In pastoraal gesprek aan het ziekbed moet "Woord" aan het woord komen

Wat zeggen dominees op ziekenbezoek? Wat doen ze en hoe doen ze het? Hoe ervaren patiënten het bezoek van de dominee? Om deze vragen draait het in deze studie. Zestig pastores van verschillende kerken werden aan de hand van een vrij uitgebreide vragenlijst ondervraagd inzake hun opvattingen over pastoraat onder moeilijke omstandigheden. Daarna volgde nog een nader onderzoek, ingesteld bij tien hervormde pastores, met wie nog wat dieper werd doorgesproken over de vragen rondom het ziekenpastoraat.

De patiënten die over hun ervaringen met het bezoek van dominees aan hun ziekbed werden ondervraagd, zijn allen vrouwen die wegens borstkanker in een ziekenhuis operatief behandeld zijn.

Geboeid

Ik heb het boek van collega Van der Ploeg geboeid gelezen. Het geeft veel stof tot nadenken. Van der Ploeg concludeert dat weinig patiënten echt tevreden waren over de inhoud van het pastorale gesprek. Opmerkingen als „hij zat daar maar", „het ging over koetjes en kalfjes" en dergelijke zijn onthullend. Zieken hebben nogal eens het gevoel dat de dominee zich schaamt voor zijn identiteit. Patiënten verwachten dat hij zich duidelijk presenteert als dominee en zijn taak als dienaar des Woords dient te vervullen. Zij vinden dat de dominee Gods Woord ter sprake moet brengen en dat hij uit de Bijbel moet lezen en bidden. De verlegenheid van vele pastores blijkt duidelijk. Ze hebben moeite met bidden en bijbellezen. En echt niet alleen vanwege de storende omstandigheden op de ziekenzaal.

Pastores vinden de luisterhouding, een luisterend oor, vooral belangrijk. Openstaan voor en ingaan op wat de zieke in het gesprek inbrengt. Ze zitten op de lijn van Rogers, een Amerikaanse psychotherapeut, de man achter de zogenaamde client-centered-methode, waarbij de pastor zich vooral laat leiden door wat de gesprekspartner aanreikt.

Beducht

Ze zijn beducht voor de methode waaraan de naam van de Zwitserse theoloog Thurneysen verbonden is. Daarbij staat de verkondiging van Gods Woord centraal. Een luisterend oor is inderdaad van wezenlijk belang in een pastoraal gesprek. Een echte ontmoeting wordt alleen daar geboren waar iets gezegd wordt dat de ander herkent en het gevoel geeft: hij heeft naar mij geluisterd, hij begrijpt mij in mijn angst en wanhoop. Het gaat om een goed evenwicht tussen luisteren en spreken, zeggen van goede woorden, met name het goede en hoge Woord van God. Dankbaar noteer ik dat Van der Ploeg duidelijk stelt dat in een pastoraal gesprek het Woord aan het woord moet komen. De pastor is dienaar des Woords en geen hulpverlener, geen psycholoog, ook al is enige kennis van psychologie echt geen overbodige luxe. Van der Ploeg zegt: de Schrift leert ons niet alleen luisteren, maar heeft ook iets te zeggen.

Gods Woord zegt het eigenlijke, legt de vinger bij onze diepste levensnood. Ons in Adam gevallen en gebroken bestaan, waarin Christus, de tweede Adam, is neergedaald tot redding en behoud. Op de bodem aller vragen ligt der wereld zondeschuld. Dat is nog altijd waar. Alleen Gods Woord verkondigt de enige solide troost in leven en sterven (Catechismus, zondag 1). Van der Ploeg pleit terecht voor schriftlezing en gebed als constituerende momenten voor een pastoraal gesprek. Ik noteer eveneens dankbaar wat hij in het begin van zijn studie (hoofdstuk 2) zegt over het gezag van de Heilige Schrift, waarbij hij verwijst naar artikel 7 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis.

Ik had graag gezien dat hij op wat hij zegt over ziekte in de Bijbel, over het verband tussen ziekte en zonde en Gods hand in het lijden wat dieper was ingegaan.

Moeilijk

Pastoraat aan zieken is en blijft een moeilijk en verantwoordelijk werk. Het is vaak een worsteling. Nodig is gedurig gebed om wijsheid en bijstand van Boven. Het gaat boven ons vermogen. Maar er is een Erbarmer in de hemel. Die als het Lam de schapen weidt en hen leidt naar de levende fonteinen der wateren (Openbaring 7). Voorwaarde voor een bijbels pastoraat is een gedurig verkeren aan de voeten van de Opperherder in schriftstudie, meditatie en gebed. De voorplaat van het boek van Van der Ploeg toont hoe de Heere Jezus bij de genezing van de doofstomme (zie Markus 7:34) de ogen ten hemel hief. Ook zuchtte hij diep (in smart en bewogenheid „over de ellende des mensen, waarvan deze man een spiegel is", kanttekeningen Statenvertaling). Daarna sprak Hij.

„Pastoraat", zegt Van der Ploeg, „kan deze drie aspecten van de omgang met mensen niet missen. Wij mogen opzien naar de hemel en het daarvan verwachten. Wij mogen ook diep zuchten. Uiteindelijk zal er gesproken dienen te worden. Afzonderlijk en tezamen zijn het elementen waaraan waarachtige pastorale bewogenheid herkenbaar is. Ten slotte moet het Woord het doen". En het Woord doet het. Vermanend, onderwijzend, ontdekkend, vertroostend en bemoedigend. Door de kracht van de Heilige Geest.

N.a.v. "Pastoraat onder druk", door dr. O. J. van der Ploeg; uitg. Boekencentrum, Zoetermeer., 1992; 176 blz.; prijs 35 gulden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen