Naastenliefde in Haarlem

Een moeder en haar zoon tellen de neuzen: twintig mensen wachten in de Schoutensteeg in het centrum van Haarlem bij de groene deur op een rondleiding door het Corrie ten Boomhuis. Dat wordt spannend, want er is plaats voor maximaal 25 bezoekers.

Kort daarna opent Wouter Hoogendijk (52) de deur en gaat hij de gasten voor naar de huiskamer op de eerste verdieping. „Die spanning was niet nodig”, vertelt de gids. „Ik vind het sneu om iemand buiten te laten staan.”

Als iedereen een plekje in de langgerekte kamer heeft gevonden, steekt Hoogendijk van wal. Op een onderhoudende manier vertelt hij over de familie Ten Boom.

Het verhaal begint bij grootvader Willem ten Boom, die in 1837 aan de Barteljorisstraat 19 in Haarlem een klokken- en horlogewinkel vestigde. Twaalf jaar later kon hij het huis boven de winkel kopen. Zoon Casper nam het bedrijf van hem over. Caspers dochter Corrie trad uiteindelijk in de voetsporen van haar vader. Vandaag de dag runt het echtpaar Ibink Ten Boom Juweliers.

„In 1844 startte grootvader Willem met wekelijkse gebedsbijeenkomsten in zijn woning. Daarbij kwam ook de vrede voor Jeruzalem aan de orde, een gebed waartoe Psalm 122 oproept”, aldus de gids. „De familie hield deze traditie een eeuw vol totdat de Duitsers het huis in 1944 binnenvielen.”

Corrie (1892-1983), naar wie het huis is vernoemd, groeide met haar twee zussen en broer op in een gastvrij gezin. „Vader Ten Boom heette in de volksmond ”de goede oude man van Haarlem”. De deur van Barteljorisstraat 19 stond voor iedereen open. Het leven van de familie stond in het teken van naastenliefde. Al wees moeder Ten Boom gasten bij hun vertrek wel op een tinnen busje. Ze konden daar centen voor de zending in deponeren.”

De familie bewoonde het huis niet alleen. „Drie tantes van Corrie hielden het gezin gezelschap. Tante Jans kreeg als betalende gast de mooiste ruimtes, zoals deze kamer. De anderen huisden op de benedenverdieping, onder wie tante Anna. Haar was ooit gevraagd twee weken op de kinderen te passen, maar ze bleef veertig jaar!”

Het Corrie ten Boomhuis dankt zijn bekendheid aan Corrie ten Boom die, in tegenstelling tot haar zus Betsie, het concentratiekamp Ravensbrück overleefde. Na de oorlog trok ze met een tas en een koffer de wereld over en vertelde over Gods liefde en over de kampervaringen. Tot haar 64e regelde ze deze reizen zelf. Ze schreef boeken als ”De Schuilplaats” en ”Zwerfster voor God” en produceerde enkele films.

De stichting Corrie ten Boomhuis kocht de woning aan de Barteljorisstraat in 1987 om er een museum van te maken. Een jaar later konden de eerste bezoekers er terecht. De vertrekken ademen de sfeer van de jaren veertig van de vorige eeuw. De meeste spullen komen niet uit het bezit van de familie Ten Boom. Dat geldt wel voor een lamp, een klok, een door Corrie geborduurd kleedje en de hutkoffer in de huiskamer, en voor de huisbijbel in de eetkamer. De pendule die Corrie aan Anne van der Bijl schonk, de oprichter van Open Doors, kreeg ook een plekje.

Het verhaal van de familie Ten Boom, vol naastenliefde en vergevingsgezindheid, staat centraal. Het huis, foto’s, spullen en documenten kleuren het relaas in. Hoogendijk is een van de vele vrijwilligers van het gratis toegankelijke museum. „Wij vragen geen entree. Corrie leefde tenslotte ook van giften en we zien dit werk als een stukje evangelisatie.”

De gids –in het dagelijks leven receptionist in een gezondheidscentrum– houdt sinds 2008 elke twee weken een dagdeel vrij voor het verzorgen van rondleidingen. „Ik ben diep onder de indruk van Corries boeken en vind het mooi om haar verhaal en dat van de familie door te geven. Het is vermoeiend werk, maar toch ga ik altijd vol energie naar huis. Ik mag getuigen van het geloof in God en vertellen over naastenliefde. Dat is belangrijk in een wereld vol egoïsme.”

Bezoekers zijn vaak onder de indruk van een rondleiding, aldus Hoogendijk. „Eens zat iemand huilend op de trap met het hoofd in de handen. Duitse gasten maak ik altijd direct duidelijk dat het niet mijn intentie is om één volk in een kwaad daglicht te stellen. Het kwaad zit diep in alle mensen.”

Ook vandaag luisteren de aanwezigen in de huiskamer een halfuur lang geboeid naar het gedetailleerde relaas. „Vader Ten Boom schreef na de Eerste Wereldoorlog zijn Duitse collega’s een brief met het verzoek hun kin- deren naar Haarlem te sturen. Ze konden bij hem aansterken. Na het overlijden van zijn vrouw in 1921 haalde hij pleegkinderen in huis.”

De Tweede Wereldoorlog vormt de hoofdmoot van het verhaal. Vanuit haar geloofsovertuiging bood de familie permanent onderdak aan een wisselende groep van vier Joden en enkele onderduikers. Een aannemer trok in de hooggelegen kamer van Corrie een valse muur op, 60 centimer van de buitenmuur, die doorliep in de vloer en in het plafond. Onder de laagste plank in de linnenkast zat een schuifluik dat de doorgang naar de schuilplaats vormde.

„Op de meest onverwachte momenten werd er geoefend”, vertelt de gids. „Tijdens een diner of midden in de nacht. De gasten moesten niet alleen zelf verdwijnen, maar ook al hun spullen meenemen. De eerste tijd kost dit vier minuten en uiteindelijk zeventig seconden. Op 28 februari 1944 stonden de Duitsers voor de deur. Uiteindelijk voerden ze zes familieleden en dertig bezoekers weg.”

De nazi’s waren furieus omdat ze geen onderduikers vonden en bleven twee dagen in de woning posten. Daarna namen twee „goede” politiemannen de bewaking over. Deze Nederlanders bevrijdden de vier Joden en twee verzetsmensen uit de benauwde schuilplaats.

Bij het zien van de gereconstrueerde geheime ruimte in Corries kamer komen de tongen van de bezoekers los. Dat gebeurt ook in de kleine slaapkamer van tante Jans en op het dakterras waar onderduikers een frisse neus konden halen. Even later luistert iedereen weer stil naar Hoogendijks verhaal. Over de Joodse cantor die zo uitbundig zong dat de buren kwamen waarschuwen. Over het flesje vitaminedruppels dat niet leeg raakte in kamp Ravensbrück. Over de hulp van de Heilige Geest, Die onmisbaar is om de naaste te kunnen vergeven. Zo heeft dit huis ook een boodschap voor vandaag.

>>corrietenboom.com

Robuust, zangerig en flitsend

Is er na een bezoek aan het Corrie ten Boomhuis een betere pleisterplaats te bedenken dan de Grote of Sint-Bavokerk op de Grote Markt? De familie Ten Boom bezocht op zondag de diensten in deze hervormde kerk. De laatgotische kruisbasiliek herbergt opvallende elementen, zoals het houten gewelf en de koperen lezenaar met pelikaan. Maar het orgel van Christian Müller (1738) dat de hele westmuur vult, trekt de meeste aandacht. De nadruk ligt in het rijzige front op verticale lijnen. Dankzij het uitbundige snij- en beeldhouwwerk ben je er niet snel op uitgekeken. Charles Burney schreef in 1772 in zijn dagboek: „Haarlem. Naar weinig zaken was ik op mijn reis zo benieuwd als naar het beroemde orgel in de hoofdkerk van deze stad, dat alom wordt geprezen als het grootste en beste in Europa.”

Er worden in de zomermaanden op dinsdag en donderdag gratis toegankelijke orgelconcerten gegeven. Op deze donderdag stroomt de kerk vol met een internationaal publiek. Ze komen voor Jos van der Kooy. De stadsorganist slaat zich ondanks een ontstoken vinger met verve door het programma. Enkele Spanjaarden houden het snel voor gezien, maar het gros van de aanwezigen blijft zitten. Om te genieten van robuuste tongwerken, zangerige prestanten en flitsende mixturen.

>>bavo.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen