Bespiegelingen in Zeeland

horde bril van Harr en Rien Boomsma:

' In onze vaderlandse geschiedenispoekjes hebben we het zo vreselijk druk Vet die Hoekse en Kabeljauwse twisten n de vijftiende eeuw, dat we te weinig landacht besteden aan dat Zeeland in |lie dagen.

In die dagen waren verreweg de beangrijkste steden van West-Europa 3ent en Brugge. Brugge was ontstaan gmdat er — naar de overlevering door |e Graaf van Vlaanderen, genaamd Bouwdewijn met de ijzeren arm, een burcht was opgericht om dit land te bepchermen tegen de invallen van de doormannen ± 900.

, De stad Gent is van latere datum zo bmstreeks 1170 was het al een hoofd- Itad. De steden ontwilckelen zich, dank Bij de fabrikage van lakens, de wol Kwam uit Engeland. J Doch met Engeland komt het telkens

J Doch met Engeland komt het telkens Bot een oorlog, Engeland levert geen wol Be schepen van Gent en Brugge, steden fie aan de zee liggen, omdat inhammen yan de Noordzee tot aan die steden Boorlopen, varen over de wereld van foenmaals uit, hebben onder die oorlogen veel te lijden.

Dat is allemaal al voor velen bekende bost. Maar toen mijn broer en ik eens reisden in Spanje, kwam het daar met gen geletterd man tot een gesprek over pe gebeurtenissen van die eeuwen. Het ps juist interessant om eens de Spaanse Fisie te horen over Vlaanderen en Zeeland, dat zo nauw betrokken was bij de Moei van Vlaanderen. Wat hij te berde Ibracht was allereerst de strijd van de •Spanjaarden tegen de Moren, die van |v32 tot 1492 heeft geduurd. In 732 be- Igmnen de Moren Spanje binnen te val- |len en in 1492 wordt de laatste grote •vesting van de Moren de stad Granada, laoor de Spanjaarden veroverd. Een Iwemig bekend verhaal is, dat uit dank- Ibaarheid van dit gebeuren toenmaals I Columbus, die al 8 jaren zat te wachten |op de toestemming van de Spaanse kojning om te mogen uitzeilen met zijn [schepen die in Huelva lagen, uit mocht I varen.

. Ik vervolg het verhaal van die Spanjaard. De strijd tegen de Moren was I verbeten. Veel wat de Spanjaarden verloverden op de Moren werd vernietigd, •de kostelijke waterleidingen b.v. waar- Idoor veel vruchtbaar land zijn water en I daardoor zijn vermogen om een goede I oogst te geven verloor. Daarbij kwam I nog iets, de Spanjaarden gingen op ver- I overingen uit, naar Zuid-Amerika, waar |ze hoopten enorme goudschatten te vin- I den en op deze manier zeer rijk te wortden. Doch hoe meer mensen naar Zuid- I Amerika gingen, hoe minder er thuis [bleven om het land te bewerken. Het gevolg — ik laat de gedachtengang nog altijd van die Spaanse verteller — was, dat men er toe overging om schapen te houden. De wol der schapen werd verkocht naar de lakenwevers van Gent en Brugge. Dat kon heel gemakkelijk, omdat Spanje en de Zuidelijke Nederlanden eenzelfde Koning hadden, dat was Karel de vijfde en Philips de tweede.

De zuidelijke Nederlanden hadden zakelijke belangen met Spanje de Noordelijke veel minder. Al dat land boven de Moerdijk w;as arm, men had er grote moeite om het water weg te houden van het land. Er waren geen belangrijke steden, Rotterdam was nog een vissersdorp, Schiedam maakte nog geen Bols, en Amsterdam lag aan het IJ, maar het was nog lang niet te zien, dat die Nederlandse steden eens zo belangrijk zouden worden.

Ik bekijk de geschiedenis graag eens van een andere kant, dan onze leermeesters in onze geschiedenisboekjes. We bekijken eens het algemeen geloof in die dagen, het was Rooms-Katholiek. Ook katholieken geven toe, dat er veel misstanden ingeslopen waren. Er komt nog wat anders bij, waar weinigen aan denken. Het katholicisme in Spanje is een heel ander katholicisme dan in Nederland. Wie in Spanje wel eens een processie heeft gezien, of een Paasfeest heeft meegemaakt, een boete-optocht, begrijpt niets van die uitbundigheid. Een van mijn katholieke vrienden was met een bevriend kapelaan naar Spanje gegaan om dit feest mee te maken en zei, heel eerlijk van dit katholicisme begrijpen wij niets.

Nu was Karel de vijfde weliswaar in Gent geboren, maar een Spanjaard in denken en doen. Ik ben eens naar Worms gegaan om daar het Luther-museum — dat zeer interessant is — te bezoeken en de deur te zien, waar eens Maarten Luther zijn aanklachten heeft aangediend en Karel de vijfde heeft ontmoet. We moeten twee mannen bewonderen, Luther die de moed had te vertrouwen op het woord van vrij geleide van Karel de vijfde en naar Worms ging, Karel de vijfde die de moed had woord te houden en Luther vrij liet vertrekken.

Natuurlijk zegt U wat heeft dit allemaal met Zeeland te maken. We komen er wel. De Vlamingen hadden geregeld contact met de hoogmoedige Spanjaarden, de Vlamingen waren misschien de enigen, die hun wol afkochten, en dat zal wel betekend hebben, dat beide partijen geen moeilijkheden zochten. Gent en Brugge waren grote steden, er was welvaart, en hun welvaart straalde af op het omliggende land. Vlaamse bouwmeesters werden uitgenodigd te komen bouwen in Middelburg en Zierikzee. De Zeeuwen namen de zeevaart over van de Vlamingen — en ze deden dat bizonder goed.

Tegen het onbegrijpelijke en felle katholicisme van de Spanjaarden komt verzet — de opstandige reformatie is het volkomen logisch gevolg van het Spaanse denken. Nog altijd denken de Spanjaarden dat zij de meest beschaafde mensen zijn. Nog altijd is er een ongelooflijke trots in de hoogste adellijke kringen van Spanje. Hoe moest het wel niet geweest zijn, toen de 80-jarige oorlog uitbrak?

Van onze schooltijd weten we de tocht van Alva, van de gebeurtenissen in Leiden, Haarlem, Den Briel, Alkmaar, Vlaanderen verliest zijn invloed op

Vlaanderen verliest zijn invloed op Zeeland, dat veel minder commercieële belangen had met Spanje, dan Vlaanderen. In Vlaanderen bijten de Spanjaarden zich goed vast, ze zullen het niet loslaten, doch de Zeeuwen hebben het contact gekregen met de Noordelijke Hollanders — en gezamenlijk zullen zij dan de opbloei geven aan de zeven provinciën — en de Belgische steden en Brugge gaan achteruit.

Ik zag zo, in dit licht nu Gent en Brugge weer eens terug, wat een nijvere mensen waren er in die 15de eeuw bij onze zuiderburen, wat een energie — op elk gebied. Zwervende door Zeeland zijn we het Middelburgse — gerestaureerde stadhuis ingegaan, Middelburg heeft veel schoons verloren — maar het is herbouwd. Ik zag Veere terug — gelukkig ongeschonden uit de laatste oorlog, eens de stad, die de wolhandel had behouden met Schotland. Daar in de haven, vlak bij de toren lag ons jachtje, de mooiste stadhuistoren van Nederland kun je daar vinden.

Men denkt wel eens van ons, dat we alleen de schoonheid van bergen en woestijnen zoeken. Neen, vlak bij huis vindt men ze ook, zo'n zeiltocht in Zeeland geeft je veel bespiegelingen, en dit is er zo maar een van

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen