Over stralings- en transportkou

(van onze weerkundige medewerker) Er zijn mensen, die met de deur in

Er zijn mensen, die met de deur in huis vallen, weer anderen, die bescheiden en veel minder opvallend bij je binnenkomen. Deze typering is ook van toepassing op de winters. In het ene gevalt overvalt koude, Russische of Skandinavische lucht met stormachtig geweld ons land van het oosten, resp. noordoosten uit, een andere keer vriest het hard, zonder dat men er veel erg in heeft en sluipt de winter als het ware op kousevoeten onze contreien binnen. Wanneer krachtige tot harde winden kou van elders aanvoeren, spreekt men van transportkou. In geval het ter plaatse door sterke afkoeling boven een sneeuwdek van betekenis tot lage temperaturen komt, is er sprake van stralingskou.

Een mooi voorbeeld van het laatste weertype hebben we eind vorige week meegemaakt. Wind van betekenis was er niet en er heerste al enkele dagen een weertype met buien, waarvan sommige met hagel. Dit wees op kou in de hogere atmosfeer, maar aan de grond bleef de temperatuur bij bewolking overwegend nog boven nul. De volgende fase was: aanvoer van nog wat koudere lucht in de hogere lagen, waar zich een storing manifesteerde, die de neerslag als sneeuw deed neerslaan. Nadat er zich een sneeuwdek van enige betekenis had gevormd en de lucht na de storing opklaarde, daalde gedurende de nacht de temperatuur in de onderste lagen spontaan tot -5 gr. C, de eerste winterse stap. Een volgende sneeuwstoring deed het nog eens dunnetjes over en toen er vervolgens opnieuw opklaringen kwamen, die sterk werden uitgebreid door een gebied van hogedruk, dat het beetje wind, dat er was, totaal aan banden legde, waren de condities boven een sneeuwdek van 8-9 cm. in het noorden en 12 cm. in het centrum van het land op 7 januari gunstig voor een sterkere nachtelijke afkoeling tot -16.2 gr. C in Leeuwarden en tot -14 in Eelde. Er heerste bij uitstek stralingsweer, hetgeen iedereen, die eind vorige week overdag de Nederlandse wintersportsfeer heeft geproefd, zal kunnen beamen. Een voorbeeld van zuivere stralimgskou dus, die tot stand kon komen door zelfversterking van de winter boven een sneeuwdek, dat de aardse warmte afgifte effectief tegenging. De januarizon was bij lange na niet bij machte het nachtelijke warmteverlies overdag goed te maken, hetgeen wel blijkt uit het feit, dat het kwik zaterdag j.1. in Friesland de hele dag niet boven -5 gr. C uitkwam.

Een van de markantste voorbeelden van transportkou maakten we op 17 december 1938 mee. Over Europees Rusland bevond zich toen een hogedrukgebied van enorme omvang, dat als brongebied van continentaal-polaire lucht fungeerde. Nabij het centrum van dit maximum van 1060 mb (!) kwamen temperaturen van -30 graden voor. Via Duitsland stormde de koude Russische lucht op West-Europa af, waarbij ons land, België en de Britse eilanden vlot werden veroverd. In de ochtend van 18 december was overal in Nederland de temperatuur tot -10 graden gedaald en deze kou was niet aan nachtelijke uitstraling toe te schrijven, maar, zoals gezegd, een gevolg van de aanvoer van zeer koude lucht van elders. Polen meldde temperaturen van -20 graden. De Russische lucht nam ook Italië en Frankrijk in bezit. Op 22 december, toen de koude luchtstroming wat tot rust was gekomen, ging ook de uitstraling een woordje meespreken en behaalde Sittard -18,9 gr. C. Het station boekte met Vlissingen, Amsterdam- Hortus, Naaldwijk en Maastricht een nieuw kouderecord voor de maand december. Na kerstmis — op 27 december 1938 (in de ochtend) — viel overal in Nederland de dooi in. We kregen dus toen (eind 1938) niet met zo'n erg lange vorstperiode te maken. Er zullen mensen geweest zijn, die dit in verband hebben gebracht met de van zuid naar oost krimpende wind, die de vorsttoestand had ingeluid, want „een lange winter doet zich pas voor na een via noord naar oost ruimende wind", zegt men wel vaak. (Nadruk verboden)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen