Psychologie van de moeilijke mens

Werken met mensen kan veel vreugde en energie geven, het kan echter ook veel hoofdbrekens kosten. Sommige mensen kunnen je helemaal leegzuigen omdat ze steeds weer over je grenzen heengaan. Het ‘meer’ is bij hen nooit vol en ze geven jou het gevoel dat je steeds weer tekort schiet. Anderen hebben vooral een negatieve insteek. Het glas is altijd halfleeg in plaats van halfvol en je voelt dat dit gedrag je ontmoedigt. Dan zijn er ook nog mensen die met hun dominante houding je angst inboezemen. Manipulatie is hun niet vreemd en doet jou aan jezelf twijfelen. Tegenovergesteld aan het dominante type zijn mensen die lastige of nieuwe dingen vermijden. Ze trekken zich terug, stellen dingen uit en reageren overgevoelig als iets hen niet aanstaat.

Deze voorbeelden laten zien dat de omgang met elkaar in de gemeente niet alleen een geestelijke zaak is, maar ook een psychologische dimensie heeft. Mensen zijn gevormd door hun karakter, opvoeding en levensomstandigheden. Reflectief vermogen en de manier waarop iemand communiceert, bepalen in sterke mate de onderlinge dynamiek. Die psychologische kant in het menselijk functioneren maakt het soms verdraaid lastig om op een geestelijke manier met elkaar om te gaan. Het is dan niet eenvoudig om elkaar te blijven zien als uniek Schepsel van God die het allebei moeten hebben van dezelfde genade. Tegelijkertijd wordt soms onder het mom van een oppervlakkige invulling van naastenliefde de confrontatie vermeden.

Wat is dan wel een juiste christelijke houding als je met moeilijke mensen te maken hebt? Volgens de Duitse psycholoog Jörg Berger sluit de christelijke boodschap van naastenliefde confrontatie niet uit, maar in. ‘In een gerijpte opvatting is naastenliefde een veranderende kracht die waarheid vereist, maar altijd een deur openlaat om op een goede manier samen te leven.’¹

Wat hierin helpt is je te verdiepen in de psychologie van het mens-zijn. Lees literatuur over communicatiestijlen en persoonlijkheidstypen. Het genoemde boek van Berger biedt daarvoor waardevolle handreikingen. Probeer het pijnlijke punt van een moeilijke persoonlijkheid te begrijpen en daar op te letten in je eigen communicatie. Vaak is er sprake van een bepaalde gekwetstheid bij moeilijke mensen die ze bijvoorbeeld maskeren met dominant of negatief gedrag. Daardoor zoeken ze naar controle en naar bevestiging en zijn ze bang voor afwijzing. Het begrijpen van de ander kan al helpen om hem te ontwapenen. Soms moet naastenliefde nog een stap verdergaan en vereist ze eerlijkheid en confrontatie over het gedrag van de ander. Vertel de ander wat je observeert in zijn gedrag en wat dat met je doet. Alleen dat al kan het begin zijn van een vernieuwde, heilzame relatie.

Tot slot doen moeilijke mensen ook een appel op je eigen nederigheid. Nederigheid is de kunst om jezelf niet zo belangrijk te vinden. Hoe vaak komt onze eigen gekwetstheid niet voort uit het feit dat we onszelf juist wel belangrijk vinden? Nederigheid stelt je in staat om het gedrag van de ander van een afstand te bekijken en het daardoor niet persoonlijk op te vatten. Wie zich, achter Jezus aan, oefent in de deugd van nederigheid vergroot zijn speelruimte én de ruimte van de Heilige Geest.

Petronelle Baarda

1 Jörg Berger, Hoe overleef ik moeilijke mensen (Utrecht: Kokboekencentrum, 2018), 164.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen