Made in...

Is eerlijke kleding mijn probleem?

Schrijnende verhalen…

Na het instorten van Rana Plaza, een grote textiel fabriek in Bangladesh, is er veel meer aandacht gekomen voor de omstandigheden waarin kleding geproduceerd wordt. Bij de ramp in deze fabriek kwamen meer dan duizend mensen om het leven en raakten nog meer mensen gewond. Sindsdien is er veel onderzoek gedaan naar de omstandigheden in dit soort textielfabrieken in Azië. Schrijnende verhalen komen naar buiten. Arbeiders werken er onder hoge druk, soms meer dan negen uur per dag, zes dagen in de week, voor minder dan het minimumloon. Het gevolg is dat deze arbeiders met hun gezin in slechte omstandigheden leven. Kinderarbeid is geen uitzondering.

… achter jouw kledingstuk?

Dit kan zomaar het verhaal achter jouw kledingstuk zijn. Misschien bekruipt je een ongemakkelijk gevoel. Je bent al lang blij dat het kledingstuk past en de lengte goed is. Je wilt niet te veel geld besteden aan kleding. Bovendien hebben Nederlandse winkels het momenteel ook niet makkelijk. Moet je je dan ook nog druk maken om de omstandigheden waarin een kledingstuk gemaakt is? Hier is geen gemakkelijk antwoord op te geven. Na even googelen blijkt dat het niet zo is dat alleen goedkope kleding onder zulke omstandigheden gemaakt wordt. Ook de duurdere merken kiezen voor dit soort fabrieken. Zicht krijgen op de omstandigheden waarin een bepaald kledingstuk gemaakt wordt, is lastig. Tegelijk verschijnen er allerlei initiatieven van tweedehandskleding tot ‘het groene geloof’. Hoe moeten we hier als christenen mee omgaan? Welke verantwoordelijkheid hebben we hierin?

Deel vanuit je overvloed!

Bescherm de kwetsbaren…

Het probleem van de huidige kledingindustrie speelde nog niet in het oude Israël. Het uitbuiten van arbeiders en onderdrukken van kwetsbare mensen kwam al wel voor. Het op een verkeerde manier omgaan met mensen die kwetsbaar zijn, noemen we sociale ongerechtigheid. Het is opvallend hoeveel aandacht er in de Bijbel is voor de kwetsbare mensen in de samenleving. Vreemdelingen, weduwen en wezen waren vaak niet in staat om in hun eigen levensonderhoud te voorzien. Speciaal voor hen gaf God verschillende wetten, die deze mensen moesten beschermen. Voorbeelden hiervan zijn de wet van de tienden (Deut. 14: 28-29) en de wet van het aren rapen (Deut. 24:19). Ze wezen erop dat de Israëlieten vanuit hun overvloed moesten delen met anderen die het minder hadden.

… en verwacht Gods zegen!

Het doel van deze regels was niet om armoede uit te bannen, of sociale gelijkheid te creëren. Mozes was daar heel duidelijk in: Want de arme zal niet ophouden uit het midden des lands (Deut 15:11). Het ging ook niet om het nauwkeurig uitvoeren van alle wetten, maar om het delen vanuit bewogenheid met de ander. Het is bijzonder dat de regels over het geven en delen met de kwetsbare mensen niet op zichzelf staan. God bindt er steeds weer een belofte aan: Gij zult hem mildelijk geven, en uw hart zal niet boos zijn, als gij hem geeft; want om dezer zake wil zal u de HEERE, uw God, zegenen in al uw werk, en in alles, waaraan gij uw hand slaat (Deut 15:10). Wie zich aan deze wetten hield, omzag naar de naasten en vanuit eigen voorspoed deelde, kon Gods zegen verwachten in het dagelijkse leven!

Handelen uit liefde

Vroeger en nu…

Het grote verschil met de Bijbelse tijd is dat de wereld door globalisering een stuk minder overzichtelijk is geworden. Als de wever vroeger zijn wol bij de plaatselijke boer vandaan haalde, om vervolgens zijn stof door te verkopen aan de plaatselijke kleermaker, dan had je zelf duidelijk zicht op de manier waarop het kledingstuk geproduceerd was. Eventueel onrecht en uitbuiting werden direct zichtbaar. Tegenwoordig zijn processen over de hele wereld verspreid. Er is veel informatie beschikbaar, maar ook die is niet altijd goed te checken op de waarheid. Tegelijk blijven Gods geboden staan.

… het egoïstische leven loslaten…

De Israëlieten merkten, in de tijd van Jesaja, dat God hen niet meer hoorde. Erger nog: allerlei oordelen werden aangekondigd. Dat begrepen ze niet goed: ze leefden keurig volgens alle regels. Ze gingen trouw naar de tempel. Ze hoorden graag een goede preek en genoten zelfs van het samenkomen rond Gods Woord en Zijn dienst. Jesaja krijgt de opdracht om de oorzaak aan te wijzen: “Laat het volk stoppen met al die zinloze vormengodsdienst. Laten de Israëlieten sociale gerechtigheid en naastenliefde nastreven” (Bijbel met uitleg bij Jes. 1:16-17). God kijkt verder dan de buitenkant. Uiteindelijk draaide alles bij deze mensen om hun eigen genoegens. Kwetsbare mensen werden uitgebuit, om zichzelf te verrijken en zich een luxe leven te veroorloven. Herkenbaar? God roept op om het egoïstische leventje, waarin alles om zichzelf draait, los te laten.

… uit liefde

Is dit een oproep tot een activistisch geloof, een roep om armoede en uitbuiting te bestrijden en tegen te gaan? Deze oproep staat niet los van het liefhebben en dienen van God. We kunnen het samenvatten: God liefhebben boven alles en onze naasten als onszelf. Het één gaat niet zonder het ander. Het kan niet zo zijn dat we God liefhebben en tegelijk onverschillig richting onze naasten leven. Tegelijk is ook opofferen van onszelf voor de naasten niet van waarde als we God niet liefhebben. Het gaat gelijk op. Het liefhebben van God opent onze ogen voor de naasten. Het is de oproep aan de kerk om rondom je te kijken. Naar de kwetsbare mensen in onze omgeving. En zouden de kwetsbare mensen ver weg daar niet ook onder vallen?

Iemand die dagelijks te maken heeft met eerlijke handel is Herman Bisschop. Hij is projectleider Agribusinesses bij Woord en Daad. Vanuit deze functie werkt hij mee in agrarische projecten in Afrika en Azië. In die projecten staat de boer en zijn gezin centraal, maar wordt geprobeerd om de hele waardeketen te verbeteren. Eerlijke handel speelt hierin een grote rol.

Wat is eerlijke handel?

“Vanuit mijn werk heb ik volop met eerlijke producten en handel te maken. Hierbij gaat het om drie zaken. Allereerst is het belangrijk dat er een goede, eerlijke prijs voor een product gegeven wordt. Verder gaat het om goede, gezonde werkomstandigheden, dus geen slavernij of kinderarbeid. Ook moet het goed zijn voor het milieu.”

Je noemde al de werkomstandigheden. Hoe ziet sociale ongerechtigheid er in 2021 uit?

“Sociale ongerechtigheid komt op veel verschillende manieren voor. Zo zijn er erg veel mensen in ontwikkelingslanden die werk doen tegen een loon waar je eigenlijk niet van kan leven. In Ethiopië werken mensen in kledingfabrieken voor amper één euro per dag! De verdeling van de corona-vaccins laat ook een stukje sociale ongerechtigheid zien. De rijke landen hebben grote hoeveelheden ingekocht, terwijl de arme landen veel langer moeten wachten tot zij ook beschikking krijgen over voldoende vaccins. Of je nu voor of tegen vaccineren bent, deze verdeling is oneerlijk! Verder zijn de armste mensen over het algemeen degenen die het dichtste bij de natuur leven. Om deze reden worden zij ook het hardst geraakt door veranderingen in het klimaat, terwijl zij het minste bijdragen aan het veroorzaken hiervan.”

In hoeverre zijn wij, als christenen, verantwoordelijk voor deze sociale ongerechtigheid?

“Niet alleen christenen, maar de hele mensheid draagt hiervoor de verantwoordelijkheid. Als christenen hebben we wel in het bijzonder de opdracht om verder te kijken dan onszelf. Niet voor niets is het grote gebod dat we God lief moeten hebben boven alles en de naasten als onszelf. We zouden dus wel extra hard ons best mogen doen om de sociale ongerechtigheid te verminderen.”

Neem het onderwerp kleding. Vaak is het lastig om te achterhalen hoe kledingstukken geproduceerd zijn. Hoe kan je daar goed zicht op krijgen?

“De kledingindustrie is over het algemeen niet erg transparant. Het is bijna niet te doen om voor elke aankoop te controleren waar het vandaan komt. Je zou voor je favoriete kledingwinkel kunnen uitzoeken waar zij hun spullen vandaan halen. Ga het gesprek aan in de winkel of neem contact op via de e-mail. Eerlijke producenten willen graag vertellen hoe de productieketen in elkaar zit.

Je kunt ook de website van de winkel of een merk bekijken en zoeken naar informatie over de productie. Als een merk open is over de fabrieken waar de producten vandaan komen, is dit ook al een goed teken! Consuminderen of tweedehands kopen kan ook helpen. Doordat kleding elk seizoen aangepast moet worden en deze het jaar er op alweer uit de mode is, wordt er een enorme druk op fabrieken gelegd. In deze gejaagdheid moet alles snel en goedkoop zijn.”

Wat zou je mee willen geven om over na te denken, voordat we onze volgende aankoop doen?

“Ik wil geen lijstje doorgeven met punten die je wel en niet moet doen. Ik hoop dat je gaat zien dat keuzes die je maakt vaak effect hebben op de leefomstandigheden van mensen ergens anders in de wereld. Denk bij je volgende aankoop nog eens extra na of je niet onbewust een onverantwoord systeem in stand houdt!”

EERLIJKE KLEDING Hoe kom jij eraan?

We vroegen het aan onze lezers, via Instagram. Van hen kregen we de volgende tips:

Maak je kleding zelf!

Zorg dan wel dat je eerlijke stof gebruikt.

Koop tweedehandskleding!

Dat kan online via sites als Marktplaats en Vinted en accounts op Instagram of bij een kringloopwinkel.

Koop duurzame kleding!

Om te weten of je kleding duurzaam is, moet je letten op het label: better cotton initiative of andere duurzaamheidsverwijzingen. Er zijn ook speciale merken die alleen duurzame kleding verkopen, zoals Common&Sense.

Ruil kleding!

Wissel kledingstukken die je niet (vaak) draagt uit met kennissen.

Verder praten

Op JV, thuis of met je vrienden:

In het Oude Testament gaf God speciale wetten die de kwetsbare mensen moeten beschermen. In hoeverre hebben deze wetten ons nog iets te zeggen?

Welke overwegingen spelen er mee in jouw koopgedrag? Wat geeft de doorslag om iets wel of niet te kopen?

Het liefhebben van God boven alles en de naasten als onszelf kan je niet los zien van elkaar. Wat is het gevolg als je de nadruk legt op één van beiden, als het gaat om sociale gerechtigheid?

Wat neem jij uit dit artikel mee? Welke dingen zijn nieuw voor je? Waarover ben je wellicht van gedachten veranderd?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen