Prof. M. de Jonge nam afscheid van RU Leiden

Uitgangspunt van het internationale symposium was prof. M. de Jonges boek "Jezus als Messias". Twee persoonlijke vrienden van de Leidse scheidende hoogleraar voerden het woord. Als eerste sprak prof. dr. Dieter Lührman, specialist op het gebied van (het Evangelie van) Marcus en de vroegste christelijke theologie. Achtergrond van het symposium was de vraag of uitspraken in het Nieuwe Testament over de Persoon van Jezus Christus -en dan met name in hoeverre Hij de Mensenzoon is en de Christus, de Gezalfde- berusten op uitspraken van Jezus Zelf, of dat volgelingen Hem die titels zouden hebben aangemeten.

(Dis)continu

Prof. M. de Jonge voelt meer voor de zogenaamde continue lijn, dat wil zeggen: hij vindt dat Jezus Zelf reeds over Zichzelf gesproken heeft als Zoon des mensen en als Christus de Gezalfde. Zowel Lührmann als prof. dr. W. A. Meeks van de Yale Universiteit (VS) toonde zich in zijn lezing nogal gereserveerd ten opzicht de visie van De Jonge. Ze spraken dan ook meer over de zogenaamde discontinuïteit.

Ze wilden ermee aangeven dat in hun visie sprake is -van wat in de lijn van de theoloog Bultmann genoemd wordt- de gemeentetheologie in het Nieuwe Testament. De lezingen waren in zekere zin ook een reactie op De Jonges christologie. Wat wel opmerkelijk genoemd werd in wetenschappelijke kring was dat er nauwelijks gerefereerd is aan de Dode-Zeerollen —inmiddels in veilige bunkers in Jeruzalem opgeborgendie toch meer vertellen over de tijd waarin Jezus leefde.

Aanmatigende claim

M. de Jonges opvolger, H. J. de Jonge, maakte in zijn lezing duidelijk dat volgens hem Jezus niet over Zichzelf gesproken heeft als de Gezalfde en ook niet als de Mensenzoon. Hij ging daarbij steeds in op de (tegenovergestelde) mening van zijn voorganger. Hij merkte onder andere op dat „een waarlijk vroom mens nooit over zichzelf zou praten als de Gezalfde en als de Mensenzoon".

„Bovendien is iets veel waardevoller als volgelingen uit eigen waarneming zulks constateren dan dat iemand aanmatigende claims over zichzelf uitspreekt". Hij concludeerde daarom dat het niet uitmaakt of hij of zijn voorganger gelijk heeft „want het gaat om de noodzaak van vertrouwen en zelfovergave".

Voorbode

In zijn door veel wetenschappers bezochte afscheidscollege ging prof. M. de Jonge in op de problematiek die ook tijdens het symposium centraal stond. Hij stond daarbij onder andere stil bij Paulus als „derde getuige voor de vroege overlevering". Hij concludeerde bij voorbeeld dat de gemeente van Christus niet het Koninkrijk is, maar de voorbode ervan.

Verder zei de hoogleraar: „Alle aan Jezus toegeschreven woorden zijn (en blijven) tegelijk woorden van vroege christenen". Hij noemde het moeilijk precies vast te stellen wat Jezus gezegd heeft. „Wij dienen het feit dat zij Jezus als getuige voor het Koninkrijk Gods aanriepen, serieus te nemen". Hij ging in op de zogenaamde drie modellen waarmee de dood van Jezus verklaard is. De eerste is dat Jezus de laatste door God tot Israël gezonden profeet is. De tweede is „de lijdende en vervolgde rechtvaardige die tot het einde aan God vasthoudt en deswege door God na de dood in het gelijk wordt gesteld". In de derde visie „is Jezus de martelaar, tot in de dood toe solidair met de zijnen en die een een beslissende wending in de verhouding tussen God en de zijnen tot stand brengt".

Typisch christelijk

Het typisch christelijke zit volgens De Jonge in de overtuiging dat het een rechtvaardige betreft „door wiens dood en vindicatie (overwinning, red.) een definitieve wending in de wereldgeschiedenis teweeg werd gebracht; met andere woorden, dat met hem de eindtijd al een aanvang had genomen". Hij noemde het opmerkelijk „dat Jezus' volgelingen al voor zijn dood geloofden dat hij de brenger van de eindtijd was".

De scheidende hoogleraar merkte op dat zijn historisch-exegetische arbeid zeer bevruchtend heeft gewerkt op zijn theologisch denken en spreken. „Ik kan alleen als historicus theoloog zijn". Hij zei met vreugde gewerkt te hebben aan een faculteit waar niet alleen godsdienstwetenschappers maar ook predikanten worden opgeleid. „Die dubbele doelstelling kan tot spanning leiden. De organisatorische vormgeving van de verbinding tussen de faculteit en de kerkelijke opleidingen staat principieel ter discussie. Hier hebben zich spanningen voorgedaan. Het ligt niet op mijn weg hier iets van te zeggen. Wel wil ik besluiten met de opmerking dat naar mijn overtuiging een verdere samenwerking, vanuit duidelijk gescheiden verantwoordelijkheden, bevruchtend zal kunnen werken op het onderwijs en het onderzoek van de openbare faculteit en de kerkelijke opleidingen, en eveneens van alle betrokkenen persoonlijk".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen