Schakel in het verzet tegen Duitse bezetter

Jan Marginus Somer werd op S2 oktober 1899 geboren in Assen, kwam in 1918 op de Koninklijke militaire academie in Breda en vertrok in 1919 als sergeant naar het toenmalige Nederlandsch Indië, waar hij in diehst trad van het toenmalige Koninklijk Nederlandsch-Indische leger. In 1928 keerde hij naar Nederland terug. Hij werd gedetacheerd bij de KMA, waar hij leraar werd.

Koerierl^nen

Somer bleef tot aan de bezetting op 10 mei 1940 door de Duitsers aan de KMA werkzaam en begaf zich vrijwel terstond in het verzet.

In de beginjaren van de bezetting heeft hij vele oud-leerllngen van de KMA bereid gevonden om van Breda uit een groot aantal koerierlijnen te leggen naar Zwitserland en Spanje. Velen zijn hierbij omgekomen en door de Duitsers gepakt, zo heeft Somer in juni 1948 bij zijn verhoor door de parlementaire enquêtecommissie verklaard. '

Somer zelf heeft tot maart 194S in Nederland gewerkt. Het was al die jaren onmogelijk om contact te krijten met Engeland. Hij verliet ons van de christelijke pers in ons land vast, doch het ontbreekt nog altijd aan een beschrijving van de gehele christelijke pers vanaf „Nederlandsche Gedachten" (18S9), het door Groen van Prinsterer geredigeerde orgaan tot nu toe.

Behalve het FD-jubileumboek voorziet ook het boekje „De Graafschapper", dat dezer dagen verscheen, enigszins in die behoefte, waar het hier een streek(dag)blad betreft. Evenals het „Friesch Dagblad" ontstond ook dit blad in AR-kring, omdat de kiesverenigingen in de Achterhoek via de pers betere propaganda zouden kunnen voeren. Het had in de begintijd, nadat het op 6 januari 1877 als Vplksblad voor Winterswijk en omstreken was uitgekomen, nagenoeg alleen gereformeerde abonnees, maar in de latere persvereniging en in de toenmalige raad van commissarissen zaten „vogels van diverse pluimage". Herhaaldelijk moest echter in hoofdartikelen worden gepleit voor versterking van het blad door „onze Hervormde broeders"; dergelijke pleidooien waren er in 1914, maar ook in 1929 en in 1935. land en bereikte via Zwitserland, Suriname, Curagao en de Verenigde Staten in januari 1343 Engeland, waar hij tot tweede officier bij het Bureau inlichtingen werd benoemd.

Englandspiel

Somer nam van maart tot juli 1943 de leiding van het bureau waar, wegens ziekte van het hoofd Broekman en werd in juli tot hoofd benoemd. Hij was voornamelijk belast met de opleiding van agenten en met het contact met het bezette Nederland. Het bureau was, in tegenstelling tot de Engelse inlichtingendienst (SOE), totdat de uitgezonden agenten in ons land waren aangekomen voor die agenten verantwoordelijk. In mei 1943 werd het Somer duidelijk dat er met de door Engelsen in ons land neergelaten agenten iets aan de hand moest zijn. Dat was de ontdekking van wat later bleek het Nordpol- of Englandspiel van de Duitsers te zijn. ,

Onderscheidingen

In mei 1943 is de dienst van Somer ook begonnen met te waarschuwen voor Van der Waals, van wie vermoed werd dat hij een provocateur was. Dat vermoeden werd maanden later bevestigd. In mei 1945, na het einde van de oorlog in Europa werd Somer, inmiddels kolonel geworden, naar Nederland gestuurd met de opdracht het Bureau inlichtingen af te wikkelen. In 1946 werd hij eervol ontheven vari, zijn taak als hoofd. In 1948 vertrok hij naar Nederlands-Indië waar hij directeur werd van het Corps militaire inlichtingen. Hij vervulde die functie' totdat hij in 1949 eervol uit die functie werd ontheven. Hij kreeg vele buiten- en binnenlandse onderscheidingen. een einde aan maakte. In oktober 1941 verdween De Graafschapper, die toen ongeveer 10.000 abonnees had, ten gevolge van de door NSB'ers in de Achterhoek gewenste persreorganisatie en voor dit christelijk blad was daarin geen plaats meer. In mei 1945 kwam De Graafschapper terug als protestants-christelijk dagblad. Lang hield het blad het niet vol en in'februari 1949 moest het de strijd tegen de zgn. neutrale pers opgeven. De toenmalige ohef-redacteur van De Graafschapper, G. J. Breuker, die nog enkele jaren op eigen risico een christelijk nieuwsblad „De Oosthoek" uitgaf, vervult thans dezelfde functie bij het Friesdh dagblad, zo- | dat we zijn naam in beide boekjes ^-, genkomen.

Het boekje over De Graafschapper, geschreven door Arend J. Heideman, vermeldt tal van bijzonderheden over de strijd voor de kleine AR-pers in het oosten van het land, die tenslotte als een j nachtkaars opbrandde, maar in haar be- 1 staan toch voor vele duizenden lezers van betekenis was en hun steun bood. B. van der Ros | N.a.v. Jubileumboek Friesch Dag'blad, door H. Algra, „De Graafschapper" door Arend J. Heideman; uitgave De Walburg pers, Zutphen; 80 pagina's, greïll., prys ƒ S2,50.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen