren wapens waren aangebracht. In 1740 werd er een wapenkast in geplaatst met er boven een vaandel met het devies van de familie:

Liever te sterven dan mij te besmetten. Liefde, getrouwheid, godsvrucht, gerechtigheid.

Het gehele koor was afgesloten door een gesmeed ijzeren hek. Het was een zeer fraai interieur, dat enig was op het eiland. Bij de geweldige brand van 23 sep

Bij de geweldige brand van 23 september 1799 te Sommelsdijk, die in een herberg ontstond en waarbij 12 huizen en 4 schuren werden verwoest ging ook de kerk en het koor in vlammen op. De marmeren graftombe sprong door de hitte in stukken. Na de herbouw van de kerk is deze kleiner gebleven en het koor niet meer aangebouwd. De kapelingang van de grafkelder staat nu eenzaam op het kerkhof! Door toedoen van de heer Kruider te Sommelsdijk, (voorzitter van het Streekmuseum) is de grafkelder voor verval bewaard gebleven. In opdracht van Baron van Aerssen, Beyeren en Voskol, destijds Nederlands ambassadeur in China, heeft de heer Kruider de kelder in zijn oorspronkelijke staat laten restaureren. De beenderen zijn in loden kisten bijeengelegd.

Zoals bekend wordt de nagedachtenis van de familie Van Aerssens nog geëerd door een straatnaam: de Van Aerssenstraat te Sommelsdijk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen