Geschiedenis niet alleen van gisteren

Een historicus kan gemeentebestuurder worden, zich zeer bekwamen in openbare werken en financiën, maar hij blijft een historicus. De werkkamer van wethouder A. A. van der Schans uit Bodegraven laat geen ruimte voor twijfel: hier huist een man die de geschiedenis in zijn hart heeft.

Als Van der Schans zich warm loopt voor het gesprek over zijn kunstwerk kan hij niet nalaten eerst even te wijzen op "kunst met een grote K": de plaat aan de muur van de abdijkerk van Vézelay, een hoogtepunt van de romaans-gothische beeldhouwkunst. En de foto van de kathedraal van Chartres, een hoogtepunt van de middeleeuwse bouwkunst. En de prent van Groen van Prinsterer, die niet alleen in zijn tijd veel te zeggen had, maar ook ons veel kan leren. En de historische ets van Bodegraven, een plaats die -en passant vermeld- nu nog 7354 bomen heeft. Zo, zijn werkkamer ronddolend, komen we terecht bij de echte keus, een historische wandplaat van Johan Herman Isings (1884-1977) van de "Dam te Amsterdam" in de zeventiende eeuw.

"Natuurlijk roept het werk van Isings niet de emotie, verwondering en ontroering op zoals bijvoorbeeld de "Aanbidding van het Lam Gods" van de gebroeders Van Eyk. Het gaat mij hier om de inhoud van het werk. Deze plaat is de verbeelding van Amsterdam op het hoogtepunt van de Gouden Eeuw."

Van der Schans zegt "een diepe fascinatie voor Amsterdam te hebben, niet als toeristisch centrum, niet om de drugs en de publieke vrouwen, wel omdat elke vierkante meter rijke historie bevat. Een deel van die geschiedenis heeft Isings bijeengebracht op de mooiste plaats van Amsterdam: bij het Paleis op de Dam, het achtste wereldwonder en de Nieuwe Kerk, volgens Vondel "de koningin van Amstels hoofdgebouwen.""

Wijzend en vertellend komt Van der Schans op dreef. Hij laat Sweelinck, Rembrandt en Vondel de Dam passeren, laat Jacobus Trigland en Petrus van der Hagen in de Nieuwe Kerk preken, schildert het (inmiddels verdwenen) Waaggebouw als centrum van de wereldhandel. De historicus komt vingers te kort: de medicus Nicolaas Tulp met aan zijn zijde burgemeester Andries de Graaf. Op de voorgrond de handelsreizigers uit Perzië, Iran en Turkije en links aanmonsterende zeelieden.

Maar het werkelijke hoogtepunt speelt zich wat links achteraf in een hoek van de plaat af, waar een groepje predikanten staat te overleggen. Pure symboliek, zegt van der Schans. "Ze staan bij de ingang van het mooiste straatje van de wereld: de Mozes- en Aäronstraat. Dat straatje is het symbool van de situatie in Amsterdam in de Gouden Eeuw: Mozes vertegenwoordigt de wereldlijke regering, Aäron is de representant van de kerk. Dagelijks was er contact en overleg tussen kerk en staat. De gereformeerde religie was een minoriteit, maar wat het gelaat van de samenleving betreft was zij de autoriteit. Nergens op de wereld was zo veel vrijheid en tolerantie, maar die verviel niet in losbandigheid. Het was een begrensde vrijheid."

De afbeelding van Isings is volgens Van der Schans niet maar een plaatje, "maar een tastbare gestalte van de werkelijkheid toen die ons veel heeft te leren. Want geschiedenis is niet alleen van gisteren, zij is ook vormend voor vandaag. Helaas is de balans tussen kerk, staat en maatschappij doorbroken en herstel lijkt steeds verder weg. Maar het ideaal blijft."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen