HEILIG AVONDMAAL

“Als ik het goed waarneem is daarin een behoorlijk kentering gekomen. Het aantal boeken, artikelen, en preken(series) over heilszekerheid is naar mijn indruk nogal afgenomen. Het aantal gemeenteleden dat zekerheid heeft dat Jezus voor hen gestorven is lijkt te zijn toegenomen. Als we tenminste af mogen gaan op het aantal Avondmaalgangers. Dat zijn in vrijwel alle gemeenten er fors meer geworden.

Nadenkend over mogelijke oorzaken hiervan kwam ik tot de volgende punten. Allereerst zou een oorzaak kunnen zijn dat er helderder en krachtiger dan voorheen gepreekt wordt en dat er meer krachtig werk van de Heilige Geest is zodat er meer gemeenteleden zijn die zekerheid van het geloof hebben (ontvangen). Laten we hopen dat dit zeker ook één van de oorzaken is. Dan zouden we oprecht dankbaar mogen zijn. Toch kan ik me niet aan de indruk onttrekken dat er ook andere factoren meespelen. Zonder me aan te meten dat ik precies kan beoordelen wat er waar precies het geval is. Maar dan kom ik toch tot een drietal andere mogelijke oorzaken:

Allereerst dat onder invloed van een veranderend theologisch denken het niet zozeer een punt meer is of Jezus ook voor mij gestorven is. Want Hij is toch voor iedereen gestorven? En als Jezus voor iedereen gestorven is dan hoeft het en mag het zelfs geen vraag zijn of Hij ook voor mij gestorven is. Wie heeft nog nooit een (belijdenis)catechisant horen zeggen: “Ja, dominee natuurlijk geloof ik wel dat Jezus voor mij gestorven is, maar of ik in de hemel kom durf ik niet te zeggen”. Als Jezus voor iedereen gestorven is waar hangt het dan vanaf of ik in de hemel kom? Of ik dat geloof, ja, maar vooral of ik vol zal houden om te geloven, of ik goed genoeg geloof om tot het einde toe te blijven geloven. Maar Jezus is in elk geval voor iedereen gestorven dus dat geloof ik wel. Dit is theologisch onjuist.

Ten tweede is naar mijn indruk de aandacht voor schijngeloof, of hoe je het niet echte geloof ook noemen wilt, fors afgenomen. Werd vroeger daar soms het grootste deel van een preek of boek aan gewijd, met aan te geven wat het allemaal (net) niet is, tegenwoordig is daar weinig aandacht voor. Terwijl toch de Bijbel wel spreekt over een Bileam, een Saul, de vernedering van een Achab, Judas, Demas en Jezus Zelf de gelijkenis van de vijf wijze en vijf dwaze maagden uitsprak en in de gelijkenis van het zaad maar liefst drie plaatsen aanwijst waar het zaad geen vrucht voortbrengt, al lijkt het er tussen de doornen en vooral bij de ondiepe aarde een tijdje wel op. Het lijkt erop dat dit niet zo heel veel aandacht meer krijgt onder ons. Als iemand zijn geloof oprecht meent en authentiek is en overkomt dan moet het toch wel echt zijn? En als we in de gemeente iemand tegenkomen die iets vertelt van een last van zijn zonden of die van harte ijverig is in Bijbellezen, kerkgang en meeleven, dan ben je vaak al zo blij dat je niet durft te denken aan de vraag of het wel uit de echte bron voortkomt en of het vrucht is van waar geloof of van ‘nabijkomend’ werk. Toch is dit pastoraal onverantwoord. Nog steeds kunnen mensen menen in te gaan en lijken te geloven, terwijl het niet zo zal blijken te zijn.

Ten derde lijkt het me dat de eeuwigheidsernst over de volle breedte van onze kerk is afgenomen. De werkelijkheid van een eeuwige tweedeling der mensen, een eeuwige tweedeling van gemeenteleden in hen die eeuwig juichen zullen en hen die eeuwig kermen zullen lijkt minder belicht te worden. Terwijl vanouds dit toch een drijfveer was om na te denken over de zekerheid van het geloof. Want dat hangt samen met de werkelijkheid van eeuwig behouden zullen worden of toch nog eeuwig verloren te zullen gaan in de hel, onder de brandende toorn van God, waar hun worm niet sterft en het vuur niet wordt uitgeblust. Juist dit belang gaf aanleiding om te verlangen naar zekerheid van het geloof. Het ontbreken van dit besef maakt het belang van de zekerheid van het geloof dan ook (veel) minder groot. Dit is levensgevaarlijke ontkrachting van de Bijbelse werkelijkheid”.

De schrijver geeft hier, zoals u kunt lezen, een nuttige aanzet tot bezinning op deelname aan het Avondmaal. Ook in onze gemeenten is op dit terrein dezelfde verandering waar te nemen. We kunnen nauwelijks enig zicht krijgen op de oorzaken van die veranderingen. De weg van de kerkbank naar de tafel is korter geworden voor velen. Daarbij is er wel sprake van een gevaar.

Ik heb vooral vroeger, tijdens classisvergaderingen altijd de toename van het aantal Avondmaalgangers heel positief horen duiden. Meer mensen aan het Avondmaal, dus meer geestelijk leven. Zo mocht dat toen ook gezegd worden, als er sprake was van Avondmaalsmijding. Maar langzaam maar zeker is er een wissel om gegaan. Nu hoor je op elke classis de verzuchting: steeds minder mensen in de avonddienst. Dat roept de vrees op: lopen hier de sporen niet uit elkaar? Waar ging het mis? Deze ontwikkeling heeft Roomse trekken. Daar verwacht men alles van het sacrament. Ik hoorde eens van iemand die zei: Ik ben misschien geen trouwe kerkganger, maar als het Avondmaal is, ben ik er. Dat zal bij u niet zo zijn, maar je blijft wel zitten met de vraag over die twee verschillende geluiden op de classis, toen en nu. Wat zou de Heere Jezus hiervan zeggen? En Paulus?

Het kon zijn dat er minder geworsteld wordt met de vraag: Voor wie is het HA ingesteld? Het zou goed zijn als we allen blijven nadenken over zowel de voorbereiding, de bediening en de nabetrachting van het Avondmaal. Misschien in een volgend artikel.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen