Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

„Allseitig gefestigt"; Afscheid van de DDR

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

„Allseitig gefestigt"; Afscheid van de DDR

4 minuten leestijd Arcering uitzetten

„Allseitig gefestigt", het staatsgebouw van Erich Honeckers Duitse Democratische Republiek stond nog maar een jaar geleden naar het scheen onwrikbaar op zijn naargeestige SED-fundamenten van constante geestelijke gelijkschakeling en Stasi-surveillance. En nu? De dagen van de DDR zijn geteld!
„Allseitig gefestigt" bazuinden Oostduitse propagandisten vorig jaar nog van op instorten staande partijdaken. „Aan alle zijden sterk" (je moet maar trots durven zijn op die bloedmuur dwars door Berlijn en die brede dodelijke grensstrook met de Bondsrepubliek...): ook communistische hoogmoed komt voor de val.
Het fascinerende fenomeen van de komende Duitse eenwording en bijgevolg de onvermijdelijke, zij het luidruchtige eclips van de DDR geeft het aardige boekje van Martin Ahrens "Allseitig gefestigt - Stichwörter zum Sprachgebrauch der DDR" (nog geen tien mark) een heel aparte actuele èn historische glans. Een kleine selectie uit het specifieke Oostduitse spraakgebruik, partijtaal en volksmond, net zoals in de alledaagse werkelijkheid, onscheidbaar door elkaar.
A. Op deze simpele letter op autoruiten reageerden de veiligheidsorganen van de DDR allergisch. Zij stond immers voor „Ausreise", de wens de „socialistische verworvenheden" van de DDR in te ruilen voor de „massawerkloosheid" van de „asociale" BRD.
Abgrenzung. De vereniging van Oost- en West-Duitsland was tientallen jaren lang hèt grote schrikbeeld voor de Oostberlijnse partijleiding. Vandaar een beleid van Abgrenzung, het afschermen van de eigen bevolking tegen „kapitalistische" invloeden vanuit de Bondsrepubliek. De Abgrenzung was allerminst waterdicht en eindigde naar bekend in een onstuitbaar eenheidsstreven van de Duitse natie: de eerste arbeiders-, boeren- en soldatenstaat op Duitse bodem liep op een enorm ideologisch fiasco uit.
Aktivist der ersten Stunde. Activist van het eerste uur: partijveteraan die direct na afloop van de Tweede Wereldoorlog zijn beste krachten heeft gegeven aan de opbouw van een „socialistische maatschappij" in de Russische bezettingszone van Hitlers verslagen Derde Rijk. Een typische DDR-eretitel. Zouden de dragers ervan nu nog zo trots zijn op deze partijonderscheiding, op hun proletarische verleden?
A-Schein. Een machtiging voor hogere partijkaders om de officiële snelheidslimiet op 's lands Autobahnen van 100 km per uur simpelweg te negeren en het gaspedaal naar 160 km in te drukken. De heren, pardon, de Genossen (kameraden) plachten zich daarbij niet in opgevoerde Trabantjes voort te bewegen.
Ballast der Republik. De spotnaam van het Oostduitse publiek voor het "Palast der Republik" op de Oostberlijnse Marx-Engels-Platz. Ook aardig is de vondst Palazzo Protzi.
Bestarbeiter. Aan zulke ijverige, hun produktieplan vervullende werkkrachten kreeg de leeglopende DDR in 1989 een steeds nijpender gebrek.
Camping Afghanistan. De ironische vertaling van de afkorting CA (cyrillisch voor "Sowjetskaja Armija") op voertuigen van de in Oost-Duitsland gestationeerde strijdkrachten van de Sowjet-Unie. Moet in goede Russische oren knap pijnlijk hebben geklonken. CA stond trouwens ook wel voor Circus Aljosja. Een zinspeling op het woeste rijgedrag van de Sowjetchauffeurs.
Ceausescus letzte Rache. Ceausescu's laatste wraak: denigrerende bijnaam voor geïmporteerde Roemeense transportwagentjes die nogal wat mankementen vertoonden bij gebruik en waarvoor heel moeilijk reserve-onderdelen verkrijgbaar waren.
Dubceks Rache. Dubceks wraak. Zo werden in het dagelijks se spraakgebruik wel de trams genoemd die het socialistische broederland Tsjechoslowakije na de val van zijn hervormingsgezinde partijleider Alexander Dubcek (1968/69) aan de DDR leverde. Het rollende materieel uit het buurland woog echter zo zwaar dat de Oostduitse rails voortdurend moesten worden gerepareerd.

Diversant. Zo noemden de Oostduitse partijdespoten naar goed Sowjetgebruik een ieder die zich tegen hun machtsmonopolie durfde te verzetten. Kortom een gevaarlijke „saboteur van het socialisme".
Erichs Krönung. Populaire aanduiding voor DDR-koffie. Klinkt niet erg als een aanbeveling...
Familiengespräch. Huisbezoek van twee doorgewinterde communisten om het beleid van de partij aan de 'basis' toe te lichten. Van de gesprekken werd vanzelfsprekend een uitvoerig rapport opgemaakt. Typerend genoeg paste de SED deze "agitatie- tactiek" vooral toe in de eerste bestaansjaren van de DDR (na 1949 dus) en in haar eindfase (vanaf 1979).
Fernrottung. Een onthullend DDR-woord. Dit duistere begrip hanteerde de Oostduitse PTT als argument om een telegram niet te bezorgen bij de geadresseerde wanneer de autoriteiten een samenzwering (Zusammenrottung) op afstand (fern) achter de boodschap vermoedden.
Fluchthelfer. Eveneens een veelzeggende Oostduitse term. Het begrip stamt uit het wetboek van strafrecht van de DDR en sloeg op westerse burgers die Oostduitse medemensen hielpen „op illegale wijze de grens te passeren". Eenmaal gepakt werden ze wegens „staatsvijandige mensenhandel" veroordeeld.

Firma. De firma. Ja, wie zouden Honeckers slachtoffers/overwinnaars daar nu mee bedoeld hebben? De Staatssicherheitsdienst natuurlijk! Alleen al in Leipzig goed voor zes km persoonlijke dossiers. Over planvervulling gesproken...
Volgende week slot.

Dit artikel werd u aangeboden door: Reformatorisch Dagblad

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 29 augustus 1990

Reformatorisch Dagblad | 18 Pagina's

„Allseitig gefestigt"; Afscheid van de DDR

Bekijk de hele uitgave van woensdag 29 augustus 1990

Reformatorisch Dagblad | 18 Pagina's