Overheidsprikkels

Wie een hele boom optuigt met regelingen moet er niet gek van staan te kijken dat mensen door de bomen het bos niet meer zien. Het zou allemaal wel eens een onsje minder mogen met regelingen en uitzonderingen. Uiteindelijk zal de rekening links- of rechtsom moeten worden betaald. Zijn het niet de tweeverdieners, dan zijn het de eenverdieners en singles die de rekening gepresenteerd krijgen.

HOMO ECONOMICUS

Het beeld dat de mens een ware homo economicus is, die direct reageert op financiële prikkels, blijkt in veel gevallen niet te kloppen. Hoe kunnen we verklaren dat zoveel mensen meedoen aan de loterij? Waarom gaan mensen nauwelijks minder sparen terwijl de rente al jaren daalt? Waarom blijven sommige mensen liever in een lager betaalde functie op de werkvloer, terwijl ze kunnen doorstromen naar een managementfunctie? Zonder al te veel te psychologiseren kunnen we bij het bepalen van beleid niet om menselijke gevoelens als hoop, liefde, verantwoordelijkheidsgevoel en het zoeken naar zekerheid en houvast heen.

Wie alles reduceert tot geld doet niet alleen vrijwilligers en mantelzorgers, maar de hele maatschappij tekort. Laat alles wat geen geld kost verdwijnen en we komen erachter dat ‘rijk’ geen synoniem is voor ‘gelukkig’. Economische groeicijfers lijken soms het enige wat telt. En dat, terwijl iedereen waardering op zal kunnen brengen voor liefde, aandacht, zelfopoffering en vriendschap. Die zijn onmisbaar. Het is tijd voor een opwaardering van dat wat geen prijs heeft.

EENVERDIENER

Dat meer dan geld bepalend is voor ons handelen en het overheidsbeleid, wordt duidelijk als we de eenverdiener onder de loep nemen. Er zou allicht geen eenverdiener meer over zijn als alleen geld een rol zou spelen. In 2008 is onder het kabinet Balkenende-Bos-Rouvoet besloten om de overdraagbaarheid van de algemene heffingskorting af te bouwen. De wissel naar het zwaarder belasten van eenverdieners werd bewust omgezet om de ‘arbeidsparticipatie’ te prikkelen. Lees: meer vrouwen uit hun gezin te halen en te laten werken.

Binnen tien jaar tijd zijn eenverdieners de pakezel van de staat geworden. Gemiddeld houdt de eenverdiener die € 40.000 bruto verdient, per maand netto € 700 minder over dan zijn buren, die samen hetzelfde verdienen. Eenverdieners betalen inmiddels tot wel zes keer meer belasting. Een heleboel maatregelen worden genomen om meer mensen te laten werken, zoals progressieve belastingtarieven, de arbeidskorting, algemene heffingskorting, inkomensafhankelijke combinatiekorting en kinderopvangtoeslag. Eenverdieners kunnen 10.000 euro meer gaan verdienen en er nog geen 500 euro aan overhouden. En dat bij een inkomen onder modaal.

Je zou verwachten dat een lastendruk van meer dan 90% er wel voor moet zorgen dat er niemand te vinden is die eenverdiener is en tussen de € 20.000 en € 31.000 verdient. Maar ze zijn er wél. Wie met een financiële afstraffing van € 8.000 nog steeds niet wil luisteren naar wat Den Haag dicteert, voldoet niet aan de economische theorieën. De ‘calculerende burger’ van het Centraal Planbureau bestaat niet. Mensen worden, gelukkig, niet alleen gedreven door eigenbelang, maar ook door hun eigen waarden en normen en beperkt door hun mogelijkheden.

BETAALD OF ONBETAALD WERK

Te mogen en kunnen werken, is een mooie opgave en een bijzondere roeping. Het is de bedoeling dat ieder zijn of haar gaven inzet tot eer van de Schepper en ten dienste van medemensen. Dat kan betaald werk zijn, maar evengoed allerlei vormen van onbetaald werk. Vrijwilligerswerk, om maar eens iets te noemen. Of het opvoeden van kinderen, het zorgen voor familieleden, of een handje helpen wanneer buren of bekenden dat zelf niet meer kunnen. Onbetaalde arbeid en naastenliefde zijn zegeningen voor de maatschappij. Feitelijk vormen degenen die zich op deze manier inzetten voor hun naasten het cement van de samenleving.

De regering erkent dit. Ze doet zelfs in toenemende mate een beroep op burgers. Des te gekker is het dat als het op daden aankomt, alle mooie woorden vervliegen. Het blijkt steeds weer veel gemakkelijker en lucratiever om alleen te kijken naar de economische cijfers, in plaats van de niet in geld uit te drukken waarde voor de maatschappij als geheel.

VEREENVOUDIGING

We komen weer terug op de Haagse maakbaarheidsgedachte. Veel politici geloven dat mensen zich wel aan economische theorieën houden. Helaas houdt dat geen rekening met de complexe werkelijkheid. Zoals je een kind eenvoudige instructies moet geven, zo hebben alle burgers baat bij een overzichtelijk belastingstelsel. Inmiddels heb je een financieel adviseur nodig om te bepalen wat de goede hypotheekrenteaftrek is. En wie snapt nog waarom er over het vakantiegeld en de eindejaarsuitkering veel meer belasting moet worden afgedragen dan wat het tarief in Box 1 doet vermoeden? Het invoeren van een vlaktaks maakt hier geen einde aan, want alle overige inkomensafhankelijke kortingen blijven bestaan.

Aan de SGP daarom de taak om erop te blijven hameren dat het stelsel eenvoudiger moet en dat onbetaalde arbeid meer waardering verdient. Als het stelsel wordt vereenvoudigd, verdwijnt eindelijk de overdaad aan prikkels. Belastingen zijn niet leuk, maar moeten nu eenmaal worden opgebracht. Als je je nu houdt aan wat de overheid van je verwacht, zit je gebakken. Maar het zorgt er wel voor dat mensen die niet anders kunnen of willen, klem komen te zitten en de rekening betalen. Vereenvoudig het stelsel en eenverdieners en singles gaan er automatisch op vooruit. Misschien gaan we dan het systeem weer snappen en is ook de Belastingdienst weer in staat om alle regels uit te voeren. Win-win zou je zeggen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen