Het beleg van Middelburg (1.)

Een Spaans eiland tussen de Geuzen.

,, Dit jaar bestaat Middelburg als stad 750 jaar: in 1217 kreeg het stadsrechten. In juni wil men dit historische feit op sobere wijze herdenken, voor een uitbundige feestviering heeft men geen geld genoeg.

Ieder kent natuurlijk het interessante verhaal — met het mooie lied — van de inneming van Den Briel door de Watergeuzen. Dat was op 1 april 1572. „Op de eerste april verloor Alva zijn bril."

Ook zullen liefhebbers van de Zeeuwse historie de regels wel kennen: „Op april zes verloor Alva zijn fles." Zes dagen na de inneming van Den Briel koos Vlissingen (heeft als wapen een fles) de zijde van de Prins van Oranje. Een maand later (4 mei) deed Veere hetzelfde, weldra gevolgd door Arnemuiden en het platteland van Walcheren voor een groot deel. Nu lag Middelburg daar als een Spaansgezind eilandje te midden van Oranjeklanten en Geuzen. Het spreekt vanzelf, dat de aanhan

Het spreekt vanzelf, dat de aanhangers van de Prins alle moeite deden om ook de hoofdstad aan hun zijde te krijgen. Tenslotte is het hun gelukt, maar na een belegering van bijna 2 jaar.

De meesten weten weinig of niets van dit beleg af, ook de Zeeuwen niet. Toch is de geschiedenis ervan even boeiend als de belegering van Haarlem, Alkmaar en Leiden. Daarvan weten we genoeg, alle geschiedenisboeken handelen er uitvoerig over. We zijn vertrouwd geraakt met de dappere Haarlemse vrouw Kenau Simans Hasselaar; we kennen de burgemeester Pieter van der Werf uit Leiden beter dan onze buren; we dansten van vreugde bij het horen ,van Alkmaar begint de victorie." Maar bij het beleg van Middelburg

Maar bij het beleg van Middelburg trekken we een verwonderd gezicht en halen onze schouders op. Daarom in het jaar van het 750-jarig bestaan der Zeeuwse hoofdstad een paar artikelen over deze belangrijke gebeurtenis.

Aanvallen op de stad

De belegering van een stad stellen we ons meestal zo voor: een stad met dikke muren en diepe grachten, de muren versterkt en bevolkt met soldaten, de poorten bewaakt, de bruggen opgehaald. Daaromheen de vijand, die de stad aan alle kanten insluit, achter schansen en in loopgraven beschut. Aanvallen op de stad en uitvallen uit de stad op de belegeraars. In de meeste gevallen gebeurde het

In de meeste gevallen gebeurde het ook zo. Maar bij de belegering van Middelburg ging het anders toe, van een nauwe insluiting is geen sprake geweest.

Vanuit Vlissingen heeft Treslong een paar keer geprobeerd door een aanval Middelburg te veroveren, maar het is hem niet gelukt.

Reeds in april 1572 deed hij een aanval op de Noorddampoort, die echter mislukte. Hij werd teruggeslagen en op zijn terugtocht naar Vlissingen nam hij en passant het slot. Ter Hooge, waarvan de bewoner Jan van ter Hooge tijdig was gevlucht. Een paar weken later beproefde hij

Een paar weken later beproefde hij zijn geheel bij de Zuiddampoort — weer tevergeefs.

Kort daarna kreeg Middelburg versterking. Een vloot van admiraal d' Avila zette hij fort den Haak te Vrouwenpolder 1200 Spaanse en. Waalse soldaten op het strand, die vechtend hun weg naar Middelburg vonden. Het aldus versterkte garnizoen deed een uitval op de belegeraars, die met achterlating

van hun geschut naar Arnemuiden vluchtten. De Spanjaarden achtervolgden hen en wisten zelfs Arnemuiden te heroveren, waarbij 400 burgers en geuzensoldaten sneuvelden.

Verovering üoor verraad?

Een jaar later (1 juli 1573) hebben de Geuzen nog een keer geprobeerd Middelburg te veroveren met de hulp van de Middelburgse busschieter' (kanonnier) Aart de Mesmaker. Ongeveer 1000 man uit Vlissingen zouden zich 's nachts dicht bij de stad in de tuinen verbergen, 's Morgens vroeg zou bij Arnemuiden alarm ge- Bfiaakt worden, loos alarm. Trokken de Spaanse soldaten dan uit Middelburg om daar te gaan helpen, dan zou Aart de Mesmaker zorgen, dat de poort voor de weggekropen Vlissingers werd opengedaan. Hij had verzekerd dat wel 2 a 300 burgers hem zouden helpen om de Vlissingse troepen binnen te laten. Ook deze poging is niet gelukt. Schild

Ook deze poging is niet gelukt. Schildwachten op de muur ontdekten de verstekelingen en van het mooie plan kwam niets terecht. In de stad begreep men dat er verraad in het spel was. Men maakte pijnbank en geselkoord gereed om de verraders te ontdekken. Op het hoofd van de ergste schuldige zette men f 600,— beloning, maar Aart wist uit de stad te ontsnappen. Nu moesten de Spanjaarden genoegen nemen met het verhoren en martelan van 5 verdachte personen. Ze werden op het galgenveld buiten de stad aan de galg gehangen. Zoals het de gewoonte in die tijd was, bleven de lijken daar als een afschrikwekkend voorbeeld hangen tot ze verteerd waren. Pas na de overga's^e der stad hebben de familieleden gelegenheid gekregen de half vergane lichamen van de galg af te nemen en te begraven.

Verbroken verbindingen

Door rechtstreekse aanvallen de stad veroveren ging dus niet. Daarom pasten de Geuzen een andere taktiek toe: ze zouden de verbindingswegen afsnijden, zoals dat bij de tegenwoordige oorlogvoering heet. Deze methode is hun prachtig gelukt: door de honger gedwongen heeft Middelburg zich tenslotte moeten overgeven.

Nu Arnemuiden weer in Spaanse handen was; kon er door de smalle ondiepe Ame wel eens wat in de stad gebracht worden. Vooral uit Goes, dat eveneens nog Spaans was. Wel heeft Tseeraarts vanuit Vlissingen geprobeerd Goes te veroveren, maar na een beleg van een paar maanden moest hij terugtrekken. Dat kwam ook doordat Alva's dappere officier Mondragon vanuit Bergen op Zoom door het verdronken land van Zuid-Beveland waadde en hulp aan Goes bracht. Toen moest Tseeraarts maken dat hij wegkwam. De Geuzenschepen zwalkten op het

De Geuzenschepen zwalkten op het Sloe voor de mond van de Ame en beletten de hulp aan Middelburg zo goed mogelijk. Door dit onbeduidende vaarwater

Door dit onbeduidende vaarwater konden trouwens alleen kleine scheden terecht. De voornaamste waterweg naar Mid

De voornaamste waterweg naar Middelburg was het kanaal, dat tijdens Karel V 30 jaar geleden gegraven was van de stad naar het fort Rammekens of Zeeburg. Wanneer deze verbindingsweg was afgesneden, dan was Middelburg verloren.

Rammekens veroverd

Vanuit Vlissingen legde men er zich dus op toe om Rammekens te veroveren. Op 30 juli 1573 deed men een schijnaanval op Arnemuiden. Zo werden de Spanjaarden uit het kasteel gelokt om hun makkers in Arnemuiden te gaan helpen. Er bleven slechts 70 man bij het fort, waarvan de meesten bezig waren om koren te snijden in de omgeving. Nu werd Rammekens zowel van de land- als van de zeezijde beschoten. Een loopgraaf werd naar de muur aangelegd om die in de lucht te laten vliegen. Zover is het echter niet gekomen. Op 4 augustus gaf de bezetting zich over, op voorwaarde dat ze vrije uittocht naar Middelburg kreeg. In het kasteel vond men 18 stuks geschut, veel kruit en kogels en wel voor drie maanden vlees, koren en wijn. Men was dus wel berekend op een langdurig beleg.

Door de verovering van Rammekens kwam de toegang tot de haven van Middelburg in het bezit der Geuzen. Zo goed als niets kon er meer door. Dit was het begin van het einde der stad, zoals we in het volgend artikel zullen

Middelburg. L. van Wallenburg.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen