Curieuze wonderen na Bonifatius' dood

Bonifatius, geboren als Winfried in 675 in Engeland, was vroom en leefde sober. Nooit dronk hij bier of wijn. In 719 kreeg hij van paus Gregorius de naam Bonifatius. De naam is gevormd door de woorden Bonum Fasi - het goede boodschappen: een programma! Vanuit Utrecht waren onder leiding van Willibrord pogingen gedaan om Friesland te kerstenen.

Bonifatius deed daar vol overgave aan mee. Hij evangeliseerde eerst in Friesland, waarbij hij veel tegenstand ontmoette. Vooral koning Radboud was een geducht tegenstander.

In de jaren 719 tot 722 was hij voor de tweede keer in Friesland. In 722 benoemde paus Gregorius Bonifatius tot bisschop. In het huidige Duitsland werd zijn optreden gezegend. In Hessen waren nog heidense gebruiken populair. Verschillende bewoners raadpleegden de vlucht van vogels of de ingewanden van dieren om de toekomst te voorspellen. Beroemd is zijn optreden in Geismar aan de Elbe. Daar stond een eik die aan de Germaanse god Donar gewijd was. Donar, de god van de donder, de naamgever van donderdag. De bisschop legde de bijl aan de stam. De Germanen wensten hem de dood toe. De eik viel, maar de straf van de donder bleef uit. Dit teken was een signaal dat de Germaanse goden dood waren.

Vele bewoners werden christen. Ze bouwden mee aan een kerkje, gemaakt van het hout van de eik, ter nagedachtenis aan de gebeurtenis.

Roofoverval

De ster van Bonifatius steeg snel. Hij werd benoemd tot aartsbisschop van Mainz. Hij had nauwe banden met de paus en gaf leiding aan diverse synoden. Bonifatius was bibliofiel en verzamelde bijzondere handschriften. Ondertussen bleef hij een zwak houden voor het verre Friesland.

Over Bonifatius heeft kinderboekenschrijver P. de Zeeuw JGzn 700 jaar na de moord in 1954 een boeiend kinderboek geschreven, "Harold, de vriend van Bonifatius." Een andere invalshoek koos de rooms-katholieke dr. W. Lampen. Hij beschreef in 1939 het leven van Bonifatius' laatste reis naar Friesland.

Als 79-jarige maakte Bonifatius vanuit Mainz in 754 een reis naar Friesland. Na vele jaren van tegenstand was de kerstening in Friesland goed van de grond gekomen. Het zou een tocht moeten worden van zegen en dankbaarheid.

Op 5 juni 754 hadden Bonifatius en zijn metgezellen een tentenkamp opgeslagen in de bossen bij Murmerwoude, bij Dokkum. Rovers die op geldelijk gewin uit waren, overvielen het gezelschap. Ze vonden weinig schatten, verscheurden unieke handschriften en gooiden relikwieën weg. Bij de overval kwamen 52 mensen om het leven.

De Zeeuw verhaalt beeldend: "Een bijl suist boven het hoofd van Bonifatius. Hij heft het evangelieboek omhoog, als om zich daarmee te beschermen Maar de slag is niet af te weren en dood valt de grote zendeling neer. De buit voor de woestelingen is gering, en als de christenen komen nemen de overvallers de vlucht."

Wonderen

Op de plaats waar Bonifatius werd vermoord, bouwden de Friezen een kapel. Volgens de overlevering gebeurden er wonderen: bij de bouw zakte een paard door de bodem. Uit het gat kwam geneeskrachtig water. Dokkum kreeg zijn bedevaartplek tot op de dag van vandaag. Want jaarlijks staat op 5 juni nog steeds alles in het teken van Bonifatius.

Nog een wonder dat zou zijn gebeurd: het dode lichaam van de bisschop werd vervoerd naar Utrecht. De bemanning van de boot waarop het lichaam lag, hoefde niet te roeien, want het schip had bijzondere kracht en snelde over het water.

Na de balseming in Utrecht ging de boot via de Rijn naar Duitsland. "De klokken in de torens van de riviersteden begonnen vanzelf te luiden als het schip langskwam. Geen koster behoefde het touw te trekken."

De protestant De Zeeuw vond dit iets te veel van het goede. In zijn eigen verhaal worden de wonderverhalen ontzenuwd. "Een ooggetuige vertelde dat er wel degelijk een zeil was opgezet. De klokken langs de rivier luidden wel, maar het verhaal van de moord en de tocht was alom bekend geraakt."

Het lichaam van Bonifatius werd bijgezet in het klooster van Fulda. Bij zijn graf zouden vele zieken, blinden en krankzinnigen gezond zijn geworden en God daarvoor hebben gedankt, schrijft dr. Lampen.

Vernoemd

Een klein onderzoek leert dat in Nederland 22 straten zijn vernoemd naar Bonifatius: in Dokkum (Bonifatiusplein en -polder), Wouterswoude en Leeuwarden. Verder onder meer in Eindhoven, Lichtenvoorde en Doetinchem. Ten zuiden van Dokkum zijn bevindelijk gereformeerden opvallend vertegenwoordigd, in vergelijking met de rest van Friesland (Damwoude, Veenwouden, Broeksterwoude, Zwaagwesteinde, Wouterswoude). Er liggen geen relaties met Bonifatius, eerder met de zeer arme bevolking op de weinig vruchtbare zandgronden. Een stelling luidt dat deze bittere armoede meer openheid voor diepere afhankelijkheid geeft dan elders. Zou er iets van waarheid in zitten?

Bonifatius heeft belangwekkende adviezen nagelaten. "Doof het brandende vuur van de goddelijke kennis niet uit door het modderige water der aardse begeerlijkheid. Alles gaat als een schaduw voorbij. Alle kostbaarheden, goud, zilver, edelstenen, alle weelderige lekkernijen of prachtige klederen."

De Zeeuw heeft evaluatief ook een minpunt. Bonifatius liep volgens hem te veel aan de leiband van de paus en wilde blinde onderwerping aan de opvolger van Petrus. Toch kan hij afsluiten: "Laten we God danken, dat Hij Bonifatius heeft gezonden om ons van de stomme afgoden te verlossen. Nu kennen we geen vrees meer. We weten dat de Heere Jezus voor onze zonden heeft geleden en ons van de eeuwige straf heeft verlost. Wat een onbegrijpelijk voorrecht."

Dokkum, 754

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen