De Balling Van Sluis

6.

„Weten de broeders wel hoe de zaken met Ds Koelman staan? De dominé van Sluis is nooit gecensuiecrd, van zijn predikdienst. En wat alles af doet, geen politieke overheid heeft macht een predikant te deporteren!!

Op die ongewone uitval der praeses komt reactie. Licht gemompel ontstaat aan alle kant.

Het duurt niet lang of Ds Brakel wordt hel zwijgen opgelegd.

„Wat. Zwijgen! Nooit!" verweert Brakel zich. Ik ben volkomen vrij, in een vrije Synode advies te geven! Het zijn niets dan „notoire waarheden, die ik zeg. En ook op die grond protesteer ik tegen dit zwijgverbod!" Hierop herhaalt hij die notoire waarheden „ettelijke

Hierop herhaalt hij die notoire waarheden „ettelijke reyzen."

„Ik meen alles wat ik zeg! Ik ben „wilUgh" om voor de waarheid te lijden" besluit Vader Brakel.

Nu Zijn Eerwaarde kreeg enige druppels uit de lijdensbeker.

Een klein voorproefje! In vier weken mag hij niet preken...! Vader Brakel legt dit verbod terzij en preekt. Ja wat nu? Brakel afzetten? Maar dan komt heel Holland in opstand! Dat is te gewaagd. De zaak loopt ongedacht goed af.

De overheid laat weten, dat ze tevreden is, als Brakel enige schuld belijd, in zake de toon van zijn spreken!! Dan is alles in het reine...! Rebus sic stantibus, denkt Brakel en zegt dat hij de waarheden handhaaft, maar dat hij zich iets zachter had kxmnen uitdrukken.

De kwestie is ineens van de baan.

Volgen we nog even Ds Koehnan op zijn zwerftochten door Zeeland.

Ons Gewest trekt hem bizonder aan. 't Verblijf bezorgt hem echter veel narigheid. 't Begint reeds in Sas van Gent. Een der broeders heeft zijn huis opengezet voor de balling, die 's avonds zal „oefenen."

Dit hoort Ds Swanke"*), die naar zijn broer de Baljuw snelt en aandringt dat deze in zal grijpen. Men overvalt de vergadering en neemt Ds Koelman

Men overvalt de vergadering en neemt Ds Koelman gevangen.

Maar nu komt de burgerij in verzet. Zestig burgers eisen vrijlating! Zo niet, dan De Baljuw die vreest dat hij zijn vingers zal branden bewilUgt hierin. Wel maakt hij op verzoek^) een proces over hem op, dat hij opstuurt.

Resultaat: 1000 gulden boete, als Koelman nog eenmaal in de Generaliteitslanden gesignaleerd wordt...

Op andere plaatsen gaat het niet beter. De vxoeger zo geachte predikant rekent men nu onder de Kerkelijke misdadigers.

Men noemt hem in één adem met Jean de Labedie en Den Herder!

Dit grieft de balling, die wars is van alle separatisme en geestdrijverij, waaraan laatstgenoemde „reformateuren" zich schuldig maken, zeer.

Hij behoort wel incognito te reizen. Zo is zijn persoon verdacht! Doch dan zal zijn spraak hem wel openbaar maken. Niet alleen moet Koehnan smaad en verguizing dragen.

Wie broederlijke liefde te ver drijft, wordt daarvan zelf de dupe.

Luistert U maar. Op 't laatst van Augustus vertoeft Ds Koelman, voor familie zaken, in Middelburg.

Natuurlijk neemt de balling de gelegenheid te baat om „private exercitiën" te houden.

De Middelburgse Magistraat laat de „zeer frequente conventikelen" oogluidend toe.

En — het dient tot hun ere gezegd, de Middelburgse dominé's zijn ook „ziende bUnd" Dankbaar vertrekt de balling naar Vlissingen. Naar zijn oude vriend Ds Thomas Pots. Deze „laboreert" veel aan „flerecijn", kan dus niet preken.

„Dat vind ik prettig Koelman dat je me op komt zoegen begroet hij hem bartelijk.

„Het genoegen is wederkerig zegt de leraar van Sluis. Ds Pots denkt er sterk over Koehnan in Vlissingen te laten preken.

De vorige dag is zijn ambtsgenoot Bernardus van Deinse bij hem op bezoek geweest.

„Weet je 't al van Deinse? „Wat?"

„Dat Ds Koelman naar Vlissingen komt." „Ik heb er iets van horen waaien Pots." „'t Is heel zeker, want hij logeert bij mij. Zeg van Deinse wat denk je ervan als ik hem in een van mij beurten zou laten preken? Ik weet dat velen Koelman graag willen horen. Daar steekt toch niets in?"

„Ik weet er niet van, dat er een kerkelijk verbod" of „revolutie" ligt tegen Koelman, Pots" maar — alsof hij een zeker voorgevoel heeft, dat hier voetangels en klemmen liggen voegt hij er voorzichtg aan toe:

„Ik wil er mijn gedachten wel even over laten gaan." Dit is Donderdag 31 Augustus. En 1 September arriveert de dominé uit Sluis. Direct gaat er een boodschap naar Van Deinse.

Deze gaat, maar pikt onderweg zijn collega Zevenhoven*) op, die Koelman ook graag wil begroeten. Spoedig is het viertal in druk gesprek gewikkeld. Koelman's hart is vol. De VUssingse collega's zijn met de balUng begaan. Ds Pots hakt de knoop door.

„En wat denk je Van Deinse is het niet beter, dat Koelman hier preekt dan conventikelen houdt? Ze hebben hem wel met de sterke arm Sluis uitgezet, maar het ambt van leraar heeft hij nog."

Even zwijgen de andere collega's. „In ieder geval is onze broeder geliefd bij Gods Volk en zuiver orthodox in de leer. Nou ja, die formulieren en de feestdagen. Dat zie ik anders. Maar dat zijn voor mij ondergeschikte zaken. Voor jullie toch zeker ook. Ik heb nog eens in het Classisboek gekeken. Ik zie wel staan dat er 11 October 1674 een missive is binnengekomen, maar niet wat hiermee gedaan is. Ik waag het erop." Hij keert zich naar zijn logé en vraagt:

„Kiuit ge Zondagmorgen mijn dienst waarnemen Koelman? Zelf kan ik niet preken en van mijn andere ambtsbroeders wil ik dit niet vergen. Mag ik op U rekenen? Koelman behoeft zich geen tweemaal te bedenken. Wat een schone gelegenheid om naar de begeerte van

Wat een schone gelegenheid om naar de begeerte van zijn hart, aan een heilbegerige schare, het Evangelie der zaligheid te prediken. „Ja graag!" stemt Koehnan toe. „Ik dank de Heere voor deze genade."

Ds Pots is dankbaar, doch niet voldaan. Hij kijkt naar Van Deinse, alsof hij zeggen „Nu is het uw beurt, om Koelman voor 's middags te vragen."

Ds van Deinse houdt zich op de vlakte. Maar Ds Pots laat niet los en zegt schertsend: „Ja, ja, als een vreemde koe op stal komt, zo melkt

„Ja, ja, als een vreemde koe op stal komt, zo melkt men haar gewoonlijk uit, eer men ze weg laat gaan. Me dunkt Koelman, je moest 's middags maar eens voor Van Deinse preken, die heeft juist dienst." „Dat zou ik niet van Ds Koelman durven vergen"

merkt deze op. „College Koelman heeft in zo'n lange tijd niet gepreekt."

„O wat dat betreft, daar kan Koelman best tegen. Hij kan wel hele dagen preken! Hij is een vol vat, schertst Ds Pots."

Ds van Deinse geeft zich gewonnen. Des Zondags preekt Ds Koelman tweemaal in stampvolle kerken

*) Ds Francois Swancke (ook Swanke) was eerst predikant te St. Kruis, later te Oostburg, van waar hij in 1670 naar Sas van Gent werd beroepen.

B) Op aanklacht van zekere Christoffel Del Corne, Baljuw van Sas van Gent.

8) Ds J. Zevenhoven, zich schrijvende Izaak Willemsen van Zevenhoven (geb. 1650 gest. 10 Oct. 1712) werd 6 April 1683 naar Vlissingen beroepen waar hij grote opgang maakte en tot 1686 stond.

'') Tenminste Ds Pots gaf bij zijn latere verantwoording voor, dat hij in overleg met enige van zijn collega's was gekomen en te samen hadden geoordeelt, dat het beter was Ds J. Koelman te Vlissingen te laten preken, als daar private exercitiën te laten doen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen