Paars en groen, dat vloekt

De RPF hekelde deze week bij monde van fractievoorzitter Van Dijke de „kleurloosheid" van de coalitie. Waar een frisse kijk mocht worden verwacht, kwam het kabinet niet verder dan „een onjuiste en in feite conservatieve opvatting over economische groei". Het vooruitgangsgeloof van het kabinet zal de schepping en daarmee uiteindelijk de samenleving meer en meer op achterstand zetten, zei Van Dijke.

En verder: „Wie een succesvol milieubeleid afhankelijk maakt van technologische ontwikkeling, begaat een grote fout met voorspelbare, ook sociale consequenties. Wij hadden, zeker met D66 en de PvdA in de coalitie, meer verwacht". Diezelfde verwachting leeft bij de brede milieubeweging.

Ir. J. V. Henselmans, hoofd milieubescherming van de Stichting Natuur en Milieu, geeft toe dat er een enorme domper is gezet op de verwachtingen die er waren, „met name van de deelname van D66 aan het kabinet". „D66, die zich zo expliciet en duidelijk profileerde als milieupartij, samen met de PvdA die toch een erfenis heeft uit het vorige kabinet, waarvan wij verwachten dat ze'er nog voor staan. Daar begin ik echter ernstig aan te twijfelen".

Losse flodders

De Vereniging Milieudefensie (VMD) gaf deze week een dergelijk geluid, uit de mond van Jelle van der Meer en Han van de Wiel. „Het nieuwe kabinet heeft een aantal losse flodders in petto voor het milieu. De nieuwe minister van milieu, de 'erg aardige' Margreet de Boer, mag er lijn in aanbrengen". Of dat zal lukken? „Minister Alders was ook erg aardig -dat was precies zijn gebrek".

De regeringsverklaring, nagelezen op het thema milieu, geeft inderdaad weinig concreets te zien. De ene wijde zak volgt op de andere, nergens wordt ook maar geprobeerd iets nader in te vullen. In de inleiding: „Op alle niveaus zal bij het maken van beleidskeuzen de ecologische invalshoek zwaar meewegen".

In de nadere uitwerking: „Het milieubeleid blijft een eigen bijdrage leveren aan een gezonde en duurzame leefomgeving. Door de Nationaal Milieubeleidsplannen 1 en 2 is het beleid geleidelijk een vanzelfsprekend onderdeel geworden van het totale overheidsbeleid. Burgers en bedrijfsleven voelen zich erbij betrokken".

Over natuurbeheer: „Een gezonde en gevarieerde natuur behoort tot een kwalitatief goede leefomgeving. De overheid heeft ter zake van de natuurlijke omgeving een in de Grondwet verankerde zorgplicht. Het Natuurbeleidsplan geeft hieraan invulling. Onder andere door het met elkaar verbinden van natuui:gebieden tot grotere gehelen en het opnieuw ontwikkelen van natuurwaarden die verloren zijn gegaan".

Gissen

Henselmans meesmuilt. „Het milieubeleid blijft een eigen bijdrage leveren... Dat klinkt niet erg actief en prioritair. Burgers voelen zich erbij betrokken. Wat moeten we daarmee? De vragen die het regeerakkoord opriep, worden in de regeringsverklaring in elk geval niet verduidelijkt. Het blijft gissen. Als je al die onduidelijkheid voegt bij de gigantische bezuinigingen die er op onderzoek ten dienste van het milieubeleid zijn afgesproken, doet dat het ergste vrezen".

Bladerend door de desbetreffende bijlage van het regeerakkoord: „De bezuinigingen op de onderzoeksuitgaven van VROM lopen op van 40 miljoen in 1995 tot 90 miljoen gulden per jaar in 1998. Voor LNV is dat 10 miljoen in '95 tot 40 miljoen in '98. Verkeer en Waterstaat moet in de onderzoeksprogramma's in '95 ook 10 miljoen schrappen, oplopend tot 30 miljoen in 1998. Óp de subsidies die Economische Zaken mag uitdelen voor energiebesparingsprogramma's moet in 1995 50 miljoen worden gekort, oplopend tot 300 miljoen in 1998. De feitelijke uitwerking voor LNV, V en W en EZ is mij nog niet bekend, maar voor VROM is die echt desastreus. Het komt erop neer dat de komende jaren het onderzoeksbudget voor milieu wordt gehalveerd".

Is het milieu weer gereduceerd tot het luxe-probleem dat het altijd was, voor het in de tweede helft van de jaren tachtig werd ontdekt? Henselmans: „Dat lijkt er wel op, ja. Laten we nog even doorgaan. Er is bijvoorbeeld nauwelijks geld uitgetrokken om het Natuurbeleidsplan uit te voeren. Er wordt in vage strofen gesproken over plattelandsvernieuwing, maar verder tasten we in het duister. Het enige dat concreet wordt gemeld, is dat er perspectief moet zijn voor de land- en tuinbouw, en wat dat is blijft verder ook onduidelijk".

Geen garantie

„We hebben op geen enkele manier garantie dat er voor natuur geld komt, wat toch verwacht had mogen worden van een kabinet met D66. Die heeft daarop ingezet: er moet meer geld komen voor natuur, alleen al de uitvoering van het Natuurbeleidsplan en de ontwikkeling van wat nieuwe natuur vragen enkele honderden miljoenen extra. Er is niets meer van terug te vinden. Ja, hier en daar hangen er wat worstjes in het regeerakkoord".

Staatssecretaris D. Tommel (D66) van volkshuisvesting is iemand die door de milieubeweging altijd werd gekoesterd als 'een-van-ons'. Liet hij in zijn periode als kamerlid ergens zijn neus zien, dan was het „ha, die Dick" niet van de lucht. Hij leek de enige die het allemaal begreep. Hoe moet dat nu verder? Henselmans denkt niet dat hij helemaal is uitgerangeerd.

„Onder Volkshuisvesting valt ook duurzaam bouwen, een van onze prioriteiten. Er zijn veel nieuwe woningen nodig, en er komen dus veel milieukansen om die huizen goed te bouwen. Maar in het regeerakkoord en de regeringsverklaring vind je daarover geen woord. Zelfs de term duurzaam bouwen staat er niet in. Ik denk ook dat Tommei dat niet leuk vindt, hij zal geen prettige dagen hebben gehad. Hij wil dat wel, duurzaam bouwen, maar binnen het kabinet heeft hij de wind kennelijk niet mee".

Dat zelfde zou kunnen gelden voor minister De Boer van milieu. „Op het regeerakkoord heeft ze geen invloed gehad, op de regeringsverklaring wel. En erg veel verbetering zit er toch niet in. Kennelijk is het haar niet gelukt, als ze zich er al voor ingespannen heeft, dat weet ik niet".

Meer asfalt

Volgens de Vereniging Milieudefensie heeft De Boer op het eerste gezicht het meest te duchten van minister Jorritsma van verkeer en waterstaat. „Jorritsma is een echte exponent van het marktdenken in de VVD, waarin 'vrijheid' een magisch woord is. De autolobby wrijft zich in de handen bij deze benoeming, want als Jorritsma zich als kamerlid voor één ding heeft ingespannen, is het wel voor meer asfalt".

Het regeerakkoord is, zo zegt VMD, een stuk zonder visie. „Het is een optelsom van onsamenhangende maatregelen, aaneengeregen door holle frases". Ten aanzien van de regeringsverklaring is daar niets aan toe te voegen. Illustratief voor de leegheid is de titel van de milieuparagraaf uit het regeerakkoord: Moderne economie, duurzame ecologie.

„Vier woorden, als dobbelstenen door Kok opgeworpen, in een willekeurige volgorde neergevallen en zo blijven liggen. Ook een opmerking zoals „het uitputten van onze leefomgeving zal steeds meer plaats moeten maken voor het putten uit onze inventiviteit en creativiteit" staat volkomen verdwaald in het akkoord".

WRR-rapport

De geconstateerde visieloosheid zal zich wreken, zegt VMD. „Mensen zijn graag bereid iets te doen of te laten, maar dan moet wel duidelijk zijn waarom, met welk perspectief. Zo niet, dan worden losse maatregelen al gauw niet meer begrepen". Dat was ook de strekking van het rapport "Duurzame risico's, een blijvend gegeven" van de WRR -de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid- dat vlak voor de zomer werd gepresenteerd.

Het Nationaal Milieubeleidsplan (NMP) is de dood in de pot, aldus de WRR, omdat het alleen cijfermatig zogenaamd wetenschappelijk objectieve doelen geeft, alsof daarover geen discussie mogelijk is en er geen keuzen aan voorafgaan. En dus adviseerde de WRR om eerst een lange-termijnvisie te ontwikkelen en op basis daarvan heldere keuzen te maken, aldus VMD. Kok en consorten hebben de wijze raad van de WRR echter niet opgevolgd.

Voor de milieubeweging is duidelijk dat de wél voorgestelde milieumaatregelen veelal niet worden ingegeven door milieubelang. Het nog onbekende bedrag dat extra wordt uitgetrokken voor bodemsanering is vrijgemaakt omdat de vrijkomende grond hard nodig is voor stadsuitbreiding. De invoering van de aangekondigde energieheffing wordt omarmd vanwege de lastenverlichting -de heffing vloeit naar de burgers terug via belastingverlaging- en niet vanwege het effect op energiebesparing, zoals blijkt uit het tegelijkertijd hard snoeien in de subsidies voor energiebesparing.

Ch. van Schaik, hoofd externe zaken van de Vereniging Natuurmonumenten, klinkt minder gedesillusioneerd dan de andere woordvoerders. De in regeerakkoord en regeringsverklaring genoemde plattelandsvernieuwing is bijvoorbeeld „een concept waar we veel in zien". Anderzijds ziet ook hij niets terug van de beloofde versnelling bij de landinrichting, waarop juist wordt bezuinigd.

FES-gelden

Van Schaik is blij met formuleringen zoals „het ecologisch beleid zal een integraal onderdeel uitmaken van het economisch beleid" en „in dat kader zal het Fonds Economische Structuurversterking (FES) worden bezien". „De mogelijkheden liggen er, maar de wil om ze te benutten moet er ook zijn", geeft hij toe. „Hoopvol, dat is ons sleutelwoord. Maar ik ben met de anderen eens dat de teksten veel duidelijker hadden gemoeten. De vaagheid is te groot, een aantal zaken had keihard in de regeringsstukken moeten staan".

Henselmans is absoluut niet gerust op de aanwending van FES-gelden voor de natuur. „Er is al een nieuwe discussie ontstaan over de voeding van het fonds. In het regeerakkoord staat ook dat de criteria voor de besteding van de gelden moeten worden opgerekt. Alles kan eronder gaan vallen, ook bodemsanering. Er zijn partijen die het er absoluut niet mee eens zijn dat de extra aardgasbaten en gelden uit de verkoop van KPN-aandelen worden aangewend voor natuur. Die zeggen: Stop het maar in het financieringstekort. We hebben op geen enkele manier garanties dat er geld komt voor de natuur".

Vloekt groen bij paars? „De kleuren vloeken, dat klopt. Milieu en paars: of het echt geiat vloeken moeten we nog zien, maar voorlopig wordt er aan milieu en duurzame ontwikkeling voornamelijk lippendienst gewijd. We hopen dat er in de begrotingsbehandeling na Prinsjesdag wat meer kan worden binnengehaald voor het milieu, dat we met name die enorme bezuinigingen op onderzoek van de baan zullen krijgen.

Na het kamerdebat over de regeringsverklaring zegt Henselmans dat de situatie „er in elk geval niet slechter op geworden is". „Uit de woorden van premier Kok mag worden opgemaakt dat het NMP-2 van de vorige regering in elk geval overeind blijft. Wat ook duidelijk is geworden, is dat er binnen de coalitie de nodige spanningen zijn wat betreft het milieubeleid. Bolkestein zei heel harde dingen, bijvoorbeeld dat er voor milieu geen nieuwe doelen of subdoelen meer zullen worden gesteld. De VVD zal zeker aan de rem gaan hangen".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen