Ds. Jean De Labadie Een Zwerveling

In het vorige artikel zagen we dat ds. de Labadie uit Middelburg verbannen werd en in Veere ging wonen. De meeste bewoners hier kenden dominee De Labadie. Hoevelen zullen de wandeling naar Middelburg wel eens gemaakt hebben om naar zijn prediking te luisteren. Hij had er veel vrienden. De magistraat van Veere was verontwaardigd over zijn afzetting. Om hem hierheen te krijgen werd er besloten een Waalse kerk te stichten. Van de Ned. Hervormde en Schotse gemeente vond men het uitstekend. Deze predikanten schijnen dus geen last van jaloezie gehad te hebben! Natuurlijk kon dit geen kerk worden, die bij het Waalse kerkverband was aangesloten. Het werd een aparte kerkgemeenschap, die zich Evangelische kerk noemde. Men was niet gebonden aan de liturgische geschriften van de Hervormde en Waalse kerk. Los van alle menselijke gezag had men geen andere regel dan de leer van de HeUige Schrift. Strijd tussen Middelburg en Veere Veel voorname families verhuisden van Middelburg naar Veere. Ook Anna Maria van Schuerman kwam in Veere wonen en sloot zich aan bij de nieuwe gemeente. De afgezette kerkeraad van Middelburg werd in Veere als zodanig aangesteld. Niet alleen 's zondags maar ook in de week preekte De Labadie meermalen. Wat was het dan druk op de Veerse weg van Labadistische kerkgangers uit Middelburg. Tot grote ergernis van de stadsregering van Middelburg. Op die manier was er nog geen eind gekomen aan de kerkstrijd. Bovendien nam de bloei van Veere toe door de aanwas van de bevolking, tot schade van Middelburg.

Daarom wendde de magistraat van Middelburg zich tot de Staten van Zeeland om hulp en raad. Met als gevolg een bevel aan het stadsbestuur van Veere om De Labadie uit zijn rechtsgebied te verbannen.

Maar Veere weigerde beslist het bevel op te volgen, het beriep zich op zijn stadsrechten. Ging het niet goedschiks, dan maar kwaadschiks. Middelburg wapende zich om met geweld Veere te dwingen en De Labadie te verwijderen. Maar ook de Veerse burgers werden gewapen om hun rechten en vrijheden te verdedigen. Bij de poorten en op de wallen zullen ze de Middelburgers wel ontvangen! Zo was de burgeroorlog uitgebroken tussen twee plaatsen die vlak bij elkaar lagen.

plaatsen die vlak bij elkaar lagen. Tot bloedvergieten is het echter niet gekomen door het verstandig optreden van De Labadie. Vanaf de pui van het stadhuis sprak hij de gewapende burgers toe. Hij wilde niet dat er burgerbloed zou vloeien, dat de privilegiën van Veere zouden worden gekrenkt. Het koninkrijk dat hij predikte was niet van deze wereld en mocht niet worden uitgebreid door het zwaard. Hij dank te de burgers voor hun liefde en zou vrijwillig Veere verlaten. Het eerst de onstuimige man met zijn vurig Frans temperament dat hij op deze manier de twist tussen beide steden heeft bijgelegd. Nog in hetzelfde jaar 1669 vertrok hij naar Amsterdam.

In Amsterdam

Ongeveer honderd personen uit Middelburg, Veere en andere plaatsen volgden hem naar Amsterdam. Ook de beide Waalse candidaten Yvon en du Ligny gingen met hem mee. Later trokken deze het land door om overal gemeenten, meest kleine gezelschappen, te stichten.

In Amsterdam woonde De Labadie in een groot huis, waarvan een gedeelte als kerkzaal werd ingericht. De stadsregering ontving hem vriendelijk en verzekerde hem volkomen vrijheid en bescherming. Onder zijn aanhangers had hij zelfs een paar burgemeesters. Groot was ook hier de toeloop. Er waren er echter ook die zich van hem afkeerden, omdat zijn prediking te streng was. Hij predikte strenge tucht en eiste grote zelfverloochening. Wie de wereld nog liefhad werd niet toegelaten tot zijn gemeente. Zijn ideaal was een heilige gemeente van enkel wedergeborenen. Geen kaf onder het koren, geen huichelaars en geveinsden in de gemeente.

Predikanten die bekommerd waren over de afval van de kerk, waren zeer met hem ingenomen. De bekende Wilhelmus a Brakel heeft zelfs een paar keer op het punt gestaan zich bij hem te voegen. Maar het merendeel der predikanten ging niet met hem mee. Ze zochten naar middelen om hem kwijt te raken. Het is hun gelukt, eigenlijk door een misverstand. In zijn huisgemeente was namelijk een weduwe uit Middelburg gestorven. Met een rouwkleed bedekt stond het lijk opgebaard om na een paar dagen begraven te worden. Op die dag kwamen juist een paar werklieden om aan een riool te graven. Enkele straatjongens zagen dit en trokken daaruit een totaal verkeerde conclusie. Ze verspreiden het gerucht dat men in het huis van De Labadie de mensen doodsloeg en stilletjes begroef! Er ontstond een relletje, de ruiten

Er ontstond een relletje, de ruiten werden ingegooid, tegen de deur getrapt, zodat het stadsbestuur tussenbeide moest komen en het huis bewaken. Om erger te voorkomen nam de magistraat toen het besluit, dat het bijwonen van de godsdienstoefeningen verboden werd. Van uitbreiding der gemeente was

Van uitbreiding der gemeente was zodoende geen sprake meer. Het was maar een klein groepje dat bij elkaar woonde. Het volgend jaar (1670) verliet men de hoofdstad.

Duitsland en Friesland Ze hadden een uitnodiging gehad van

prinses Elisabeth van de Paltz om Herford (Westfalen) te komen wone Deze prinses kende Anna Maria vi Schuerman goed, had haar wel eens ons land bezocht.

Met genoegen maakte De Labad van dit aanbod gebruik. Hier werd t gemeenschap nog meer dan in Ambttdam een echte huisgemeente. Voorla, leefde men in gemeenschap van got deren, zoals de eerste gemeente „ Handelingen 2. Het was een groep van ongeveer 50 personen, dat soms r het gebruik van het H. Avondmaal volvoering geraakte. Men ging dan t kaar omhelzen en kussen („de kus c liefde" uit de brieven van Paulu wellicht goed bedoeld, maar op buiter staanders maakte het wel een ietu^ zonderlinge indruk.

De Labadie wilde ook hier slech een gemeente van enkel wedergebort nen. Daarom mochten alleen aan h H. Avondmaal beproefde godzaligen k men. Ook het andere sacrament, c Doop, was alleen voor ware gelovige Beter dan de kinderdoop was dus o volwassendoop na het afleggen van ge loofsbelijdenis, meende hij. Voor z bekeerde gemeente was bij bellezen , zozeer nodig, vond hij, ze moesten me letten op de inwendige uitspraken u Gods Geest en zich lijdelijk ondt' werpen aan Gods vnl. Ook was er veel tegenstand van -

Ook was er veel tegenstand van - Lutherse predikanten in Herford. ' Labadisten zijn noch Paaps, noch L. thers, noch Gereformeerd," verklaï*^ den ze. Na twee jaar hier gewoond hebben, moesten ze Herford verlaten Ze gingen naar Altona, toen Dte-' gebied. Daar stierf De Labadie, juist zijn 64e verjaardag (1674). Toen ^ volgend jaar een oorlog tussen Zwed' en Denemarken uitbrak, vonden ze k veiliger deze streek te verlaten, z vertrokken weer naar ons land en ve tigden zich in de Thetinga-state Wieuwerd in Friesland. Deze behoor aan de adellijke familie Aerssen v Sommelsdijk, waarvan drie zusters ! van de Labadistengemeenschap v,/ ren. Een van haar is getrouwd r Pierre Yvon, de opvolger van De L badie als geestelijk leider van de gioc- Een halve eeuw hebben ze hier c rustig leven geleid. Ze werkten ha' zowel in de landbouw als m het be oefenen van allerlei handwerk (moffe „labedissen"). Eenvoudig en nederi gekleed schaamden ze zich niet \o het minste en verachtelijkste werk, ai hoogmoed moesten ze afsterven. H. inrichting en wijze van doen had ic kloosterachtigs. Langzaam ging de groep achteru tot in 1725 de laatste uit het slot Th tinga vertrok.

Middelburg. L. van Wallenbur:

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen