De Herv. Kerk en de Chr. School

.rng IP" In Friesland, ft li&t e?L . met ver van Leeuwar 'de *(fiorró--"'' dorp, genaamd Hardega 7 ^^ dusver bij weinigen bekend. Se ?rt enige tijd echter is deze naam verbonden aan die van een geruchtmakende schoolkwestie, zodat thans heel Nederland weet, dat daar een strijd gaande is om de stichting van een Chr School, waarbij niet alleen de oude tegenstelling tussen openbaar en christe lijk onderwijs weer eens in haar voll scherpte tot uiting komt, maar ook d schoolpolitiek der Herv. Kerk in haa hoogste orgaan, de Synode met haa adviserend lichaam de Herv. Raad voo Kerk en School openbaar wordt. Doo 'dit laatste heeft de schoolstichting te Hardegarijp niet alleen plaatselijke betekenis, maar de krachten, die in deze strijd naar voren komen, vormen een symptoom van wat er sedert enige tijd leeft in de boezem van de Hervormde kerkleiding. Het is dan ook om deze laatste reden, dat wij aan de kwestie Hardegarijp aandacht wijden en in enkele artikelen de achtergrond ervan zullen behandelen.

Oe plaatselijke situatie In Hardegarijp zelf is slechts één school: de openbare, die door vrqwel alle kinderen wordt bezocht. Een klein aantal bezocht de Herv. Scholen te Tietjerk en Rijperkerk, op 2 ä 3 km afstand. De Hervormde kerkeraad van Hardegarijp is vrijzinnig en derhalve voorstander van de openbare school Van hem is dus niet te verwachten, dat hij een chr. school zal stichten, een Hervormde niet en een Chr. Nationale zeker niet. Maar nu is er in H. ook een evangelisatie, omdat een deel der Hervormden rechtzinnig is. Deze mensen hebben, samen met een aantal kerkelijk Gereformeerden, de zaak van de stichting ener Chr. Nat. School ter hand genomen. Aanvankelijk is dit mislukt, omdat de aanvrage niet geheel voldeed aan de wettelijke eisen, maar nu is de actie weer opnieuw begonnen en is men van plan door te zetten. Dit is uiteraard een grote teleurstelling voor de vrijzinnigen en daarom heeft onlangs de Herv. kerkeraad het nodig geoordeeld zijn stem te moeten laten horen in deze schoolkwestie, waarbij hij natuurlijk positie koos vóór de openbare en tegen de chr. school. Dat Volksonderwijs zich in de strgd geducht roerde, is vanzelfsprekend, maar het optreden van deze vrijzinnige kerkeraad was eveneens hoogst fanatiek.

De strijdwijze van de kerkeraadi In een kerkblad publiceerde hij een manifest aan de leden der Hervormde gemeenten. Daarin erkende hij, dat de kinderen moeten worden opgevoed in het Evangelie van Jezus Christus, maar dat betekent niet, dat de kerkleden verplicht zouden zijn hun kinderen naar een bijzondere chr. school te zenden. „Br bestaat geen schooltype, dat het monopolie bezit om onze kinderen op te voeden tot Christenen." Op de openbare school worden ze wel gevormd tot ,.waarachtige mensen." Daarom keurt de kerkeraad de stichting ener chr. nat. school af, temeer omdat ze deze ziet als een streven naar eien maflhtspositie. Deze schoolstichting vindt hij overbodig, omdat in naburige gemeenten gelegenheid is voor chr. onderwijs en ongewenst, omdat de bestaande breuk in de gemeente (kerkeraad contra evangelisatie) erdoor wordt verdiept. Hij spreekt de hoop uit, dat de gemeenteleden meer de eenheid van de Avondmaalstafel zullen zoeken dan die van de bestuurstafel en roept allen op, niet mee te doen aan de actie voor een chr. school. Fraaie arg;un»enten!

Fraaie arg;un»enten! Wanneer we dit pamflet even onder de loupe nemen, staan we toch versteld van wat deze kerkeraad durft schrijven. We gaan nu maar voorbij aan de uitdrukking, dat geen enkel schooltj^e een kind kan opvoeden tot een christen. Het is ons niet bekend, dat dit door voorstanders van chr. onderwijs ooit wordt beweerd. Dat geloofden honderd jaar geleden wel de heden van de Groninger richting, maar nu beamen blijkbaar zelfs de vrijzinnigen dit niet meer. De kern van de bestriding is hierin gelegen, dat deze vrijzinnige kerkeraad bang is voor zijn eigen machtspositie en daarom brutaalweg het bestuur der te stichten school ervan beschuldigt, naar zulk een machtspositie te streven. Nu kan dit argument ons koud laten, want het wordt bij elke schoolstichting vernomen van de zijde dergenen, die nooit anders hebben gedaan dan hun politieke of kerkelijke macht uitgebuit. Maar het is en blijft niettemin een verdachtmaking van mensen, die eerlijk voor hun diepste overtuiging strijden. Wat de breuk in de gemeente betreft,

Wat de breuk in de gemeente betreft, die wordt inderdaad verdiept, althans in de practijk, maar principieel maakt het geen verschil, want de tegenstelling rechtzinnig — vrijzinnig laat zich nu eenmaal niet overbruggen. En aangaande de opmerking over de Avondmaalsen de bestuurstafel zij erop gewezen, dat de Evangelisatiemensen groot gelijk hebben, wanneer ze liever met andere rechtzinnigen aan de bestuurstafel zitten van een chr. school dan met vrijzinnigen aan één Avondmaalsdis in dezelfde kerk.

De Hesrvownde Raaid voor K. en S. Men zou over heel deze plaatselijke strijd kunnen zwijgen, ware het niet, dat hij een landelijk karakter gekregen heeft, doordat de onder ons reeds lang in discrediet geraakte Herv. Raad voor Kerk en School er zich mee is gaan be­ moeien. De bovengescl^Qt pjp' uitgegaan ï" "v<.-<-»' Raad, m.a.w. rste oproep was dat de sch"'-' ^ «i^t deze Herv. practii'- s-fk- **'* orgaan der Synode, ^- . .«Jü^ohtiek der Herv. Kerk in i'^'g }lv. brengt, heeft zich welbewust uitgesproken tegien de stichting van een chr. school te Hardegangip. Het is derhalve geen wonder, dat er in de onderwijsbladen en ook in de grote pers deining is ontstaan en dat er enorme belangstelling is voor deze kwestie, niet zozeer om de school te H. zelf, maar omdat het hierbij tevens gaat om het standpunt der Herv. Synode in de schoolkeuze, dus in de tegenstelling christelijk — openbaar onderwijs. De Herv. Raad voor K. en S., waar­ van Ds Dijkstra voorzitter is, wordt standers zowel van openbaar als van door de Synode benoemd en telt voor christelijk onderwijs onder haar leden. Alle richtingen in de Herv. Kerk zijn erin vertegenwoordigd. Dit veelkleurig college nu moet de Synode adviseren in schoolzaken! Bovendien bestaat er ook nog een „WerkvcTl>aMd van Hei"v. leerkrachten" (openbare en christelijke"), Voorzitter daarvan is dhr P. van Aal­ dat nauw met de Raad samenwerkt. ten, een man van de ,,doorbraak", werkzaam bij het chr. onderwijs, doch lid van de Partij van de Arbeid! Zowel Herv. Raad als Werkverband zijn dus typische producten van het neo-Hervormde systeem van na de oorlog.

De vergadering te Utrecht Blijkbaar achtten beide het nuttig en nodig de zaak-Hardegarijp eens te behandelen op een grote vergadering in het centrum van het land. Daar kon ten eerste het standpimt van de H. Raad verdedigd worden en wellicht ook enige propaganda ervoor worden gemaakt. Een spreker was spoedig gevonden: de bekende Prof. Dr G. C. van Niftrik ui Amsterdam, die ook nu weer als woordvoerder zou optreden. Alle Herv. kerkeraden en onderwijzers, zowel openb als bijzondere, werden uitgenodigd en zo werd jl. Zaterdag 1 Dec. te Utrecht in de grote zaal van de Jaarbeurs een bijesnkomst gehouden met als onderwerp: Hardegarijp, een teken! Wij zijn er ook heen geweest en hebben er geen spijt van gehad. Prof. Van Niftrik is een goed spreker en een eerlijk man. Hij is te fanatiek om diplomatiek te zijn, zodat hij de achtergrond van de Herv. schoolpolitiek niet verhulde, maar duidelijk openbaarde. Helaas was er geen discussie. Men mocht schriftelijke vragen stellen. Wij hadden echter niets te vragen, wel één en ander er tegen in te brengen. Dat ging evenwel niet door. Intxissen was deze druk bezochte vergadering zeer leerzaam en is ons weer eens duidelijk geworden, dat het Chr. onderwijs zeer op zijn hoede zal moeten zijn voor de Herv. kerkleiding. Hierover en over de rede van Prof. Van N. D.V. een volgende maal.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen