Hlet lot der Flakkeese Joden

1940 - 1945

2.

IDe concentratie van de provinciale bden begon op 14 januari 1942 met aandam, vanwaar alle Joden naar jnsterdam moesten verhuizen. Allerlei hdere plaatsen volgden in willelieurige blgorde. In maart was Zeeland aan de feurt. Deze evacuatie van het platteland h de kleinere steden was duidelijk het Égin van de tragedie der deportaties. De mensen werden ingekwartierd bij Lmsterdamse Joden, in reeds leegtaande woningen, in fabrieken en pakuizen. In augustus 1942 begon men ^n Goeree-Overllakkee. Zoals onze ^ers kunnen zien op de hierna volgen- [e tabellen werden niet allen tegelijk feggevoerd. Het geschiedde in grotere IE kleinere groepen zonder enig systeem Fanuit Middelharnis werden er op 14 lugustus 11 weggevoerd en op 3 nolember 19. Het zijn deze laatsten, waarin prof. Presser in zijn boek schrijft: Bp 5 november zitten er weer 120 pertonen in de Schouwburg, waaronder 20 iit Middelharnis." Behalve deze 19 werfen nog 5 anderen opgepakt, met wie inige consideratie werd gebruikt — al- Jians voorlopig — omdat hun gezondleid veel te wensen overliet. Zij werlen vervoerd naar het ziekenhuis in Birksland. Het waren de oude heer Gaan uit Sommelsdijk (91 jaar) met rouw en dochter, Max Hartog en mej. ^. Rood uit IVIiddelhamis. Op 20 janu- 'ari 1943 werden zij echter ook naar Amsterdam vervoerd. We komen hierop nog nader terug.

. We nemen in dit artikel een lijst op van alle uit Middelharnis weggevoerde Joden en in een volgend van die uit Sommelsdijk, Dirksland en Oude Tonge. De samenstelling van deze lijsten heeft heel wat moeite gekost want het was niet eenvoudig de juiste gegevens te vinden. We hebben ze zoveel mogelijk laten verifiëren door het Ned. Rode Kruis. Wat de lijst van Middelharnis betreft, daarop vindt men 38 namen, die bij onze oudere lezers allerlei herinneringen zullen opwekken. Aan de geboortedata zal men zien, dat de leeftijden uiteenliepen van 4 tot 91 jaar, want noch de prille jeugd, noch de hoge ouderdom werden gespaard, omdat een heel volk moest worden uitgeroeid. In de tweede kolom met data vindt men die, waarop de mensen uit hun woonplaats werden weggevoerd, meestal naar Amsterdam. Daar verbleven ze dan een aantal dagen meest in de Hollandse Schouwburg. Een klein aantal is enige maanden in Amsterdam geweest zoals de godsdienstleraar Slager met zijn familie. Maar vroeg of laat kwam de dag, waarop ze werden afgevoerd naar Westerbork. De datum, waarop ze vandaar met de deportatietremen naar Polen werden afgevoerd is in de volgende kolom te vinden. Uit ^en nauwkeurige vergelijking van de Hata blijkt duidelijk, dat de „liquidap;ie" bij velen in een zeer snel tempo is verlopen. Zo werden b.v. Hartog Ga- "zan en zijn vrouw op 3 november 1942 weggevoerd uit Middelharnis en reeds ^10 dagen later kwamen ze om in de gaskamers van Auschwitz. Dat neemt nen althans van de meesten aan. Het |s n.1. zo, dat er slechts heel weinig s.g. „Dodenboeken" bewaard zijn gebleven. Meestal werden de vergassingen helemaal niet geregistreerd en voor over het gedaan is hebben de Duitsers jbij hun terugtocht in 1945 hun admini- •• stratie vernietigd. We weten wel de data van vertrek der treinen uit Westerbork naar Auschwitz en Sobibor. Normaal duurde de reis dwars door Duitsland heen ongeveer drie dagen. Ook weet men, dat met name degenen, die naar Sobibor werden gedirigeerd, daar direct na aankomst werden vergast, wat ook in Auschwitz meermalen gebeurde (men vergelijke de data). Daar om zijn de gegevens van het Ned. Rode Kruis, die ook in de tabel zijn verwerkt, daarop gebaseerd bij gebrek aan schriftelijke bewijsstukken.

Wij hebben overal de naam Auschwitz gebruikt, hoewel ons ook de naam Oswieczim werd opgegeven. Met deze beide namen wordt hetzelfde kamp bedoeld: Auschwitz is Duits, Oswieczim is Pools.

Zo is er van juli 1942 tot september 1943 een gestadige afvoer van Joden geweest uit Nederland via Amsterdam en Westerbork, ook gedurende de winter. Er werd steeds voor „voorraad" gezorgd. In de Hollandse Schouwburg waren dikwijls meer dan 1000 mensen. Was er in Westerbork ruimte gekomen, dan zorgde de Schouwburg voor nieuwe aanvoer. De mensen werden 's nachts per tram naar het Centraal Station gebracht en dan ging het met de trein naar Westerbork en verder naar Polen.

Het kamp Sobihor, waar een deel der Flakkeese Joden is omgekomen, lag nog meer dan 300 km verder naar het Oosten dan Auscliwitz, vlak bij de huidige Pools-Russische grens. Er hadden daar vi-ijwel geen selecties plaats; praktisch was het een zuiver vernietigingskamp en geen werkkamp. In een rapport van het Ned. Rode Kruis uit 1947 werd daarom vastgesteld: „De dag van aankomst is als de sterfdag van al deze mensen te beschouwen." Het kamp is op 8 november 1943 geliquideerd.

Enkele malen komt in de lijst de naam van het kamp Birkenau voor. Dit lag vlak bij Auschwitz en was er een soort „dépendance" van. Het diende slechts voor vergassing. Er waren vier gasbunkers en vijf crematoria. Per dag hadden er duizenden vergassingen plaats.

Aan de hand van de data in de kolom „wegvoering kamp Westerbork" kan men nagaan in welke volgorde en met welke treinen de mensen zijn gedeporteerd. Wat die naar Sobibor betreft, de eerste vertrok op 2 maart 1943. Daarin waren geen Flakkeeërs. In de tweede van 10 maart bevonden zich Sara Cohen (78 jaar) en Jetje Polak (90 jaar!). Het is onbegrijpelijk, dat deze mensen nog levend in Sobibor zijn aangekomen. Met de laatste trein, die van 20 juli '43, gingen Henri (Harrij) Haagens en zijn vrouw hun einde tegemoet. Uit de opgaven blijkt ook, dat de gezinnen dikwijls uiteengerukt werden: zo stierf van de familie Slager de zoon Phüip op 30 apirl 1943 in Auschwitz, de dochter Leentje op 4 juni in Sobibor, de heer Slager en zijn vrouw op 2 juli 1943 in Sobibor en zijn schoonzuster Hendrina Schooning al op 1 februari 1943 in Auschwitz.

Bijzonderheden over diverse slachtoffers vermelden we in een ander artikel.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen