Conflict in de A.R.P.

ons vorig artikel blijkt, dat er iipiële controversen bestaan bine A.B.P., die vroeg of laat tot exmoesten komen. De heer Eoolvindt „conflict" een te groot woord de meningsverschillen, maar als jublieke aanval van een A.R. parjrzitter op het optreden van een formateur geen „conflict" genoemd worden d.w.z. een botsing van mem, dan weten we het niet meer. duidelijk een fundamenteel geaan overeenstemming over de van de niet-confessionele coali- ;ner, dat veroorzaakt wordt dpor Jl in principiële waardering van locialisme en het liberalisme in de icieel-sociaaleconomische sector, erschil is evident en wordt door •e politicus onvoorwaardelijk er- Antirevolutionairen, die de P.v.d. -or samenwerking prefereren, dus lUis CS. voelen meer voor overlingrijpen, dirigisme, accentuering , sociale kwesties etc., terwijl de 'Standers van samenwerking met de V.V.D. meer de kant van de maat- .pelijke vrijheid uit willen. Het tin deze kwestie dus om een fundale tegenstelling. Het beleid van bterim-kabinet-Zijlstra — al zijn ig enkele linkse heren in gebleven amp) of gekomen (Verdam) — S voorbeeld van een gezond econofinancieel beleid en prof. Zijljheeft er blijk van gegeven zulk een d beter met de liberalen dan met de socialisten te kunnen voeren, getuige zijn keuze voor de V.V.D. Bestrijding van de inflatie en sanering van het overheidsbudget zijn niet doeltreffend mogelijk in samenwerking met de P.v. dA., cLA., die nimmer rekening wenst te met economische en financiële Kiijk kheden.

^^•ar I onze mening gaan trouwens de ^Bessic issionele partijen en af en toe zelfs •Ptr.v.I .D. ook nog te ver met de „socialerigheid". Maar daar zuUen we in dit verband niet verder op ingaan. Het gaat nu over de zaak-Berghuis, die in wezen een symptoom is van de interne 'kDmigl _heid in zijn partij, iJ^Ber ierzij ds is er in de partij fel gerea

iJ^Ber ierzij ds is er in de partij fel gereaop zijn onprincipiële en ontacuitlatingen, maar aan de andere iaHte heeft hij ook instemming gevonden bij bepaalde groepen en personen. Zo b.v. bij dr. Bruins Slot, die er in „Trouw" als de kippen bij was om zijn adhesie te betuigen en die daardoor de positie van zijn blad nog meer zal verzwakken dan ze al is. Dr. Diemer van Rotterdammer" echter schaarde terecht, zij het in gematigde be 'dingen zoals steeds, achter Bies- '1 en Roolvink. Vanzelfsprekend Berghuis ook steun van uitgesproprogressieven, toen hij naar de nologie van „Het Parool" de rode ipel in het hoenderhok gooide". elftal A.R. ontevredenen verklaareen pubUeke brief er spijt van te htiben in februari op de A.R.P. gesttid te hebben. Ze heten nu „de elf •^stemmers"

TM hen behoren o.a. de reeds genoemde 6m Van Putten (journalist bij de „^agse Courant") en een zoon van pira. De Gaay Fortman, die dus nog W^ verder naar links gaat dan zijn vader. Deze elf zijn niet allen jongeren want er zijn personen bij van boven de iOi In een interview met het links-so'c. wedeblad „Vrö Nederland" zei De Gaay Fortman jr.: „Onze partij moet begrijpen, dat wij over vier jaar geen genoegen meer nemen met allerlei kleine zinnetjes in het program, waar later niets van wordt waargemaakt. Maar de P.v.dA. is voor ons geen aanvaardbaar altematief. Het woord socialisme zegt aiiema iets. In de bestaande partijen is |^n^i( lossing niet te zoeken". Hij beseerde prof. Zijlstra, dat deze geen Kroisee ontwilckelingshulp genoeg wil geven, ontwik omdat hij het evenwicht in de betalingsbalans hoger stelt! De medeonderaar Boukema zei: „Als je op ^k^a; de stemt, weet je absoluut niet je aan toe bent. De confessionele politiek in Nederland heeft afge mt Er zitten in die drie partijen ensen met radicale ideeën en die zien mSlser zich in hun eigen partij geplaatst teyer ir mensen met minder radicale zich ^BBevei De confessionele partijen vorgeen enkele eenheid, politiek niet ^Kn. BMl en sociologisch ge niet. Er is eenvoudig niet mee te werken." En hij voegde er- |toe: „De A.R.P. had op grond van partijprogramma 's al voor de ezingen moeten verklaren, dat zij zitting zou nemen in een kabinet e P.v.dA. of anders niet mee zou m".

zien dus, dat de A.R.P. versurd wordt door inwendige politieke ien, die lange tijd latent zijn gefen, maar die nu bij de duidelijke in ons partijwezen openbaar wor- De linkervleugel ontziet zich zelfs . de eenheid van de partij op het spel te zetten. Op een moment, dat de A.R.P. na jarenlange achteruitgang op merkwaardig hoogtepunt in haar 'rlogs bestaan is gekomen — vergswinst, een A.R. minister-presials beredderaar van de boedeleen A.R. formateur voor een iw kabinet — op zulk een moment • uitgerekend de partijvoorzitter de nde party in rep en roer brengen met ajn links-radicaal fanatisme. Vanuit partijpolitiek -oogpunt bezien kan het niet ongelukkiger. Bovendien wordt de kabinetsformatie vermoedelijk bemoeilijkt door de verdeeldhid onder de A.R. en is dat wellicht al gebeurd bij de mislukte formatie-Biesheuvel. Dr. Berghuis heeft dus met zijn uitlatingen wel een zware verantwoordelijkheid op zich geladen, zowel met betrekking tot zijn eigen partij als voor de kabinetsvorming. We kunnen n.1. wel aannemen, dat een nieuw kabinet het zwaar te verduren zal krijgen: de regeringsmeerderheid is niet zo heel groot n.1. 86 van de 150. Vallen er een aantal linkse K.V.P.'ers en A.R. af bij een stemming, dan ligt het kabinet in duigen. Men moet niet vergeten, dat niet alleen de linkse A.B., maar ook de radicale roomsen niet zullen schromen een kabinet met liberalen zo spoedig mogelijk te laten vallen als ze er kans voor zien. Zo zal men de linkse oudpremier Cals danig in de gaten moeten houden, want deze is blijkens zijn uitlatingen bij terugkeer van zijn rustperiode in Suriname op Schiphol al direct begonnen met een felle aanval op een kabinet met de V.V.D. Deze fanaticus zal zeker niet bereid zijn zijn verlies in „de nacht van Schmelzer" te nemen. En ook de vakbondsleiders van het N.K.V. en het C.N.V. zullen een mislukking van elke formatiepoging buiten de P.v.d.A. om met gejuich begroeten.

De vraag is nu hoe in de A.R.P. het conflict, dat door de uitlatingen van dr. Berghuis is ontstaan, zal worden opgelost. Daarover valt uiteraard weinig te profeteren. Over 't algemeen wordt bij zulk een situatie in elke partij eerst geprobeerd de zaak uit te praten en met één of andere compromisformule de partij te pacificeren. Maar dit lukt lang niet altijd. De A.R.P. heeft in haar historie meer conflicten gekend: in 1894 Kuyper tegenover De Savomin Lohman, geëindigd met een scheuring; omstreeks 1916 Kuyper aangevallen door vijf prominente A.R. waarbij de leider zich handhaafde en de opposanten in de partij bleven; in 1936 de kwestie met prof. Hugo Visscher, die de Chr. Nat. Actie oprichtte en de A.R.P. verliet; in 1939 met prof. Gerbrandy, die tegen het advies van de partijleiding in het kabinet-De Geer met twee socialisten zitting nam; en in 1960 tussen de A.R. fractie en de A.R. minister van Aartsen over de woningbouw, dat werd bijgelegd. Thans gaat het over een essentieel verschil van opvatting, inzake de politiek op sociaal-economisch-financieel gebied. Men zal wel proberen deze verschillen te bagatelliseren ten einde op die manier links en rechts bijeen te houden, maar uit alles blijkt, dat deze controverse zich steds meer toespitst en dat men ze eenvoudig op de duur beslist niet kan omzeilen. Ze is trouwens concreet aan de orde in de keuze tussen de P.v. d.A. en de V.V.D. Daaromtrent zullen het moderamen en het Centraal Comité zich uiteindelijk moeten uitspreken. Het zal ervan afhangen hoe groot de aanhang van Berghuis is. Hoe het ook zij, wij als buitenstaanders zouden in ieder geval het meest bevredigd zijn, wanneer de partij als zodanig zich duidelijk uitsprak voor een rechtse koers. Men weet wat wij daaronder verstaan. Blijkt de linkse groep een beduidende aanhang te hebben — de „Telegraaf" meent dat Berghuis slechts een zeer klein groepje achter zich heeft en dat de hele fractie achter Biesheuvel staat, wat wij per se niet geloven — dan is een splitsing onafwendbaar. De ontwikkeling der dingen gaat nu eenmaal ontegenzeggelijk in deze richting ,ook in de K.V.P. en wellicht eveneens in de C.H. U. Dit conflict, dat vroeg of laat komen moest, zoals we in onze meergenoemde serie hebben geschetst, dient een duidelijke oplossing te krijgen d.w. z. het moet eindigen met een besliste positiebepaling ten opzichte van de thans dominerende controverse sociaal-links en sociaal-rechts. tussen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen