Uit Het Kijkyenster

tijd tot tijd neem ik de lezers eens mee naar de boekhandel, m een recensie te geven (dat ge- ,1 elders in dit blad óók) maar om Sandacht te vestigen op een boek, ik zelf enige aangename uren lOeleefd. k werk dat ik ditmaal op het oog

k werk dat ik ditmaal op het oog [en dat keurig uitgegeven vóór me is alweer meer dan een jaar oud. is het proefschrift, waarop Dr. C. ikker (thans Ned. Herv. predikant iderdijk) in dec. 1965 is gepromo- ,v^.^ tot doctor in de theologie aan de Leidsf' Universiteit. De titel luidt: „De classi» Dordrecht van 1573 tot 1609". De uitgave kwam tot stand met steun van de Neaerlandse Organisatie voor Zuiver Wetenschappelijk Onderzoek en is verzorgd door de Universitaire Pers te Leidea Nu kan ik me voorstellen dat iemand, na kennis genomen te hebben van deze gegevens, denkt: „Dat is aan I mij niet besteed. Een strikt wetenschappelijk boek, op academisch niveau geschreven, en dan handelend over een streek, die mij geheel vreemd is". Toch is dat oordeel te voorbarig.

In de eerste plaats hebben we weliswaar met een nogal specialistisch wedt te doen, maar dat is nog niet hetzelfde als onleesbaar! Een kerkhistoricus moet uiteraard nauwgezet en precies te werk gaan, maar Dr. Tukker verstaat de kunst om op zichzelf droge gegevens uit een ver verleden tot een boeiend geheel te verwerken. En ten tweede: de classis Dordt was in die dagen groter dan U denkt! Wist U bijvoorbeeld dat haar gebied zich uitstrekte niet alleen over de Alblasserwaard en de Vijfherenlanden, maar ook over de Krimpenerwaard en de Lopikerwaard, ja zelfs over de westhoek van Brabant? Dat kwam doordat de jonge kerk der reformatie nog in een noodtoestand verkeerde. Later, toen er meer predikanten waren, ontstonden ook nieuwe classes.

Uit deze grote classis Dordrecht nu heeft Dr. Tukker de acta van de eerste 35 jaar nauwkeurig getranscribeerd. Men kan zich enigszins voorstellen wat een werk deze transcriptie op zichzelf al is geweest. Maar de auteur geeft meer dan wat feitenmateriaal uit een grijs verleden. Hij heeft al deze gegevens gerubriceerd en in bepaalde verbanden geplaatst. Nadat hij in Hoofdstuk I het ontstaan en de omvang der verschillende classes heeft beschreven, handelt hij in Hoofdstuk II over „Kerkorde en Kerkrecht", in Hoofdstuk III over „Kerk en Overheid", terwijl Hoofdstuk IV gewijd is aan de inrichting van de eredienst en de opleiding tot het ambt. Men ziet, het zijn stuk voor stuk boeiende onderwerpen, die aan actualiteit nog niets hebben verloren.

Er is uit dit boek niet weinig te leren. Onder andere over de vestiging van de gereformeerde kerk in deze landen, die plaatselijk slechts moeizaam tot stand kwam. Maar ook over de zorg van de nog jonge kerk voor het welzijn van héél het volk, met betrekking tot de sociale zorg en het onderwijs aan de jeugd. En niet te vergeten over het eindeloze touwtrekken tussen kerk en overheid wanneer ergens een predikant beroepen zou worden. Dat alles wordt dan toegeUcht met vele smakelijke — soms ook vermakelijke — voorbeelden uit de toenmahge kerkelijke praxis. Wat mij persoonlijk nog wel het meest heeft geboeid is het gedeelte dat handelt over de verhouding: plaatselijke gemeente of algemene kerk. In de dagen van Afscheiding en Doleantie en ook telkens daarna is het Gereformeerde kerkrecht vaak eenzijdig gehanteerd en-geïnterpreteerd. Men deed het dan gaarne voorkomen alsof de meerdere vergaderingen slechts een soort parlement vormden, waarin de afgevaardigden van volstrekt autonome gemeenten het voor het zeggen hadden. Deze voorstelling is een schoolvoorbeeld van congregationalisme en voert tenslotte elke kerk op de weg naar de sekte. Men vergelijke slechts de ontwikkeling in de Gereformeerde Kerken (Vrijgemaakt). Daar zijn de kerkeraden zó absoluut en oppermachtig, dat ze de adviezen van de meerdere vergaderingen rustig naast zich neerleggen!

Dr. Tukker toont in zijn proefschrift bij de stukken aan, dat het „van den beginne alzo niet geweest is..." De kerk wordt naar gereformeerd kerkrecht wel „van onderop" geregeerd, maar er vielen toch heus wel beslissingen „van bovenaf". Dat werd mede veroorzaakt doordat de jonge kerkeraden in zekere zin nog onmondig waren; later was het optreden van gemeenten tegenover classis en synode zelfstandiger. Maar de meerdere vergaderingen zijn nooit zonder gezag over de mindere geweest.

TÜr ie

Al met al heeft Dr. Tukker met deze dissertatie alle liefhebbers van de vaderlandse kerkgeschiedenis een grote dienst bewezen. Wie de kerk en haar historie liefheeft, moet dit boek aanschaffen en bestuderen. Het verleden maakt het heden verstaanbaar.

Waarnemer.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen