Oefenaars

In de „Saambinder" van 13 juli komt een artikel voor over „Oefenaars" die vroeger ook in de Geref. Gemeenten voorkwamen, welke predikers in deze kerkgroepering zijn afgeschaft. Ds. H. Rijksen te Gouda beschrijft eerst, dat in de tijd rond de bekende Synode van Dordrecht saemenkomsten werden gehouden, die bedoeld waren als catechisatie voor hen, die reeds belijdenis hadden gedaan. Deze lidmatencatechisaties werden

Deze lidmatencatechisaties werden geleid door ziekentroosters, hüisonderwijzers en proponenten, die dus optraden als oefenaars. Omdat er echter gevaar bestond, dat

Omdat er echter gevaar bestond, dat deze oefeningen de mensen van de prediking in de kerk zouden afhouden, en er een kerkje in de kerk zou ontstaan, werden er door de kerkelijke vergaderingen en door de overheid allerlei beperkende bepalingen gemaakt.

Zo werd bepaald dat de kerkeraad kennis moest dragen van deze oefeningen, dat zij slechts door een klein getal leden mochten worden bezocht en dat zij onder goede leiding moesten staan. Zij mochten ook niet worden gehouden op tijden, voor de publieke godsdienst bestemd. Naast deze lidmatencatechisaties werden weldra ook bijzondere oefeningen gehouden, die nagenoeg geheel de vorm van de openbare predildng kregen en waarin ook leden van de gemeente zonder enig kerkelijk mandaat optraden, zogenoemde oefenaars.

Vaak bloeiden deze gezelschappen, omdat in die tijd in de kerk de prediking vaak dor was en vele vromen stichting zochten bij deze oefenaars. Dergelijke oefeningen werden o.a. gehouden door de onder ons zo hoog geachte Justus Vermeer, advokaat en ouderling van de gemeente Utrecht. Tegenwoordig zouden verschillende

Tegenwoordig zouden verschillende van deze oefenaars van vroeger al gauw zelf een kerkje stichten en zichzelf tot dominee uitroepen.

Maar dat was vroeger niet zo eenvoudig. In die tijd was namelijk de eenheid der kerk nog een werkelijkheid en men begreep, dat men niet zomaar even zichzelf kon afscheiden. Dat lag eigenlijk geheel buiten de gedachtenwereld van die dagen.

En daarom bleven ook de oefenaars bij die ene kerk.

De bekende schrijver H. de Jong vertelt hierover het volgende: „Ze behoren tot een haast uitgestorven geslacht, de oefenaeays. Maar vroeger was het anders. Toen had je onder de geestelijke voorgangers in Nederland behalve predikanten, evangelisten en godsdienstonderwijzers, ook oefenaars. Na hun dagelijkse arbeid beoefenden zij het preken en catechiseren als vrijetijdsbesteding. Er waren overal wel groepjes vromen, die gaarne gebruik maakten van de diensten der oefenaars.

Oorspronkelijk ^aren het inderdaad hulpdiensten, die de oefenaars verleenden. Zij gaven — soms in opdracht van de kerkeraad — catechisatie voor gevorderden, die belijdenis wilden doen. Bekend is het uithangbord bij de oefenaar, die tevens in vis handelde: „Hier verkoopt men zoutevis, en leert men zijn belijdenis".

Ook onder de barbiers vond men nogal wat oefenaars, evenals onder de schippers. Aanvankelijk was de kerk met deze mensen zeer ingenomen. Zij waren enigszins onderlegd in de Bijbel en in de hoofdzaken van het christelijk geloof. Zij haddsn vaak ook de gave om de dingen wat eenvoudiger te zeggen en mt te leggen dan de dominees. En bovendien beschikten zij over voldoende vrijmoedigheid in het spreken.

De dominees konden, vooral in de steden, het werk niet af. Want het ouderlingenambt was lang niet zo ontwikkeld als later. Vaak was het ouderlingschap een erebaantje voor hen, die OQk burgerlijk „in hoogheid waren gezeten". Zij deden wel mee aan de regering der kerk, maar van pastorale arbeid door huis- en ziekenbezoek onthielden zij zich.

Wie naast de preken op zondagen en in weekbeurten nog aparte stichting in kleine kring behoefde, inzonderheid tot vermeerdering van bijbel- en geloofskennis, bezocht de „oefening", zoals deze door verschillende oefenaars op zondagavond en ook op door-deweekse avonden werd gehouden.

Maar wat goed was begonnen, liep ten kwade uit. Van lieverlede begonnen veel kerkgangers de voorkeur te geven aan de oefeningen boven het kerkgaan. In plaats van zich te houden aan de uitleg der belijdenisgeschriften, gingen de oefenaars over tot het maken van preken. Aldus groeiden de oefeningen uit tot kerkjes naast de kerk. En het eind van de zaak was menigmaal dat men zich tegenover de kerk plaatste.

Ook werden de dominees heel kritisch gewogen — en doorgaans te licht bevonden — in de ogen der heren oefenaars. Maar de oefenaars zelf waren tenslotte ongeleerde menfeen, die de Heilige Schrift niet in de oorspronkelijke talen konden lezen en die daardoor aan allerlei teksten een onschriftuurlijke uitleg gaven. De overheid begon zich ermee te be

De overheid begon zich ermee te bemoeien. Reeds in 1684 vaardigden de Staten van Zeeland een plakkaat uit om het optreden van oefenaars op Nord- Beveland te verbieden. De oefenaars brachten 'in menige gemeente onrust. Gezegd moet worden, dat de besten

Gezegd moet worden, dat de besten onder hen in de tijd, toen de kerk in verval raakte, door hun catechisaties de bekendheid met de zuivere leer in stand hielpen houden." ,

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen