Schijn bedriegt. Een christelijke visie op toneelspel en speelfilm

‘Niets is schadelijker voor de goede zeden dan lui en ledig bij een of ander schouwspel te zitten, want dan bekruipen de ondeugden ons door het genoegen gemakkelijk’, aldus Seneca, stoïcijns wijsgeer uit de tijd van de apostel Paulus. Hij wordt geciteerd in het boek ‘Schijn bedriegt. Een christelijke visie op toneelspel en speelfilm’ van ds. C.J. Meeuse. Met deze uitspraak, en met de boodschap die de titel doorgeeft, is de rode draad van het boek gekenschetst. Het toneel – en in het verlengde ervan de speelfilm – wordt afgewezen om de veelal verwerpelijke inhoud en omdat het naar zijn aard een leugenachtig karakter heeft.

In de inleiding op het boek geeft de predikant van de Gereformeerde Gemeente te Goes aan dat het doel van zijn publicatie is om te ‘… helpen in de strijd tegen de verderfelijke invloed van speelfilms in het algemeen, en tegen de verfilming van Gods Woord in het bijzonder’. Hij doet dit vooral door de bijbelse argumenten die in de loop van de kerkgeschiedenis tegen toneelvoorstellingen werden aangedragen, voor het voetlicht te halen. Hoewel er gedegen onderzoek aan de uitgave ten grondslag ligt, heeft het niet het karakter van een wetenschappelijke verhandeling. Een notenapparaat ontbreekt, maar wel er is voorzien in een uitvoerig literatuuroverzicht en een index van personen die in het boek aan de orde komen. Verder is aan ieder hoofdstuk een aantal samenvattende conclusies toegevoegd.

Bijbel
In hoofdstuk 1 gaat de auteur na wat de Bijbel zegt over toneel. God wil alleen gediend worden naar Zijn eigen inzettingen. De oudtestamentische eredienst kan net zo min als de gelijkenissen onder de noemer ‘toneel’ worden geschaard. Christus en de apostelen hebben exclusief gebruik gemaakt van het woord, en Rom. 10:17 stelt dat ook als norm. Op veel plaatsen in de Bijbel wordt gewaarschuwd tegen verleidingen door de wereld.

Geschiedenis
De hoofdstukken 2 t/m 6 geven aan hoe toneel is beoordeeld in de loop van de (kerk)geschiedenis. Plato, Seneca en anderen keerden zich er tegen vanwege het zedenbedervende en bedrieglijke karakter ervan. Tot aan de Verlichting wordt er vanuit de kerk zo goed als eensluidend negatief over geoordeeld. De cultuurvisie van Kuyper belette hem niet om het toneel hartgrondig te bestrijden, wat door zijn volgelingen overigens niet werd overgenomen. Bij de afgescheidenen werd mijding van schouwburg en bioscoop zonder meer voorgestaan, maar, mogelijk vanwege de evidentie, nauwelijks beargumenteerd.
Er is niets nieuws onder de zon. Het blijkt dat er, zolang er toneel bestaat, ernstige bezwaren zijn tegen de inhoud. Het is kennelijk van alle tijden dat mensen pas geamuseerd worden als de grenzen van Gods geboden worden overschreden. Verder blijkt dat het toneel, ondanks waarschuwingen en acties vanuit de kerken, een nauwelijks uit te roeien volksvermaak blijft. De overeenkomst met de speelfilm in onze tijd is treffend.

Evangelisatiemiddel
In het zevende hoofdstuk behandelt de auteur het gebruik van toneel en film als evangelisatiemiddel. In het voetspoor van Voetius, Spurgeon, Waterink en anderen neemt hij een afwijzend standpunt in. Het uitbeelden van Jezus in een toneel- of filmrol moeten we zelfs zonder meer godslasterlijk noemen. Het laatste hoofdstuk geeft praktische toepassingen van de standpunten uit de vorige hoofdstukken.

Sinds er geen televisie meer voor nodig is, heeft de speelfilm in onze gezindte een verbijsterende vlucht genomen. Van verschillende kanten is tegen deze ontwikkeling gewaarschuwd. Door de kerkhistorische invalshoek voegt dit boek hier waardevolle elementen aan toe. Wie na het lezen van dit boek toneel en speelfilm wil blijven gebruiken voor onderwijs, evangelisatie of amusement zal ofwel moeten erkennen dat hij (of zij) niet wil buigen voor de Schrift, of hij zal de bijbelse argumenten van de schrijver moeten weerleggen. En dat zal niet gemakkelijk zijn.

Uitgever: Gebr. Koster – Barneveld; 173 blz.; ISBN 978-90-5551-441-0; € 14.50

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen