Armoede: meer dan een financieel probleem

De overheid neemt verschillende maatregelen om de ergste pijn te verzachten. Zo is er een eenmalige energiecompensatie tot € 1.300 voor armere huishoudens. Ook komt er een prijsplafond dat van toepassing is op een gemiddeld verbruik van gas en elektriciteit. Het minimumloon is met 10% omhoog gegaan. Uitkeringen zijn met hetzelfde bedrag verhoogd. Al deze maatregelen verhinderen echter niet dat vele gezinnen fors inleveren en niet langer rond kunnen komen van hun inkomen.

Symptoom

Armoede is een veelkoppig probleem. Het gebrek aan financiën kun je beter zien als een koortsverschijnsel, een symptoom. Koorts kun je dempen met paracetamol. Maar een ontsteking krijg je daarmee niet weg, dan is bijvoorbeeld een antibioticakuur nodig.

Effecten Van Armoede

Wat doet armoede zoal met mensen? Armoede is een taboe. Je praat er niet over. Je schaamt je ervoor. Dat maakt de drempel om hulp te vragen erg hoog. Armoede leidt tot minder contact met andere mensen. Vriendschappen gaan teloor, omdat je als arme al gauw denkt niet interessant te zijn voor anderen. Dat geldt temeer als je werkloos bent. Ook familierelaties kunnen onder druk komen te staan. Niet zelden leidt armoede tot verstoorde verhoudingen in gezinnen en tot echtscheiding. Eenzaamheid en isolement komt het meest voor bij arme mensen.

Het gebrek aan geld kan leiden tot verslechtering van de gezondheid, doordat armen onregelmatig en erg eenzijdig eten. Wanneer er sprake is van een (chronische) ziekte, dan nemen de kosten voor gezondheidszorg vaak een extra hap uit het toch al krappe huishoudbudget. Daar komt bij dat arme mensen extra vatbaar zijn voor verslavingen, zoals roken, alcohol, gokken en drugs.

Armoede en schulden veroorzaken stress. Door deze mentale druk is iemand niet meer in staat om juiste en doordachte beslissingen te nemen. Arme mensen zijn niet dommer, maar hun IQ gaat door de stress omlaag. Vaak is zo iemand alleen nog maar bezig met overleven op korte termijn: hoe kom ik vandaag aan voldoende geld om te eten. Volgende week komt niet in beeld. Wanneer de armoede langdurig is en mensen jarenlang volstrekt op zichzelf aangewezen zijn, ontwikkelen ze vaak wantrouwen richting andere mensen, hulpverleners incluis. Na verloop van tijd kunnen ze paranoïde trekjes krijgen: ze vertrouwen niemand meer, gaan zich verstoppen, verliezen aansluiting bij de werkelijkheid en kunnen niet meer normaal functioneren in de samenleving.

Leven in armoede is bijzonder ingewikkeld. Naarmate iemand langer in armoede verkeert, wordt het ontworstelen eraan steeds moeilijker. In onze samenleving leeft bij nogal wat mensen de gedachte dat het iemands eigen schuld is wanneer die in armoede leeft of hoge schulden heeft. Vaak is dat grotendeels of helemaal niet waar. Ook wordt geopperd dat iemand niet zo lui moet zijn en aan het werk moet gaan. Maar als je door de vele tegenslagen en afwijzingen depressief en wantrouwig bent geworden, is solliciteren een zinloze oefening.

Sociaal Netwerk

De beslissende factor om te voorkomen dat iemand in armoede belandt of om te bereiken dat iemand uit de armoede komt, is niet financiële steun door de overheid, maar een sociaal netwerk. Veel politici zien dat helaas over het hoofd. Dat komt doordat vanaf de jaren 90 het doel van de brede politieke hoofdstroom in ons land is verlegd van het streven naar een betere samenleving naar het verbeteren van ieders individuele positie binnen de samenleving. Daardoor is een superrijke bovenlaag ontstaan, een brede middenlaag van mensen die het goed tot zeer goed hebben en een onderklasse met wie het steeds verder bergafwaarts gaat. Met geld gaan we dit niet oplossen. Armoede is vooral een symptoom van relationeel disfunctioneren, met name in gezinnen.

Verbroken relaties zijn niet alleen een oorzaak van armoede, maar vaak ook een gevolg van armoede. Het zijn stabiele gezinnen die bijdragen aan het geestelijk welbevinden van jongeren, die daar op latere leeftijd de vruchten van plukken. In de meeste gezinnen is sprake van een gezond uitgavenpatroon. Gezinnen bevorderen een manier van omgaan met anderen die beslissende gevolgen heeft voor het zelf kunnen voorzien in je levensonderhoud. En het kunnen omgaan met geld, ook wanneer het huishoudboekje krapper wordt. Wanneer politici het relationele karakter van armoede negeren, komt dit tot uitdrukking in het beleid. Dat kan daardoor desastreuze effecten krijgen, zeker voor gezinnen. De toeslagenaffaire heeft vele scheidingen veroorzaakt. Kinderen lijden onder emotionele verwaarlozing doordat hun ouders allebei voltijds werken. Gezinnen ondervinden vandaag de dag al te veel schade van het eenzijdige streven naar materiële welvaart. Het kabinet komt dan ook nog met een voltijdsbonus, om het nog bonter te maken. Een extra (fiscale) stimulans voor mantelzorgers of vrijwilligers zou passender zijn. Gezondere en stabielere gezinnen die functioneren in bredere netwerken van familie, buurt en kerk, vormen de ruggengraat van de oplossing die de SGP bepleit. Daarnaast vervullen de toegankelijkheid van gemeentelijke en maatschappelijke diensten en goede relaties met werkgevers een rol van betekenis.

Wat Kan Ik Doen?

Ten slotte een praktische vraag: wat kunt u zelf doen tegen armoede? Hoe kunt u anderen helpen? Denk aan het opzetten of meewerken aan een uitdeelpunt van de voedselbank in uw gemeente. Of word vrijwilliger bij een tweedehands kledingwinkel. Meld u aan als SchuldHulpMaatje, dan kunt u iemand heel praktisch helpen met een beter beheer van zijn of haar huishoudbudget. Zit u in een schoolbestuur? Zorg ervoor dat kinderen uit armere gezinnen ook meekunnen met het jaarlijkse schoolreisje. Toon aandacht en compassie, zonder al te confronterende vragen te stellen. Want arme mensen schamen zich al zo en voelen zich vaak minderwaardig. Houd daar rekening mee. Het helpt al enorm als ze uit hun eenzaamheid worden gehaald. Zie vooral de mens en voel jezelf geen beter mens. Want iedereen leeft van het door God gegeven goed. We eten allemaal genadebrood. 

Huishoudens Met Een Laag Inkomen, 2020

Waar komt armoede het meest voor in Nederland? In de steden Rotterdam, Amsterdam, Den Haag, Leeuwarden, Groningen, Enschede, Arnhem, Nijmegen, Heerlen en Vaals. In het noordoosten komt armoede vaker voor, terwijl in de Biblebeltgemeenten armoede meestal beneden het landelijk gemiddelde ligt. Bron: CBS 2020.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen