Theologiestudie weer voorzichtig in de lift

Studenten die in Nederland op academisch niveau theologie of religiewetenschappen willen studeren, kunnen op dit moment terecht in acht steden: Amsterdam, Apeldoorn, Groningen, Kampen, Leiden, Nijmegen, Tilburg en Utrecht. De Protestantse Theologische Universiteit (PThU)(Protestantse Kerk in Nederland), de Theologische Universiteit Kampen (Gereformeerde Kerken vrijgemaakt) en de Theologische Universiteit Apeldoorn (Christelijke Gereformeerde Kerken) bieden ook een kerkelijke opleiding aan. Aankomende predikanten van de Hersteld Hervormde Kerk krijgen hun opleiding aan het Hersteld Hervormd Seminarie, dat is gevestigd aan de Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam.

Een rondgang langs de verschillende theologische faculteiten en universiteiten in Nederland laat zien dat een groot aantal opleidingen te maken heeft met een voorzichtige stijging van het aantal nieuwe bachelorstudenten. Uit de cijfers van de verschillende theologische opleidingen blijkt dat VU, PThU, Nijmegen en Groningen de meeste studenten trekken. Utrecht en Leiden zakken verder weg sinds daar de bacheloropleidingen theologie zijn afgeschaft en de PThU uit deze steden vertrokken is.

Apeldoorn

De Theologische Universiteit Apeldoorn startte het nieuwe cursusjaar met 23 nieuwe voltijdstudenten: 20 in de propedeuse en 3 in de master. Een aanmerkelijke toename vergeleken met de veertien eerstejaars van vorig jaar, zo meldt rector prof. dr. G. C. den Hertog. Het aantal inschrijvingen bij de theologische opleiding van de Christelijke Gereformeerde Kerken wisselt overigens sterk. Vorig jaar waren dat er 14, in 2011 waren het er 23, het jaar daarvoor 28 en in 2009 ging het om 16. „Door de kleine aantallen heeft de TUA altijd te maken met grote schommelingen”, aldus de rector.

Verder hebben zich in Apeldoorn acht nieuwe studenten aangemeld als contractant of tweede inschrijver. Het totaalaantal studenten komt daarmee op 103, een groei vergeleken met het totaal van 90 in 2012. Daarnaast zijn er nog ongeveer veertig studenten die op contractbasis of via een tweede inschrijving een deel van de studie volgen. Het afgelopen cursusjaar werkten 28 studenten aan een promotieonderzoek, van wie er 11 afkomstig zijn uit het buitenland: 8 Zuid-Koreanen, een Japanner, een Amerikaan en een Duitser.

Kampen

De aan de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt verbonden Theologische Universiteit Kampen begon het academisch jaar met 132 reguliere studenten, een lichte toename vergeleken met de 130 studenten vorig jaar. Van hen zijn er vijftien eerstejaarsbachelorstudenten, vijf meer dan vorig jaar. Het aantal studenten dat zich voor de bachelor meldt is stabiel, maar fluctueert steeds tussen de tien en de vijftien, aldus prof. dr. M. te Velde, rector en voorzitter van het college van bestuur.

Het totaalaantal reguliere studenten is verdeeld over 56 bachelor (inclusief de 15 eerstejaars, in september ingeschreven), 35 master predikant en 41 master algemeen (eenjarige verdiepingsmaster). Daarnaast zijn er vijf studenten in een traject naar artikel 8 van de kerkorde en volgen tien studenten een premastertraject.

De predikantsmaster van de Kamper onderwijsinstelling is dit cursusjaar compleet nieuw opgezet. Prof. Te Velde: „De aanpassing volgt op de vernieuwing van de bacheloropleiding in 2010. De studenten die nu doorstromen naar de predikantsmaster krijgen daardoor te maken met een doorgaande leerlijn volgens de toen ingezette koers. Kenmerkend is de integratie van vakken en een sterkere verbinding aan de kerkelijke praktijk.”

De universiteit heeft dit jaar een positief geëvalueerde onderwijsvisitatie gehad, meldt prof. Te Velde verder. De opleiding is bezig met de voorbereiding van de start van een Research Master for Reformed Theology in 2015. Het is een Engelstalige opleiding, afgestemd met verwante instellingen in het buitenland. Een conferentie met afgevaardigden van deze instellingen vindt plaats medio december.

Groningen

Het totaalaantal ingeschreven studenten bij de faculteit godgeleerdheid en godsdienstwetenschap aan de Rijksuniversiteit Groningen is met 216 nagenoeg gelijk aan de 214 van vorig jaar. Het aantal eerstejaarsbachelorstudenten dat zich inschreef, ligt op 44 (11 voor theologie, 22 voor godsdienstwetenschap en 11 voor de premaster geestelijke verzorging). Dat is minder dan het aantal eerstejaarsbachelorstudenten vorig jaar: 53 (16 voor theologie, 22 voor godsdienstwetenschap en 16 voor de premaster geestelijke verzorging).

Volgens prof. dr. Mirjam de Baar, vice-decaan en portefeuillehouder onderwijs, schommelt het aantal eerstejaarsstudenten voor de bachelor godsdienstwetenschap al jaren van 20 tot 25 voltijdstudenten. „Deze opleiding bieden we sinds 2011 niet langer in deeltijd aan. Bij theologie, voltijd en deeltijd, fluctueert de instroom. Dit jaar ligt het aantal eerstejaarsstudenten iets lager dan vorig jaar, maar vergeleken met de periode voor de overkomst van de PThU naar Groningen en de verplaatsing van de leerstoel van de Gereformeerde Bond naar Groningen is de instroom van eerstejaarsstudenten theologie ook dit jaar beduidend hoger dan in 2011, toen er slechts vijf theologiestudenten instroomden.”

In de Keuzegids Universiteiten 2014 zijn de bacheloropleidingen theologie en godsdienstwetenschap in Groningen beoordeeld als de beste (”excellente”) opleidingen van Nederland op het gebied van religiestudies, met als kwaliteitsstempel ”topopleiding”. De werving van eerstejaarsstudenten is een belangrijk speerpunt van de faculteit, aldus prof. De Baar. „Daarom zijn we afgelopen september begonnen met een specifiek project voor leerlingen van de bovenbouw van het vwo rond de tentoonstelling over de Dode Zeerollen in het Drents Museum te Assen. We werken hiervoor nauw samen met de Scholierenacademie van de Groninger universiteit. Dit scholierenproject is een groot succes.”

De master theologie en religiewetenschappen (eenjarige opleiding) telt dit jaar 31 reguliere studenten, iets minder dan vorig jaar (39). De research master theology and religious studies (tweejarige opleiding) zit met zeven reguliere studenten in de lift vergeleken met de twee van vorig jaar. Het is het gevolg van gerichte werving, aldus prof. De Baar.

Tilburg

De Tilburg School of Catholic Theology, onderdeel van de Tilburg University, meldt een „verrassende” toename, aldus decaan prof. dr. P. Jonkers. Het aantal eerstejaars bedraagt 28, beduidend meer dan de 17 van vorig jaar. De 28 eerstejaarsstudenten volgen een bachelor theologie (19), een premaster theologie (6) en een master christianity and society (3). Voor de master theologie schreven zich negen studenten in.

Het totaalaantal studenten bedraagt 130. Dat is minder dan de 150 van vorig jaar. Prof. Jonkers: „Dit komt doordat meer studenten hun masterdiploma behaald hebben dan dat er ingestroomd zijn. We hebben alle reden om bijzonder blij te zijn met de grote toename van de instroom dit jaar. De groei zit vooral in de bachelor theologie, met dit jaar opvallend veel studenten die rechtstreeks van het vwo afkomstig zijn. Onze nieuw opgezette wervingscampagne heeft zeker een rol gespeeld in de toename van de instroom.”

Amsterdam

De theologieopleiding aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) is ondergebracht bij het departement kunst, religie en cultuurwetenschappen. In het nieuwe cursusjaar zijn er aan de UvA vijftien eerstejaars religiestudies begonnen met hun bachelor. Dit is een duidelijke stijging ten opzichte van de zeven van het jaar ervoor, meldt studieadviseur Marije Zeeman.

„We hebben afgelopen jaar een herprogrammering doorgevoerd, waardoor we een nog sterker programma hebben dat aansluit bij actuele religieuze vraagstukken in de multiculturele samenleving. Ik vermoed dat dit heeft bijgedragen aan de stijging. Het totaalaantal studenten is nagenoeg stabiel gebleven, rond de 130. Overigens heeft onze opleiding geen theologisch karakter. Studenten studeren niet af als theoloog, maar als religiewetenschapper.”

Utrecht

Aan de Universiteit Utrecht, de plaats waar sinds Voetius eeuwenlang de klassieke opleiding godgeleerdheid werd beoefend, worden nu de diverse programma’s theologie in bachelor en master afgebouwd en wordt ingezet op religiestudies en islamwetenschap, aldus dr. N. Landman, opleidingscoördinator islam & Arabisch en religiestudies. Vorig jaar maakte de Universiteit Utrecht het opmerkelijke besluit bekend dat zij het bachelorprogramma theologie binnen de opleiding religiewetenschappen ging afstoten. Het programma was vooral bedoeld voor studenten die predikant willen worden.

In de huidige bachelorfase heeft de Universiteit Utrecht dit jaar dertien nieuwe eerstejaars religiestudies binnengekregen, verder twaalf voor de richting islam & Arabisch, en tien voor de hoofdrichting religie en cultuur van de bachelor taal en cultuurstudies. Het gaat in totaal om 35 nieuwe studenten, een vermindering met 5 vergeleken met vorig jaar. Hier is dus een dalende tendens zichtbaar. Met de master religies in hedendaagse samenlevingen zijn 27 studenten begonnen. Het totaalaantal studenten bedraagt momenteel rond de 160, een ingrijpende reductie vergeleken met de 225 van vorig jaar.

PThU

De Protestantse Theologische Universiteit (PThU) van de Protestantse Kerk in Nederland verhuisde vorig jaar van Kampen, Leiden en Utrecht naar Amsterdam en Groningen. Het aantal bachelorstudenten steeg van 36 naar 38, de aanmeldingen voor de master verdieping gingen van 10 naar 16 en die voor de master predikantschap van 42 naar 37. Het totaalaantal studenten van de PThU bedraagt 320, tegen 316 vorig jaar.

Dr. Henk van der Sar, voorzitter van het college van bestuur van de PThU, is niet ontevreden over het aantal. „Verheugend is in ieder geval dat de neerwaartse lijn van de achterliggende jaren is doorbroken. Het aantal studenten werd immers steeds kleiner. Ik wil niet direct zeggen dat er sprake is van een keerpunt, maar wel is er een bodem bereikt en stijgt het aantal mensen dat echt voor theologie gaat. Misschien is het feit dat er aan de Universiteit Utrecht geen opleiding theologie meer wordt aangeboden nog niet helemaal gecompenseerd, maar we merken wel dat het naar ons toe effect heeft gehad.”

Nijmegen

Aan de Radboud Universiteit (RU) in Nijmegen begonnen dit jaar 6 studenten aan de bacheloropleiding theologie en 26 aan de opleiding religiewetenschappen. Vorig jaar waren dat er respectievelijk 11 en 10; een duidelijke toename: van 21 naar 32. Daarnaast begonnen er 18 studenten aan de premaster (2 bij theologie, 16 bij religiewetenschappen). De universiteit telt in totaal 211 studenten religiewetenschappen en 41 studenten theologie, vorig jaar waren dat er 220 respectievelijk 85. Het totaalaantal studenten is dus afgenomen, maar wel is er een sterke groei van het aantal eerstejaars.

Het aantal inschrijvingen bij de faculteit godgeleerdheid van de Vrije Universiteit is licht gegroeid. Het totaalaantal nieuwe instroom (inclusief premaster) bedraagt 134 studenten, tegen 126 vorig jaar. Dat is inclusief de 38 nieuwe studenten van de PThU en de 9 van het Hersteld Hervormd Seminarie (HHS), die dezelfde bacheloropleiding aan de VU volgen (de PThU in Groningen heeft geen eigen bacheloropleiding, maar verzorgt die samen met de VU). Het HHS groeit gestadig door. Vorig jaar waren er zes nieuw ingeschreven studenten, nu negen. Het totaal staat op 59 studenten, vorig jaar waren dat er 54, zo meldt studiecoördinator dr. P. C. Hoek. Het totaalaantal studenten aan de VU-faculteit bedraagt 341, een daling ten opzichte van de 373 van vorig jaar.

Aan de Leidse universiteit is de opleiding godgeleerdheid opgeheven, dus zijn er hiervoor geen nieuwe eerstejaars. Het Leids Instituut voor Godsdienstwetenschappen heette dit jaar 15 eerstejaars welkom bij de opleiding wereldgodsdiensten en 12 voor islamstudies: in totaal 27. Vorig jaar waren er 41 nieuwe aanmeldingen. De verhuizing van de PThU van Leiden naar Amsterdam en Groningen is hier duidelijk merkbaar. Het totaalaantal studenten van de opleidingen in Leiden bedraagt 136, inclusief degenen die de masteropleiding volgden. Dat is een aanmerkelijke reductie vergeleken met de 170 studenten vorig jaar.

„Hbo populairder dan wo”

Uit een onderzoek van freelancejournalist Cecile Hendriks, deze week openbaar gemaakt, blijkt dat vooral de hogescholen dit jaar een toenemend aantal studenten aan de opleidingen theologie, religiestudies en aanverwante reli-opleidingen verwelkomen. De Christelijke Hogeschool Ede (CHE) ziet zelfs een stijging van 42 procent.

Het lijkt er volgens Hendriks op dat vooral wetenschappelijke studies als theologie en godsdienstwetenschap het moeten hebben van een uitstekende pr. Daarnaast verliezen de faculteiten volgens Peter Nissen, hoogleraar spiritualiteitsstudies in Nijmegen, studenten aan de meer charismatische opleidingen, omdat „de beleving een steeds grotere rol speelt bij jongeren”, zo stelde hij in een recent interview. Hierdoor komen ze onder andere terecht bij de Evangelische Theologische Faculteit in Leuven. Alhoewel deze Belgische faculteit een kleine terugloop ziet in de cijfers, is nog altijd driekwart van de studenten daar Nederlands.

Mogelijk is de zoektocht naar beleving een verklaring voor het succes dat de CHE boekt, stelt Hendriks. Ook inhoudelijk heeft het onderwijs hier een duidelijk christelijk karakter. De hogeschool in Ede verwelkomde dit jaar 131 studenten, tegen 92 in 2012.

De getallen die Hendriks boven water wist te halen van vier hogescholen en acht universitaire opleidingen geven volgens haar een „verbluffend resultaat” weer. „De cijfers van alle bacheloropleidingen die meewerkten aan het onderzoek bij elkaar opgeteld en dit afgezet tegen de voorspelde stijging van 17 procent eerstejaars onder Nederlandse bacheloropleidingen in het algemeen, laten een stijging van 35,2 procent bachelorstudenten bij de reli-opleidingen zien.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen