In het oude land der Assyri�rs

Dat was van een bewoning van 5.000 jaren geleden, de moderne geschiedenis vangt aan met het jaar 637. Er is dan in dat stadje, waarvan de naam onbekend was, een christenklooster, dat door de Mohammedanen veroverd wordt. We worden dan onomstotelijk herinnerd aan het feit, dat er eens een heel grote christengemeenschap is geweest in dit nu midden-oosten. Zo af en toe sijpelt er iets van dit door — in Antiochië b.v. was omstreeks het jaar 400 een bisschop, die zich de evenknie voelde van de bisschop — die paus was — van Rome.

Antiochië was toen ook een stad van 400.000 inwoners. Allen cliristenen. Nu is Antiochië een stadje van 30.000 inwoners — een gezellig stadje met zijn Oosterse drukte, zijn sfeer, zijn bidtapijtjes-weverij. We moeten rekenen op een zeer belangrijke achteruitgang nadat de Mohammedanen er in dit land binnengekomen zijn — hetzij door uitmoording van de christenen, hetzij door vertrek naar Europa, waar de christenen wel konden leven.

Christenen, die wilden bUjven, moesten mohammedaan worden. Wie er bleven zouden naderhand de stormen het hoofd moeten bieden van de invallende mongolen, die nog eens duizenden en duizenden — ik heb het al vermeld dat alleen in Bagdad toen 800.000 mensen omgebracht werden.

We gaanterug naar dat jaar 637. Het is dan de sekte van de streng-gelovige Mohammedanen, de Sji-ieten, die zich in die stad vestigden. De Mohammedanen zijn in de opmars, te vuur en te zwaard wordt het Mohammedaanse geloof over de toen-maUge wereld verspreid en in 680 sneuvelde, strijdende voor het geloof, de kleinzoon van Mohammed, Hoesein. Hij is één van de martelaren en wordt begraven in Samara. Over de moskee, waarin hij ligt komt later een prachtige koepel, de z.g. Gouden Koepel, de mooiste van Mesopotamië. Het moeten koperen „stenen" zijn, met goud belegd, en op de foto nr. 1 kan men dit goed zien.

De foto zelve werd genomen vanaf een nabij gelegen pelgrimshotel. Op het dak worden daar bedden neergelegd, veldbedden, waar de pelgrims, die deze heiUgdom der Sji-ieten bezoeken, kunnen slapen. Overdag mogen toeristen vanaf dat plat de Gouden Koepel bewonderen en de daaraan grenzende binnenplaats — in het arabisch sahn, van de Ali en Hadi moskee, (foto nr. 2)

We duiken weer eens in de geschiedenis. Ik heb vermeld dat in het jaar 809 de beroemde kalief Haroen el Rachid gestorven is. Een zeer verlicht en ook geleerd mens. Er zijn zeer steekhoudende argumenten die aantonen dat het in Bagdad daarna zeer wulps, zeer werelds is geweest. Kalief Motassim besloot in het jaar 836 Bagdad te verlaten en zich te vestigen in de kleine, onbekende stad, die later de naam Samara kreeg. De oude naam van deze plaats schijnt in het aramees te zijn geweest Sourra-man-Raa, hetgeen betekent, gelukkig die dit ziet. Van Sour ra-man-Raa is afgeleid dus Samara. Met de kalief komen de handelaren

Met de kalief komen de handelaren van Bagdad naar die stad, en dan wordt die grote Moskee gesticht, rondom het graf van Hoesein. Wij, als niet Mohammedanen, mogen deze moskee beslist niet in, van boven vandaan bekijken wij de binnenplaats. Het is op dit moment tegen zes uur in de avond, de zon zal direct ondergaan. Men verzamelt zich in de moskee zelf. Pelgrims zullen langs het graf van Hoesein trekken, eerbiedig de handen in elkander leggende en het graf groeten. In de moskee zullen, aan lange rijen, de gelo­ vigen zich scharen, beneden de mannen en als er plaats is op de galerijen, daar de vrouwen. Het avondgebed van ongeveer 20 minuten zal geschieden onder leiding van de Iman. Op de plaats zien we nog vrouwen, enkele jongere mannen zullen nog de koran resiteren — wie de koran uit zijn hoofd kent kan dingen naar de functie van Iman.

Vooral bizonder interessant is de prachtige koepel in Perzische stijl met zijn vele versieringen. Toen was ook in Perzie het geloof zeer levend, men bouwde er prachtige Moskeeën, en één der uitvloeiingen van de prachtige perzische bouwkunst staat hier. Deze type koepels vindt men nog op verschillende plaatsen in Irak, niet alleen in Bagdad en Samara, doch ook in de havenplaats Basra,

Zeven kaliefen hebben vanaf 836-892 hier hun residentie gehad, lang niet allemaal in grote rust en vrede. Kalief Motawakkil besloot nog een moskee te bouwen, de z.g. vrijdagsmoskee. Bij die moskee kwam een heel merkwaardige toren — foto nr. 3 — Met grote omwindingen rondom een bouwwerk kan men de top bereiken. Hoe hoog de toren is wordt niet vermeld. Misschien ziet u een klein figuurtje op de derde omwenteling — zowel van boven als van omlaag berekend. Dat is mijn broer. Ik bleef beneden om foto's te maken. Op die toren zijn ze nu eigenlijk een

Op die toren zijn ze nu eigenlijk een beetje trots, om zijn merkwaardige bouw. Ik heb eens een middeleeuws schilderij gezien, waarop de schilder uitbeeldde, hoe hij dacht, dat de toren van Babel gemaakt werd. Een toren als dit, met omwentelingstrap aan de buitenzijde. Wij weten nu, dat de toren van Babel een étage-toren is geweest. Van die vrijdagsmoskee is niet veel over, net zo min als van het paleis Tigres is opgericht. Er staan nog wat der kaliefen, dat aan de oever van de muren — de vreemdelingen worden er direct heengebracht — erg indrukwekkend is dat niet. Interessanter is daar­ wakkil door zijn zoon Munasir in 861 entegen het bericht, dat kalief Mota werd vermoord.

Een van de vele binnenlandse oorlogen om de macht. Een ander verhaal is, dat de laatste Iman van die moskee in een ondergrondse kamer is verdwenen de dag zal komen. en wanneer de wereld zal vergaan, voor

Daarmede is het verhaal van dit oude Assyrische land nog niet af. Wij hebben nog niets verteld over de olie. Midhat Pasha (Pasha betekent grote In 1867 is er een Turkse gouverneur, Baqu'ba een raffinaderij laat bouwen heer) die ten noorden van Bagdad te en dan goede petroleum vervaardigd. grond was zijn we niet te weten ge­ Wie ontdekt had, dat er olie in de komen, we hebben een concreet feit, 1867, de eerste winning van petroleum.

Honderd jaren geleden lag dit land oneindig ver weg van de beschaving. Men kon er alleen komen op renpaarden en kamelen. In 1891-1892 is er een Fransman, die olie gaat zoeken en vindt deze ten zuiden van Bagdad bij het gebergte de Lorastan. Deze Fransman, Frankrijk, probeert kapitaal te verkrij­ Jacques de Morgan keert terug naar gen, om de bronnen te exploiteren. Maar er is blijkbaar niemand, die zich voor die vondst interesseert, het was allemaal te ver, en te moeilijk te bereiken.

nieur W. Knox d' Arcy, die olie gaat In 1901 is het de Australische inge­ zoeken en het in Perzie vindt. Ook hem blijkt het niet gelukt te zijn om kapitaal te verkrijgen voor exploitatie vindt ook olie in Perzie. De wereld is We schrijven dan 1909, J. de Morgan nu zichtbaar veranderd, de auto, die eerst in de kinderschoenen stond, heeft reld krijgt interesse voor olie en ben­ een bestaansrecht gevonden en de we­ zine. Er wordt de Anglo Persian Oil Comp. gesticht. Laten we even vermelden, dat olie en

Laten we even vermelden, dat olie en benzine aUang een gemeengoed waren in de wereld, De Nederlanders hadden in 1890 al op Sumatra de oliebronnen in exploitatie genomen. De maatschappij, die dit deed is de wereldvermaarde waar de Nederlanders Kessler en vooral Royal Dutch, de „Koninklijke Olie", Detering zo bekend door geworden zijn. De koninklijke behoort nu tot de Shellgroep, een wereldmaatschappij.

We moeten de politiek erbij halen. De Duitsers waren verbonden met de Turken op zeer vriendschappelijke voet De Duitsers stellen voor om een spoorlijn te bouwen van Constantinopel naar Bagdad. Die spoorlijn is er ook grotendeels gekomen, met uitloper naar Jeruzalem. Door de wereldoorlogen is die lijn verstoord en de lokomotieven rijden niet meer in Syrië en Jordanië.

De eerste verdragen worden gesloten vanzelfsprekend van beide kanten — van de regeringen van Perzie en Irak met de oliemaatschappijen, zeer voorzichtig. Niemand kan enige voorspelling doen over de economische gevolgen van dit contact en contract.

Bij Basra worden de eerste opslagtanks voor ruwe olie opgericht. Later gevolgd door meerdere als te Abandanan en Koeweit.

Dan breekt wereldoorlog nr. 1 uit. Meteen verandert de hele situatie. De Royal Dutch moge een Nederlandse onderneming zijn, maar de oUe is belangrijk. Basra ligt wel oneindig ver over de weg van Constantinopel, maar die bronnen — en men had er al meer gevonden o.a. bij Mosoel — moeten in geallieerde handen blijven. Daarom wordt wereldoorlog nr. 1 uitgestrekt naar Mesopotamië, waar de Engelsen vooral de Gurka's, de Brits-Indische soldaten inzetten. Heel fortuinlijk zijn de Engelsen niet met die oorlog, ze lijden een lelijke nederlaag bij Mosoel tegen de Turken en de Duitsers, doch uiteindelijk in 1918 komt de vrede en Engeland en Frankrijk haasten zich om dat oliegebied van andere regeringen te voorzien. Zo ontstaan dan sultanaten als Saoedie-Arabië, Irak, Syrië, Libanon, Jordanië. Onder toezicht van Engeland en Frankrijk.

Het schijnt nu, dat de olie-toevoer voor de geallieerden verzekerd is. Het is schijn. De vorsten van die staten zijn ingelicht over de waarde van de olie en gaan hun eisen stellen. Had men eerst een contract, dat die landen 2V2 procent van de winst zouden verkrijgen, dat wordt opgevoerd al in 1920 tot 22V2 procent. De oliemaatschappijen moesten wel ingaan op die voorstellen, uiteindelijk werd deze verhoogde bijdrage doorberekend aan de benzine-pompen.

Er kwam weer een verandering, Syrië Libanon en Jordanië zagen na de wereldoorlog nr. 2 zich vrij en onafhankelijk. Zij waren geen mandaatsgebied meer. Dat betekende, dat zij vrij met de ohemaatschappijen konden onderhandelen. Nu had men van de olie-bronnen naar de kust van Israël, van Libanon en van Syrië olie-pijplijnen aangelegd. Het was begonnen met een dunne leiding van 16 inches, doch het werd er ook een van 30 inches, dat is dus zona 1 meter. Dwars door de woestijnen heen De leiding naar Israël is na 1948 stilgelegd, de andere werken nog. Doch de regeringen van die landen hebben nog kort geleden medegedeeld aan de oliemaatschappijen, hogere doorvoerrechten, of de leiding gaat dicht.

En toen de oliemaatschappijen niet veel lust daartoe gevoelden werd de leiding dichtgedraaid, tot de maatschappijen toegaven.

mien weet, dat de landen zo tussen 60 en 70 procent van de winst verkregen. Maar wat wUt U! De wereld kan niet zonder olie. De olie in Amerika, in Canada, in Zuid-Amerika is veel duurder om op te pompen. De arabieren zullen heus wel heel hard en heel commercieel blijven onderhandelen.

En de bevolking! Natuurlijk profiteert deze van die inkomsten, doch het gaat allemaal heel kalm aan nog. Toch zal de verdere ontwikkeling in dit oosten gaan als een sneauwbal, met steeds sneller tempo. De oosterse wereld, die wü nu nog gezien hebben, zal over 10 jaar heel landers z^'n. Men heeft geld nodig om de armoede uit te bannen!

Zoals ik het eens heb horen uitdrukken, wij mensen van het westen zullen een stukje van onze welvaart moeten afstaan aan deze vergeten groepen.

Hoe, dat hangt af van de leiders van die landen, van hun wysheid. Daar kunnen wq geen enkele invloed op uitoefenen.

J. BOOMSMA

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen