Gelukkig te midden van protestanten

Hans Jurgen van der Ven werd in 1966 geboren in het Zeeuws-Vlaamse stadje Hulst. Hoewel hij in Roermond opgroeide, werd hij nooit een echte Limburger. "Ik hou van Bourgondisch leven en ik heb best carnaval gevierd, maar het was nooit mijn hobby om te slempen in cafés en te hossen met een neus op."

Nog tijdens zijn studies rechten en bedrijfseconomie in Leiden en Rotterdam overwoog hij priester te worden. Het leven liep anders. Van der Ven werd in 1992 gevraagd beleidsmedewerker te worden bij de protestantse gehandicapteninstelling Stichting Philadelphia Voorzieningen. Daar leerde hij zijn vrouw Miriam kennen. "Zij was hervormd, maar wilde graag een keer naar een katholieke dienst. Ik heb haar meegenomen naar een kerstnachtdienst in de Catharina-kathedraal in Utrecht. Ze was dermate onder de indruk van de symboliek, dat ze aangaf katholiek te willen worden, nog voordat we verkering kregen. Ik heb haar nog geprobeerd tegen te houden. In je geloofskeuze mag je egoïstisch zijn."

Zijn pogingen waren ijdel. Miriam van Dijk werd rooms-katholiek. "Zeg niet rooms, want dat komt hetzelfde over als wanneer wij zeggen: Jullie zijn prot." Ze trouwde met Bas van der Ven. Samen kregen ze een zoon en een dochter. "Mijn vrouw is er de oorzaak van dat ik geen priester ben geworden, maar ik heb er nog geen moment spijt van gehad."

Na twee jaar Philadelphia werd Van der Ven financieel directeur van de Vereniging ter Bescherming van het Ongeboren Kind (VBOK). "Het tekent de grootsheid van de VBOK, die vooral op de gereformeerde gezindte steunt, om een katholieke directeur te benoemen. Het is ook typisch VBOK om de verschillen te erkennen, maar samen te werken op de overeenkomsten. Ik heb liever te maken met protestanten die pro-lifestandpunten huldigen dan met katholieken die dat niet doen."

Ook op andere terreinen van het leven staat Van der Ven op het snijvlak van rooms-katholieken en protestanten. Zo zit hij in de medezeggenschapsraad van de protestants-christelijke basisschool van zijn woonplaats, het Veluwse 't Harde. Het echtpaar Van der Ven stuurde de kinderen bewust daar naartoe. "Ik benadruk daar het belang van de handhaving van de identiteit. Als je je gezicht verliest, verlies je alles."

Van der Ven is lid van het CDA, in tegenstelling tot zijn vrouw, die in de propagandacommissie van de Elburgse ChristenUnie zit. "Maar ik overweeg Kars Veling te stemmen, nu die lijsttrekker van de ChristenUnie is geworden. Ik ken hem -als voorzitter van de VBOK- als een erudiet, oprecht en authentiek mens."

Eergisteren vertrok Van der Ven bij de VBOK. Daar volgde hij in '99 als algemeen directeur de beeldbepalende drs. Mirjam den Boer-Neele op, die overigens aanbleef als directeur externe betrekkingen. Van der Ven telt de zegeningen die de pro-lifeorganisatie onder hun beider bewind kreeg. "De hulpverlening is verdrievoudigd. Het aantal voorlichtingslessen is sterk gestegen. We hebben een uitstekende internetsite. De begroting is op orde, mede dankzij de achterban. Die is veel trouwer dan de overheid, hoewel mevrouw Borst de subsidie met 50.000 gulden verhoogde tot ruim 4 ton. We hebben zeventien maatschappelijk werkers. Wie had dit bij onze oprichting in 1971 kunnen denken?"

Ook het opvanghuis van de VBOK in Gouda voorziet in een enorme behoefte. Daarin kunnen bijvoorbeeld vrouwen wier partner en ouders de zwangerschap niet accepteren, worden ondergebracht, bevallen en leren omgaan met hun baby's. "De nood is zo groot dat we meer huizen zouden kunnen vullen. We zijn nu bezig met gesprekken over een VBOK-huis in Veenendaal en andere gemeenten. Het gaat dan om crisissituaties met bedreiging en verwaarlozing. De nood grijpt me aan. Het gaat vaak om tienermoeders, voor wie het leven pas begint. Ik vraag me wel eens af: Hoe kan dit ooit nog goed komen? Gelukkig zien we prachtige resultaten. Het kind komt ter wereld, de meisjes leren ermee om te gaan, ze krijgen een korte opleiding en we bemiddelen voor huisvesting."

Deze zomer werd Van der Ven opnieuw gevraagd voor een functie, dit keer als algemeen directeur van de Stichting Katholiek Nieuwsblad. Deze geeft het maandblad Inspiratie uit voor het gezin, het kwartaalblad Omega voor jongeren en runt een communicatiebureau, dat onder meer de ledenadministratie doet van de levenswensverklaringen van de Nederlandse Patiënten Vereniging.

Hoofduitgave is echter het behoudende wekelijkse orgaan Katholiek Nieuwsblad (KN). "Wij zijn helemáál niet zo behoudend. Wij zijn gemiddeld confessioneel, niet vrijzinnig. Ik ben zelf ook niet zo conservatief. Het KN volgt de ontwikkelingen op een gezond-kritische manier en staat daarbij positief ten opzichte van de kerkelijke hiërarchie. Daarbij houden we in de gaten dat Nederland een klein landje is, en de Rooms-Katholieke Kerk een wereldwijde kerk. Wij laten ons niet meeslepen door bewegingen die meegolven op seculariserende tendensen."

Hoe kijkt u aan tegen de progressieve 8 Mei Beweging?

"Ik zou best zaken met ze willen doen, maar we moeten elkaar beter leren kennen."

Het Katholiek Nieuwsblad begon ooit met het doel een dagblad te worden. Het blad brak nooit door. Na een start waarbij het tweemaal per week verscheen, zakte de frequentie terug naar één keer per week. Met de huidige 15.000 abonnees lijkt het streven naar een dagblad een illusie. "Maar het is wel een droom", reageert Van der Ven. "En de meeste dingen zijn bereikt door dromen", zegt hij, starend naar het plafond.

De kersverse bladmanager ziet mogelijkheden zijn droom te verwezenlijken. "De modaliteiten in de Rooms-Katholieke Kerk merken dat ze moeten samenwerken. De mildheid van de Katholieke Kerk is ook te groot om aan ruzie ten onder te gaan. Misschien is 45.000 abonnees een stoutmoedige droom, maar 30.000 lijkt me reëel. De aandacht voor religie neemt toe. Als het vrijgemaakten lukt een eigen dagblad te hebben, en de bevindelijk gereformeerden -en ik vind het RD nog steeds de beste krant-, dan moet het ons toch ook lukken?"

Van der Ven plaatst wel een belangrijke kanttekening. "Jullie hebben veel eerder actie ondernomen. Wij dachten altijd dat we een eenheid waren. Jullie erkenden dat protestanten verdeeld waren, en richtten daadwerkelijk een EO en een RD op."

De nieuwe KN-directeur ziet zelfs samenwerkingsmogelijkheden in de wereld van de kleine kranten. "Het RD en het KN zullen nooit elkaars concurrenten worden. Je zou kunnen gaan samenwerken op het gebied van het drukproces, de abonnementenadministratie. Als je je identiteit maar niet verliest."

De EO zit wat dit betreft volgens Van der Ven in een bijna onmogelijke spagaat. "Enerzijds voelt zij de opdracht tot evangelisatie op radio en tv. Anderzijds moet ze programma's brengen die het brede publiek aanspreken. Slaag je in je opdracht als medische programma's een steeds groter deel van je aanbod vormen? Van mij mogen de verkondigende programma's vroeger op de avond worden uitgezonden."

Samenwerking tussen behoudende protestanten en dito rooms-katholieken kan volgens Van der Ven vooral op medisch-ethisch gebied totstandkomen. "Waarom werken het Lindeboom Instituut en de katholieke pendant, de Stichting Medische Ethiek in Maastricht, niet meer samen? Ook de Nederlandse hospicebeweging is veel te gefragmenteerd. Er zou een landelijke dekking van hospices moeten komen."

Van der Ven sluit niet uit dat het VBOK-bestuur met zijn benoeming in '94 een evangelisatiedoel had. "Als er al een idee was om van deze echte katholiek een protestant te maken, zijn de bestuursleden daarin geslaagd." Van der Ven voelt zich inmiddels protestantser dan menig protestant. "Ik ben een reformatorische katholiek." Zo blijft hij ondanks zijn benoeming bij het in 's-Hertogenbosch gevestigde Katholiek Nieuwsblad in 't Harde wonen. "Het is als katholiek goed toeven onder protestanten."

Wat betekent meelevend rooms-katholiekzijn voor u?

"Ik probeer de katholieke gedachte in woord en daad gestalte te geven. Ik doe mijn best daarvoor, maar ik klungel ook zo vaak. We willen onze kinderen, Lorenz en Alexandra, de christelijke geloofswaarden bijbrengen in de katholieke traditie. Die grondgedachten zijn een liefhebbend, barmhartig God en de ethiek van de Bergrede.

Ik heb veel geleerd van een abdijreis. Elke ochtend probeer ik in ons tuinhuisje te beginnen met de lauden -verschillende gebeden op basis van de Psalmen- bijbellezen, het Onze Vader en een hymne. Elke avond sluit ik de dag af met de completen. Dat zijn een avondgebed en een gewetensonderzoek.

Elke morgen neem ik me voor het beter te doen. En elke avond moet ik constateren dat het weer is mislukt. Ik heb me dan weer te veel laten leiden door mijn emoties, door mijn driften. Gelukkig is er een barmhartig God.

Gebed is het leggen van een relatie met God. Het is een basisbehoefte, net als eten en drinken, warmte en veiligheid. Als je die relatie verwaarloost, is dat op de lange duur onverantwoord. Ik herken me in de lijfspreuk van Augustinus: Onrustig is mijn hart, totdat het rust vindt in U.

Verder gaan we bijna elke zondag naar onze thuiskerk, de 'Peperbus' in Zwolle. We hebben gezocht naar een gemeente die bij ons past. De liturgische sfeer past ons als een jas. Ik sta in de Katholieke Kerk als een rechtse confessioneel of linkse bonder in de Hervormde Kerk. Omdat het Tweede Vaticaans Concilie de middagdiensten heeft afgeschaft, ga ik zondagsmiddags maandelijks naar een protestantse kerkdienst. Daarbij shop ik een beetje."

Een groot verschil tussen de rooms-katholieke en de protestantse traditie is natuurlijk de Mariaverering.

"Jullie hebben Maria wel heel erg ondergewaardeerd. "Alle geslachten zullen mij zalig prijzen", staat er toch. En wij moeten de hele Bijbel serieus nemen: sola scriptura. Ik heb heel veel respect voor Maria, en zie heiligen als een inspiratiebron. Maar om nu een gebed tot hen op te zenden... Dan kan ik me beter rechtstreeks tot God richten.

De Mariaverering past in het begrippenkader van de Middeleeuwen. God werd in die tijd als ver, streng en afstandelijk voorgesteld. Dan is het wel vertrouwd om een liefhebbende moeder te hebben die iets aan de strenge Vader vraagt."

"Gelukkig zijn wij katholieken een heel eind opgeschoven. De nieuwtestamentische notie van God als barmhartige Vader is centraler komen te staan. Daardoor hebben we geen omwegen meer nodig.

De recentere katholieke traditie legt de nadruk op de barmhartigheid van God. Maar Hij stelt zeker eisen aan ons. We mogen Zijn geboden niet straffeloos overtreden. Daarom heb ik genade nodig. Maar waar de Geest verschijnt, verdwijnt de angst voor God.

Voor mij staat Christus centraal. Ik ben een uitgesproken christocentrische gelovige. Ik heb aan Christus genoeg. Hij lag zelfs aan tafel met tollenaren en ging ook met publieke vrouwen om. En als Christus en de Vader één zijn, mag ik ervan uitgaan dat de Vader ook voor mij barmhartig is. Goede werken doe ik uit genade. Daar kan ik zelf niets aan toevoegen."

Een ander groot verschil is de opvatting over avondmaal dan wel mis.

"Ik heb het avondmaal gewoon nodig. Als ik naar mezelf kijk, vraag ik me af of ik waardig ben het brood en de wijn te ontvangen. Maar het is meer dan een gedachtenismaaltijd. Op het moment van het nuttigen van de hostie en de wijn sta je in verbinding met Christus. En Hij heeft dit als een heilig sacrament ingesteld. Maar de hostie is geen 'genadepil'.

Symboliek heeft in de Rooms-Katholieke Kerk altijd een grote waarde gehad. Symboliek heeft niet een direct aantoonbare waarde. Als je een roos aan je vrouw geeft, zeg je toch ook niet: Zij gaat nog dood ook?"

Wat is volgens u het grootste obstakel in toenadering tussen Rome en Reformatie: a. de mis, b. de goede werken, c. de Mariaverering of d. de pauselijke hiërarchie?

"Ik denk e: cultuurverschillen. Kom maar eens op een afscheidsreceptie van een missionaris en van een zendeling. Protestanten zijn veel serieuzer; dat is niet slecht. Een protestant zei eens tegen een katholiek: Ik snap niet dat jullie na de kerk naar het café gaan en mensen voor je laten werken. Waarop deze zei: Ik snap niet dat jullie de gordijnen dichtdoen en dan de jeneverfles pakken."

Katholieken zijn ook in geestelijk opzicht een ander slag volk. Zij gaan van de geestelijkheid uit. Het woord "leek" was vroeger bijna een scheldwoord. De leek was zelden actief in geestelijk werk.

De protestant voegt de daad bij het woord. Die heeft een beroepskracht, de predikant, de kerkenraad en de gemeente, die het werk samen doen. Als je iets wilt organiseren, moet je daarom protestanten bij elkaar zetten. Katholieken kwamen niet in de benen.

Inmiddels is dat bij ons veranderd. We moesten wel, want er waren bijna geen priesterwijdingen meer. We draaien nu veel meer op vrijwilligers. Dat is goed, want we gaan nu meer uit van de draagkracht van de gelovigen."

Sommige protestanten zien in Rome de hoer van Babylon.

"De Rooms-Katholieke Kerk is niet perfect, ik vrees dat ook geen enkele protestantse kerk dat is. Ik hoop dat we beide mogen rekenen op de barmhartigheid van God. Als ik zie hoeveel gemeenschappelijke waarden we hebben, medisch-ethisch, op het terrein van het huwelijk, dan kan ik mij niet voorstellen dat de Katholieke Kerk de hoer van Babylon is.

Verschillen tussen protestanten en katholieken zullen blijven. Maar we mogen wel onze mening polijsten. Er zijn zo verrassend veel overeenkomsten. De Katholieke Kerk heeft de laatste tijd meer aandacht voor een bijbelse prediking. Het christocentrische komt meer centraal te staan. Ook het cognitieve, het intellectuele element wordt belangrijker. In de katholieke traditie is echter de emotie, het affectieve ook belangrijk. Bijvoorbeeld in de muziek. Mag het even een minuutje?"

Van der Ven springt op en zet zijn lievelings-cd op, de Caecilienmesse van Charles Gounod. "Prachtig, die expressie van het Credo. Daar zit emotie in." Gounod gaat uit, de rustiger cantates van Bach komen ervoor in de pla ats.

Wordt u ooit protestant?

"Mag ik antwoorden met de woorden van Pascal? Hem werd die vraag ook eens gesteld. Hij zei: Nee. Want protestanten geloven met het hoofd, katholieken met het hoofd én het hart."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen