De socialist F. A. Molijn heeft veel voor Nunspeet betekend

Een belangrijk stuk historie van Nunspeet begint op 25 maart 1853 in Rotterdam in een vernisstokersfamilie; in het gezin van Francois Adriaan Molijn en Elizabeth Buysman werd op die datum een zoon geboren: F. A. Molijn jr. Reeds op 17-jarige leeftijd werd de jonge Molijn opgenomen in de firma. Zijn taak voor de firma bestond voornamelijk uit het maken van handelsreizen door Europa. Tijdens deze reizen maakte Molijn jr. kennis met de wantoestanden waarin vele arbeiders in de grote industrielanden verkeerden. Vele sociaal-economische strijdvragen drongen zich aan hem op, zodat de jonge Molijn zich niet alleen ging zitten afvragen hoe de verfproduktie verbeterd kon worden maar ook hoe hij eventueel hervormingen in het bedrijfsleven kon doorvoeren.

Op 27-jarige leeftijd trouwde hij met Adriana de Groot. Beiden gingen in Rotterdam wonen. Echter niet lang na de geboorte van hun zoon Pieter Cornells, in 1882, overleed zijn vrouw. Molijn hertrouwde met de oudere zuster van zijn eerste vrouw, namelijk Diderica Cornelia de Groot. In 1891 kreeg hij opnieuw een groot verlies te verwerken: zijn zoon Pieter Cornelis overleed op negenjarige leeftijd. Molijn zocht zijn troost in het zoeken naar een mogelijkheid om in een nieuwe industrie, in coöperatief verband, via een nieuwe methode Japanlakken (een soort glanzend vernis) te gaan fabriceren.

In die nieuwe industrie moesten arbeiders deelnemers worden en zo mogelijk mede-eigenaren. Naast het hoofdbedrijf zouden er allerlei nevenbedrijven moeten worden opgericht, zodat er een zichzelf voorzienende gemeenschap zou ontstaan, waarin de traditionele machtsverhouding tussen werkgever en werknemer doorbroken zou worden. Het was dus een duidelijk socialistisch idealisme dat Molijn jr. zijn oog deed vallen op het kleine, in alle rust voortlevende Veluwse Nunspeet.

„Ellendig'

Het dorp als centrum was in die tijd (1894) niet meer dan de huidige Laan, de Dorpsstraat en de Stationsstraat, maar er stonden in tegenstelling tot tegenwoordig veel minder woningen -en dat waren in hoofdzaak boerderijen- aan deze drie wegen. De positie van de mindergestelden in Nunspeet kan ellendig worden genoemd. De ontwikkeling stond op een zeer laag peil; de huisvesting was treurig; met de kleding, de voedselvoorziening en de hygiëne was het ronduit slecht gesteld.

Plotseling kocht een zekere F. A. Molijn. voor een bedrag van 65.270 gulden, het landgoed De Groote Bunte en bijbehorende percelen. En voordat de formaliteiten vervuld waren, werd de Veluvine Verffabriek aan de Elburgerweg uit de grond gestampt. Maar aangezien Molijn een zelfstandige commune beoogde, bleef het daar niet bij. Zo liet hij aan de Elburgerweg een boter- en melkfabriek bouwen. Ook kwamen er een eigen groentekwekerij, boomgaarden, een centrale wasserij, een coöperatieve winkel en zelfs een badgelegenheid, waar het personeel van de fabriek gratis gebruik van kon maken. Ook zorgde Molijn voor een centrale voedselvoorziening. Dat hij zijn tijd ver vooruit was, bleek uit het feit dat Molijn verschillende sociale voorzieningen voor zijn personeel opzette, zoals een pensioenfonds, een ziekte- en ongevallenkas, een begrafenisfonds, deelgerechtigdheid tot de winst en verschillende spaarkassen.

Weinig begrip

De Nunspeters echter toonden voor zijn ideeën maar weinig begrip, met als gevolg dat er van zijn aangeboden diensten, die er juist voor moesten zorgen dat de onderlinge band verstevigd werd, maar weinig gebruik werd gemaakt. De financiële zorgen voor Molijn in de beginfase van. zijn 'commune' waren groot. Hij liet het er echter niet bij zitten en in 1904 vatte hij het plan op om zijn grote bosbezit dienstbaar te maken aan de ontwikkeling van Nunspeet. Zo liet hij een "Groote Weg" aanleggen, die liep van ongeveer de verffabriek naar het station. Tegelijkertijd nam hij de in die tijd in Nederland meest bekende tuinarchitect, Lenoard A. Springer uit Haarlem, in dienst om langs die nieuwe weg een bouwplan te maken voor villa's en landhuizen. Zijn initiatief heeft ertoe geleid dat ten oosten van Nunspeet een villawijk verrees, dat nu nog een sieraad van Nunspeet is.

Veelomvattend

Molijn richtte zich meer en meer op de verffabriek en stootte de nevenbedrijven af. Zo ook de melkfabriek, die door de firma Schaap & Co. werd overgenomen en verder uitgroeide als de Verenigde Veluwse Melkproduktenfabriek NV en nu deel uitmaakt van het Nestlé-concetn. Molijn zette zich verder in voor de aanleg van een tramverbinding, die via Elburg naar Zwolle en Kampen moest lopen, zodat de produkten van de verffabriek snel naar de spoorlijn konden worden getransporteerd voor verder vervoer met de goederentreinen. Een ander opmerkelijk initiatief van Molijn was het feit dat hij vanuit zijn fabriek Nunspeet van elektriciteit ging voorzien. Hoewel het aanvankelijk een laag stroomnet was, was Nunspeet toch een van de eerste plattelandsdorpen die van petroleumverlichting direct op elektriciteit overschakelden. In 1928 werd het stroomnet door de PGEM overgenomen.

Op 1 augustus 1912 overleed, na langdurige ziekte, F. A. Molijn jr. op het landgoed De Groote Bunte. Een man die, hoewel de bevolking weinig begrip voor hem had, veel voor de ontwikkeling van Nunspeet heeft betekend.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen