Luther een middel in Gods hand

Door de aflaathandel werden mensen bedrogen. Ze hadden alleen oog voor de straf die volgde op de zonden en niet voor de zonden zelf. Met geld kon de straf immers afgekocht worden. De beruchte aflaathandelaar Tetzel sprak niet of nauwelijks over de aard van de zonde. De ‘gelovigen’ hoefden voor de zonde zelf niet bang te zijn, wel voor de gevolgen. Die opvatting leidt tot zelfliefde. Het gaat er niet om hoe God aan Zijn eer komt, nee, het belangrijkste is dat ik de straf ontloop. Onder meer in stelling 27 schreef Luther over die onbijbelse verbondenheid tussen geld en schuld als volgt: ‘Het is puur menselijk gedoe, als men beweert, dat de ziel uit het vagevuur omhoogschiet, zodra de klank van het geld in de kist rinkelt’.

Boekdrukkunst

Luthers stellingen konden door de boekdrukkunst, die kort daarvoor was uitgevonden, snel worden verspreid. Dat gebeurde in de landstaal en in het Latijn. Het was de bedoeling van Luther om met zijn stellingen een discussie onder theologen op gang te brengen. Die gedachtewisseling kwam er, maar ook onder het Duitse volk werd volop gesproken over de opvattingen van de professor uit Wittenberg. Het ging daarbij niet alleen over de aflaathandel. De macht die de paus zichzelf toekende, de visie op de sacramenten, de leer van de goede werken en andere thema’s werden ter discussie gesteld. In Rome maakte men zich grote zorgen. Het leek wel alsof de vlam in de pan geslagen was.

Luther zweeg niet over zijn opvattingen. Hij lichtte zijn standpunten toe. Een hoogtepunt van de gedachtewisselingen was de ontmoeting tussen de pausgezinde dominicaan Johannes Eck en Luther. Dat gesprek vond plaats in Leipzig. Eck was een geleerde en slimme man. Tijdens het gesprek kwam ook Johannes Hus ter sprake. Die was in 1415 door het concilie veroordeeld. Eck beschuldigde Luther ervan dat hij het met de zienswijze van Hus eens was. Dat beaamde Luther. Daarmee was in feite het pleit beslecht. Hus was veroordeeld als ketter, Luther was het met Hus eens, dus ook hij was een ketter.

Twee keer in de ban

Na deze constatering raakten de ontwikkelingen in een stroomversnelling. Een van de destijds meest ingrijpende maatregelen was de kerkelijke ban. Die werd over ketter Luther uitgesproken. De eerste woorden luiden: ‘Excurge domine’, Sta op, Heere. Met deze woorden uit Psalm 10 wordt de Heere gevraagd om op te treden tegen de vijanden die Zijn kerk bedreigen en vooral tegen het zwijn Luther. In de bul komt ook aan de orde dat mede door Luther de dwalingen van Hus bekend geworden zijn ook in Duitsland. Luthers boeken moesten verbrand worden. De eerste stad waar dat gebeurde, was Leuven. Keizer Karel V gaf Luther opdracht om zich te verantwoorden op de Rijksdag te Worms. Dat was wel riskant, ondanks de vrijgeleide. Luther dacht aan Hus, die ondanks de belofte van bescherming verbrand werd. Toch ging hij. Nadat Luther in Worms weigerde zijn opvattingen te herroepen, werd voor de tweede keer een ban over hem uitgesproken. Nu de Rijksban, uitgesproken door Karel V. We weten de afloop: Luther werd ‘ontvoerd’ naar de Wartburg, waar hij zijn grote werk begon, namelijk de vertaling van de Bijbel in de landstaal.

Dankbaarheid en gebed

Met respect staan we ieder jaar op 31 oktober stil bij Luthers grote werk. Was hij een heilige? O nee, hij zou de eerste zijn om dat te ontkennen. Hij had zichzelf leren kennen en wist dat hij zondaar was. Zijn karakter was niet zo gemakkelijk. Driftige uitbarstingen van woede waren geen zeldzaamheid. Voor zijn omgeving viel het samenwerken niet altijd mee. Ondanks dat: de Heere heeft in en door hem grote wonderen gedaan. Daarom past op hervormingsdag dankbaarheid en tegelijkertijd het gebed of de Heere het grote werk dat Hij door Luther tot stand bracht, mocht zegenen tot ons eeuwig welzijn. ♦

slot

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen